Vrijwilligerswerk maakt gelukkig
Twijfelaars denken vaak dat ze geen vrijwilligerswerk kunnen doen of er geen tijd voor kunnen vrijmaken. Zet door! Want uit veel onderzoeken blijkt dat vrijwilligerswerk de kwaliteit van je leven vergroot.
Nederland is koploper in vrijwilligerswerk. Bijna de helft van de inwoners boven de vijftien jaar heeft zich afgelopen jaar minstens één keer onbetaald ingezet voor de samenleving. Niet zo gek, want vrijwilligerswerk is allang niet meer iets nobels dat veel tijd kost en een wat stoffig imago heeft. Integendeel, zo blijkt uit rapporten van bijvoorbeeld het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Sociaal Cultureel Planbureau.
Zingeving – iets willen betekenen voor anderen en de maatschappij – is nog steeds het belangrijkste motief, maar dikwijls is vrijwilligerswerk ook een vorm van persoonlijke ontwikkeling.
De mogelijkheden zijn eindeloos
Nieuwe dingen leren, nieuwe mensen leren kennen en het vergroten van baankansen zijn vaker dan vroeger redenen om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Vaak geeft het nieuwe inzichten, iets dat vrijwilligers als verrijkend ervaren. En de mogelijkheden zijn eindeloos: zo kun je museumbezoekers rondleiden, een historische tuin onderhouden, koffieschenken in de kantine van de atletiekvereniging, een wandeling maken met een bewoner van een verpleeghuis, een bestuursfunctie vervullen bij een stichting, jongeren helpen hun financiën op orde te krijgen of weidevogels tellen.
Stevig in het leven
Een flink deel van de vrijwilligers bestaat uit mensen met een betaalde baan, vertelt Lucas Meijs, hoogleraar strategische filantropie en vrijwilligerswerk aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Vaak zijn het mensen die stevig in het leven staan. Je zou kunnen zeggen dat vrijwilligerswerk iets is voor de dapperen, mensen die niet op de bank willen blijven zitten.’
Twijfelaars denken vaak dat ze het niet kunnen, of er geen tijd voor kunnen vrijmaken. Dat is een bekend misverstand, zegt Meijs. ‘Veel mensen die vrijwilligerswerk doen, hebben al een volle agenda. Toch kunnen ze gemiddeld vier uur per week aan vrijwilligerswerk besteden. Ik zeg altijd: vrijwilligers kijken gewoon niet naar Goede Tijden, Slechte Tijden.’
Makkelijke aansluiting op de arbeidsmarkt
Vrijwilligerswerk is ook populair bij mensen die juist geen betaalde baan hebben. Zij besteden gemiddeld twee keer zo veel tijd aan het vrijwilligerswerk. Slim, vindt loopbaancoach Rose-Marie Lucas. Je vergroot je netwerk en doet ervaring op in een andere sector, zo schrijft ze op de website steunpuntvrijwilligerswerk.nl.
‘Je krijgt er energie van, omdat je vrijwilligerswerk doet bij een organisatie waar je hart ligt. Bovendien ontwikkel je zelfreflectie, verantwoordelijkheidsgevoel en competenties. Hierdoor kun je makkelijker aansluiting vinden op de arbeidsmarkt.’
Altijd een persoonlijke aanleiding
De kans dat iemand zich spontaan aanmeldt als vrijwilliger is nihil. Er is altijd een persoonlijke aanleiding om die eerste stap te zetten, weet Meijs. ‘Elkaar willen helpen is een menseigen emotie, maar veel mensen ervaren toch drempels. We zien ook dat mensen vooral in eigen kring willen helpen: bij de voetbalclub waar ze al lid van zijn, bijvoorbeeld. Het is gemakkelijker om in je eigen sociale kring te blijven. Dat is ook waarom vrijwilligerswerk doen bij een sportvereniging het populairst is. Dan ben je onder gelijkgestemden.’
Gevoel van tevredenheid
Wie eenmaal vrijwilliger is geworden, blijft dat vaak ook lange tijd. Het CBS berekende dat 92 procent van de vrijwilligers (vrijwel) altijd plezier heeft in het vrijwilligerswerk. Een derde van alle vrijwilligers doet zelfs klussen voor twee soorten organisaties. Nog eens elf procent zet zich in voor drie organisaties, en vier procent maar liefst voor vier of vijf.
Wat bezielt die mensen? De wetenschap heeft mogelijk het antwoord: vrijwilligerswerk heeft niet alleen een positief effect op de samenleving, maar ook op degene die het doet. Langlopende studies laten zien dat mensen die vrijwilligerswerk gaan doen allerlei positieve veranderingen opmerkten: ze hadden minder last van depressieve klachten en hun gevoel van tevredenheid nam toe. De deelnemers waren er duidelijk over: vrijwilligerswerk doen verhoogde de kwaliteit van hun leven.
50-plus-vrijwilligers rapporteren een betere gezondheid: klachten als pijn en vermoeidheid namen af
Het effect was nog groter bij 50-plussers. Zij rapporteerden zelfs een betere lichamelijke gezondheid: klachten als pijn en vermoeidheid namen af. Dat het geen wishful thinking was, bleek eveneens uit de data: als het vrijwilligerswerk stopte, verdwenen ook de positieve effecten. Kortom: een win-win situatie, zegt Meijs. ‘Vraag jezelf eens af waarom je géén vrijwilligerswerk doet.’
Nederlanders zijn dol op vrijwilligerswerk
Nederland heeft weinig te klagen over het aantal vrijwilligers: er is geen land in Europa dat er zo veel heeft als wij. Meijs stelt dat Nederlanders ‘alles gewoon graag goed georganiseerd willen hebben’. Dat is verankerd in de geschiedenis van ons land: ‘Van oudsher kent Nederland een civil society-traditie, waarin burgers zich op basis van hun eigen normen en waarden samen organiseren en gedeelde interesses in het publieke domein nastreven.
Dat heeft gezorgd voor een rijke verenigingscultuur. De verzuiling droeg daar flink aan bij. Katholieken, protestanten en niet-gelovigen richtten allemaal een eigen koor of voetbalvereniging op. Voor al die verschillende verenigingen heb je veel vrijwilligers nodig. Wij zijn het als Nederlanders dus gewend om dingen te regelen. En we willen het ook. Nederland heeft zelfs een voedselbank voor dieren: dat is toch fantastisch?’
Door RADAR+ redactie
In editie Editie 5 (2022)
