Tonijn uit blik

Tonijn is lekker. En bevat eiwitten, vitamines, mineralen en omega 3-vetzuren. Dat gaan we dus wat vaker eten. Ho! Geen goed idee. Er is sprake van overbevissing, bedreigde soorten en ook nog een merk dat tonijnen levend invriest.

Wat is tonijn voor vis?

Tonijnen – er zijn verschillende soorten – zijn grote, snelle zeerovers. Het zijn carnivoren die leven van andere vis, maar ook van inktvis en kwal. Hun snelheid (tot 75 km per uur!), uithoudingsvermogen en kracht hebben ze mede te danken aan de myoglobine in hun lijf, een eiwit dat ervoor zorgt dat hun spieren zuurstof beter kunnen benutten. Myoglobine is rood: daardoor hebben de meeste tonijnen rood of roze vlees. Alleen Skipjack-tonijn is bleker.

Is tonijn gezond?

In elk geval erg lekker: daarom is de vis ook zo populair. Tonijn is, met zalm en haring, de meest gegeten vis van Nederland. Tonijn bevat, zoals alle vis, veel eiwitten, vitamines A, B2 en D, en mineralen als jodium en ijzer. Het vlees is magerder dan dat van bijvoorbeeld makreel en haring, maar er zitten nog steeds flink wat gezonde omega 3-vetzuren in. Tonijn in blik is net zo gezond als verse tonijn.

Maakt het nog uit of je tonijn in water, zonnebloemolie of olijfolie neemt?

Weinig. Tonijn in water is caloriearmer (en wat droger) omdat het alleen de vetten bevat die van nature in de vis zitten. Maar zowel olijf- als zonnebloemolie bestaat uit gezond, onverzadigd vet.

Dus moeten we meer tonijn eten!

Nou nee. In elk geval niet zonder heel goed op het etiket te kijken. Tonijn in blik is nog vaak een fout visje. Want ondanks mooie woorden en beloftes is er bar weinig veranderd aan de duurzaamheid van de tonijnvisserij. Tonijn is heftig overbevist. Verschillende tonijnsoorten, zoals de populaire blauwvintonijn, staan zelfs op uitsterven. Bovendien tasten de netten het bodemleven in zee aan. Ook wordt er samen met de tonijn veel ander zeeleven gevangen, dat aan boord doodgaat. Jonge, ondermaatse tonijnen, maar ook andere vissen, schildpadden, haaien en zelfs dolfijnen.

Dolfijnen?

Op veel blikjes staat toch het logo ‘dolfijn-vriendelijk’ OF ‘DOLPHIN SAFE’? Dat is een logo, maar geen keurmerk. Het wordt amper gecontroleerd en gaat alleen over de bijvangst van dolfijnen en niet over die van andere dieren. Het zegt niks over overbevissing van de tonijn zelf. Dolfijnen zwemmen inderdaad op met tonijnen, maar niet met Skipjack tonijn. Als het logo daarop staat, is het helemaal onzinnig.

Hoe komen al die vissen dan in hetzelfde net als de tonijnen terecht?

Vissers werken met ‘lokvlotten’, waaronder tonijnen, maar ook andere vissen zich graag verschuilen. Alle vissen worden dan in één klap opgevist. Daarom is vissen met de hengel, haak of lijn veel beter: dan worden alleen de tonijnen opgehaald. Bekende producenten als John West hebben al in 2011 beloofd geen lokvlotten te gebruiken, maar voorlopig passen vrijwel alle grote merken, van Princess tot John West en Deep Blue, ze nog toe.

Liegen de producenten nog over andere zaken?

Het merk Rio Mare heeft het onlangs aan de stok gekregen met stichting Wakker Dier, omdat ze het op hun blikjes over dierenwelzijn hebben, maar de tonijnen levend invriest.

Is alle tonijn in blik net zo slecht?

Als je tonijn koopt waar ‘pole and line’ op staat, is die met een hengel gevangen, en is er dus geen sprake van bijvangst. En als op het blikje het MSC-keurmerk staat (het Marine Stewardship Council-keurmerk staat op visproducten die afkomstig zijn van duurzame visserij) – een blauw visje met de letters MSC – weet je zeker dat die tonijnsoort in dat gebied niet wordt overbevist en is gevangen met respect voor het zeemilieu; in de regel, maar niet altijd, met hengels en lijnen.

Hoe weet ik of mijn tonijn én niet is overbevist én duurzaam is gevangen?

De enige die dat allebei garandeert, is het Nederlandse merk Fish Tales. Hun vis heeft een MSC-keurmerk en is met de hengel gevangen, én komt ook nog eens van plaatselijke kleine vissers. Koop die dus! Of probeer de visvrije ‘tonyn’ van de Vegetarische Slager.

Verse tonijn

Alles wat voor tonijn uit blik opgaat, geldt ook voor verse tonijn. Dat wil zeggen: alleen als de vis is voorverpakt, zoals bij de supermarkt. ‘Losse’ vis bij de viskraam of winkel heeft meestal geen keurmerk en de vangstmethode is niet altijd duidelijk. Op verpakte vis moet bijvoorbeeld altijd het nettogewicht staan, de invriesdatum (‘verse’ tonijn is altijd ontdooide diepvriestonijn), de verpakkingsdatum, waar de vis is gevangen én de vangstmethode. Zoek dan naar ‘haken en lijnen’ (Engels: ‘hooks and lines’). Maar let vooral op het MSC-keurmerk: de controle van aan de lijn gevangen vis zónder keurmerk is namelijk niet erg betrouwbaar. MSC weet precies waar hun vis vandaan komt en hoe hij is gevangen.