Op vakantie met je relatieprobleem

Mochten er relatieproblemen smeulen, dan willen die tijdens de vakantie nog weleens ontploffen. Want dan zijn jullie ineens almaar samen en is er geen ontsnappen aan. Dus heeft relatietherapeut Jean Pierre van de Ven het aan het eind van de zomer ineens heel erg druk…

Relatietherapie is voor een deel seizoenswerk. Van januari tot diep in maart en in de maanden juli en augustus krijgen wij relatietherapeuten meer aanmeldingen dan in andere maanden. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek loopt in deze perioden ook het aantal echtscheidingen op. Klaarblijkelijk komen stellen met problemen tijdens de kerst- en de grote vakantie tot het besluit dat het over moet zijn, of dat ze in actie moeten komen om te redden wat er nog te redden valt. Waarom gebeurt dat tijdens vakanties? Hebben ze in Frankrijk en Duitsland eindelijk tijd om na te denken? Of merken ze dan pas dat ze er echt niet langer tegen kunnen?

Je bent de hele dag samen Juliette is boos. Boos op haar dominante man Sam, die al twintig jaar lang geen enkele gelegenheid voorbij laat gaan om haar dwars te zitten. Hij bepaalt waar ze wonen (nou ja, zijn werkgever doet dat), hij lacht haar uit als ze aan yoga doet en hij is de enige die in huis zijn schoenen aanhoudt, ook al vindt Juliette dat vies. Juliette is ook boos op zichzelf, omdat ze altijd haar mond heeft gehouden. Maar nu is ze verliefd geworden op een collega die lief en attent is. Tijdens een eindeloze strandvakantie met haar man merkte ze dat ze de collega miste, terwijl ze zich kapot ergerde aan Sam. Nu deed ze wel haar mond open, met hoogoplopende ruzies en nog meer boosheid tot gevolg.

Tijdens de zomervakantie merk je pas echt hoe irritant je geliefde is. Je bent de hele dag samen, want zo hoort dat: gezellig. Je zit samen op het strand, maakt samen een wandeling en eet samen op een terras. Je zou ook kunnen zeggen: er is geen ontsnappen meer aan. Alle slechte en nare gewoonten vallen je onvermijdelijk op, van roken en neuspeuteren tot constant in de rede vallen en afsnauwen.

Thuis heb je overdag allebei je werk en ’s avonds kun je vluchten in tv-kijken, sporten, hobby’s of sociale verplichtingen. Op vakantie kun je hooguit vluchten van elkaar in een boek of in je telefoon – en maar voor korte tijd. Op vakantie merk je ook dat je mensen mist. Je vrienden en vriendinnen, je kinderen, of die ene, speciale persoon. Juliette realiseerde zich pas op Mallorca hoe erg ze naar haar collega verlangde. Omdat ze zo veel samen was met Sam kon ze niet zo veel flirten via appjes en mailtjes als ze gewend was te doen. De spanning liep op, maar omdat ze Sam niet durfde te vertellen over haar verliefdheid, kwam de spanning eruit in de vorm van verwijten aan Sams adres.

Opnieuw leren communiceren

Elk nadeel heeft zijn voordeel. In de paar sessies die ik had met Juliette (Sam wilde niet meekomen omdat hij vond dat hij geen probleem had) kwamen we tot de conclusie dat niet zozeer haar verliefdheid, als wel haar pleasende gedrag in de relatie met Sam het probleem was. Juliette nam in haar huwelijk een ondergeschikte positie in en daar wilde ze vanaf. Tijdens de vakantie met Sam had ze het pleasen inderdaad achterwege gelaten, maar helaas was daar een eindeloze stroom verwijten aan Sams adres voor in de plaats gekomen – een niet zo effectieve manier om voor jezelf op te komen.

Dit gebeurt bij veel stellen die na een vakantie bij me komen. Ze hebben oude en versleten patronen doorbroken, maar de nieuwe manier waarop ze met elkaar omgaan is weinig effectief en meestal ronduit onplezierig. Pleasers pleasen niet meer, maar zoeken steeds de aanval. Bazen spelen niet langer de baas, maar veranderen in ruggengraatloze slijmerds. Meer afstandelijke partners beginnen zich ineens overal mee te bemoeien, tot in het belachelijke (‘Zou je die gele schoenen wel aandoen bij je rode broek?’). Het doorbreken van het oude patroon, de gedragsverandering is op zich welkom. Maar stellen zoeken nog naar manieren om wél effectief met elkaar te communiceren. Dat is het moment dat ze zich aanmelden voor relatietherapie.

Juliette beseft dat eerlijk zijn hoort bij voor jezelf opkomen. Na de tweede sessie met ondergetekende vertelt ze thuis aan Sam dat ze verliefd is op een ander. Ze vertelt ook dat ze getrouwd wil blijven en tot de conclusie is gekomen dat ze zich anders wil opstellen in hun huwelijk. Daarna komt Sam wél mee naar de therapie. Hij zegt geschrokken te zijn, maar hij moet toegeven dat hun relatie ook voor hem slijtplekken vertoonde. Hij had alleen nooit de moed gevonden om dit te bespreken met Juliette. Met beide echtgenoten in mijn spreekkamer kunnen we snel vorderingen maken.

Advies van vrienden

Nog een factor die stellen doet besluiten om in therapie te gaan, is het advies van vrienden. Stellen bespreken hun problemen met vrienden. Soms gebeurt dat in gesprekken met die vrienden en beide partners tegelijk, soms bespreken beide partners hun problemen afzonderlijk met hun eigen vrienden. En vrienden zouden geen vrienden zijn als ze geen adviezen hadden. Ze willen graag meedenken en oplossingen aandragen. Vrienden geven soms ook het goede voorbeeld, waardoor stellen met problemen zien dat het ook anders kan en zich voornemen om dat voorbeeld te volgen. Dus proberen stellen met problemen het tijdens de vakantie nog één keer. Ze nemen zich voor om de goede raad van vrienden, dan wel hun goede voorbeelden te volgen. Dat pakt soms goed uit, maar soms ook niet.

Gezamenlijke hobby, goed idee?

Ellen en Tijn kampen met een leeg nest sinds ook hun jongste dochter uit huis is vertrokken. Ze merken dat ze uit elkaar groeien. Ze concentreren zich beiden vooral op hun werk. Een bevriend stel heeft hen aangeraden een gezamenlijke hobby te zoeken. Dit stel doet aan yoga en mediteren en Ellen stelt voor aan Tijn om samen een yoga-retreat te doen. Tijdens de retreat verveelt Tijn zich dood en hij krijgt ruzie met de yogalerares. Ellen ontdekt dat ze yoga heel fijn vindt, maar ze voelt alleen maar meer afstand van Tijn. Ellen en Tijn hadden veel pech tijdens deze yogavakantie. Niet iedereen houdt van yoga en niet alle juffen zijn aardig.

Maar ook stellen die minder pech hebben en bijvoorbeeld gewoon naar de camping gaan om elkaar terug te vinden, komen soms van een koude kermis thuis. Een positieve beweging, namelijk het voornemen om meer tijd met elkaar door te brengen, loopt slecht af omdat er te veel druk komt te liggen op deze ene vakantie. Het moet weer goedkomen in die drie weken, want anders…

Ruzie met de yogajuf of een week regen op de camping halen dan alle goede voornemens onderuit. Stellen melden zich na de vakantie volkomen gedesillusioneerd bij een relatietherapeut omdat die dure retreat of die ultieme poging om het samen leuk te hebben, volstrekt niet aan hun verwachtingen heeft voldaan.

Aan de slag, het liefst thuis

Relatieproblemen oplossen kost tijd en moeite. Het doorbreken van oude patronen in de communicatie of de dagelijkse omgang met elkaar is een kwestie van proberen, evalueren en doorpakken. Het populaire geloof dat problemen vanzelf verdwijnen als je maar begrijpt waar ze vandaan komen of hoe ze je leven en je relatie precies dwarszitten, is een sprookje dat wordt verspreid door zelfbenoemde goeroes en andere geld-uit-je-zak-kloppers. Drie weken met elkaar doorbrengen kan een mooi begin zijn, maar er moet meer gebeuren. Je moet aan de slag. En ‘t liefst thuis.

Stellen omzeilen hun problemen thuis door weinig tijd met elkaar door te brengen. Ze omzeilen de problemen op vakantie door af te spreken met vrienden, drukke bezigheden te plannen (wandelvakanties, abseilen, skiën) en door alcohol te nuttigen in verdovende hoeveelheden. Zelfs als je niet drinkt, alleen met zijn tweeën op vakantie gaat en rustig op het strand gaat zitten is succes – lees: je relatie nieuw leven inblazen – niet verzekerd. Ook wanneer je het tijdens de vakantie goed met elkaar kunt vinden weet je niet zeker of je bezigheden thuis jullie niet weer uit elkaar zullen drijven.

Eenmaal terug op aarde

Relatietherapie hoeft niet altijd lang te duren. Als je onder begeleiding van een therapeut concrete stappen zet om je gedrag te veranderen, kun je binnen een paar maanden een heel eind komen als nieuwe patronen langzaam inslijpen. Je hebt er veel meer aan om elke dag een uur met elkaar door te brengen en het dan echt ergens over te hebben, dan om samen stoned te worden… Maar als je weer op aarde landt zul je toch weer moeten verzinnen wie de kinderen naar school brengt en wie er vanavond kookt.