Getest: rookworst met en zonder vlees
Niks Hollandser dan rookworst! Er komen steeds meer vegetarische en vleesvarianten op de markt. Hoe lekker en duurzaam zijn ze? Ons panel testte vier vegetarische en vier vlees-rookworsten. Tipje van de sluier: de vegetarische rookworsten waren veel lekkerder dan de proevers hadden verwacht.

Het panel
Karin van As, lekkerbek. Ronald van Eijk, ervaren proever, regelt de logistiek. Henriëtte Moorrees, zelfstandig ondernemer. Loethe Olthuis, culinair onderzoeksjournalist. Patrick Verkuil, ICT’er. Karel van Vlerken, vegetariër, levensgenieter. Adrie van der Werf, voorheen scheepskok. Wiebke Wilting, fotograaf.
De opzet
We proeven blind vier vegetarische en vier vlees-rookworsten. Hoe verhouden die zich? Zijn ze echt lekker, lijken de vegetarische worsten op ‘echte’ rookworst of hoeft dat niet? En wat zijn de verschillen tussen de vlees-rookworsten onderling? We hebben de vegetarische en vleesworsten na elkaar geproefd, om de vergelijking eerlijker te houden. Karel proefde als vegetariër alleen de vegetarische varianten.
Wat is rookworst?
Echte rookworst bestaat uit gemalen, rauw varkensvlees met pekelnitrietzout (conserveermiddel) en specerijen in een velletje van varkensdarm, hoefijzervormig dichtgebonden. De worsten worden een aantal uren in een rookkast boven smeulende eiken- of beukenhoutsnippers gehangen: hoe langer, hoe intensiever de rooksmaak. Sommige slagers maken en roken nog steeds zelf verse rookworsten en er is nog één ambachtelijk werkende fabriek, De Roller in Barneveld. Daar worden onder andere de verse rookworsten voor Bio+ gemaakt en voor supermarkten als Albert Heijn, Spar, Plus en Jumbo.
Wel gerookt of niet gerookt?
Echte rookworsten herken je aan het touwtje waarmee ze zijn dichtgebonden om ze te kunnen ophangen in de rookkast, en aan het donkere stipje op de bolling. Dat is het laatste druppeltje vocht dat tijdens het roken is opgedroogd. Maar van de vacuüm verpakte supermarktworsten, zoals Unox en zijn klonen, wordt er niet één gerookt. Aan het vlees worden naast pekelnitrietzout flink wat extra conserveermiddelen toegevoegd zoals zuurteregelaars en antioxidanten. Die geven de worst zijn zurige smaak én zorgen dat hij maandenlang goed blijft. Dit ‘worstdeeg’ wordt op een lopende band in een lange sliert gespoten, en er wordt een ‘velletje’ omheen gesponnen van rundercollageen, een soort plakkerig eiwit. Dan wordt de worstsliert door een pekelbad geleid, in stukken geknipt en kort gedroogd. Vervolgens worden de worsten besprenkeld met, of gedompeld in, ‘vloeibaar rookaroma’, iets wat fabrikanten kant-en-klaar kopen en dat een sterke rooksmaak afgeeft. Ten slotte worden de worsten in plastic geseald en gegaard.
Hoe gezond is die worst?
Niet echt. Er zit erg veel verzadigd vet en zout in. Rook of rookaroma maken rookworst niet extra ongezond. Kiprookworst, runderrookworst en magere rookworst lijken ietsje gezonder, omdat er minder vet in zit. Maar dat scheelt vaak minder dan je denkt: in gewone rookworst zit ongeveer 25% vet, in magere rookworst, kiprookworst en runderrookworst circa 20%, in extra magere 13 tot 15%. In de biologische rookworst van AH zit 20% vet; op de slagersrookworst stond het vetgehalte niet vermeld.
De vegetarische worsten bevatten iets minder vet en daarvan is ook wat meer gezond, onverzadigd vet, maar het verschil is niet zo groot. Alle rookworsten, ook de vegetarische, bevatten per 100 gram rond de 2% zout, een derde van de aanbevolen 6 gram per dag.
Vlees en dus ook rookworst bevat flink wat eiwit, rond de 15%. De vegetarische rookworsten een stuk minder: de Hemaworst zelfs maar 4%. Voor vegetariërs en vegans is het dus belangrijk om het eiwitgehalte te checken van vleesvervangers. In vlees zit van nature vitamine B12 en ijzer. Op de Unox Gelderse worst staat triomfantelijk ‘Met vitamine B12’ maar dat is dus een loze healthwashing claim. Aan vleesvervangers wordt soms ook vitamine B12 toegevoegd, maar dat was alleen het geval bij de Unox vegetarische rookworst.
Vega
Valess Vegetarische rookworst
€ 2,95- Gewicht: 160 gram (2 stuks)
Vegetarische rookworst uit smeltkaas en kippenei- eiwit. Weidemelk-logo en vegetarisch EU-logo. Eiwit: 8,9%, vet: 22,2%, waarvan 2,4% verzadigd, zout 2%, met toegevoegd ijzer.
Loethe: ‘Goede geur en pittige smaak, dat valt niet tegen! Ik ben niet dol op de wat zompige structuur, maar best lekker in bijvoorbeeld erwtensoep.’
Henriëtte: ‘Dit ruikt echt naar rookworst! De smaak is ook oké, maar het voelt verder nogal klef. Wel prima op een knapperig broodje denk ik.’
Ronald: ‘Best oké, maar het lijkt meer op een Frankfurter dan op rookworst.’
Karel: ‘Beetje week, maar verder echt lekker. Hij wordt met elke hap beter.’

Unox Vegetarische rookworst
€ 4,-- Gewicht: 250 gram
Op basis van water, plantaardige olie, verdikkingsmiddelen, erwteneiwit, kippenei-eiwit (2 Beter Leven-sterren). Eiwit: 7,5%, vet: 20%, waarvan 4,2% verzadigd, zout: 1,7%, met toegevoegde vitamine B12 en ijzer.
Loethe: ‘Droog, en hij doet érg zijn best om een rookworst te zijn, maar rook proef ik niet. Ik vind de nasmaak niet erg prettig.’
Karel: ‘Kauwt wel lekker weg, stevige bite. Lijkt wat mij betreft juist het meest op rookworst, maar het is wel lang geleden dat ik echte rookworst heb gegeten. Hij had wel wat pittiger gemogen.’
Karin: ‘Lekker stevig, beetje bleek, de smaak vind ik wel acceptabel. Maar waar is de rook?’
Henriëtte: ‘Ik zou hem nooit kopen.’

HEMA vegetarische rookworst (ook worst)
€ 4,-- Gewicht: 250 gram
- Keurmerk: 2 Beter Leven-sterren
Op basis van zonnebloemolie, diverse groenten, erwtenvezel, erwteneiwit en vrije uitloop-kippenei-eiwit. Eiwit: 4%, vet: 14,1%, waarvan 4,5% verzadigd, zout: 1,37%.
Loethe: ‘Er zit paprika in! Absoluut geen rookworst, maar zeker niet vies.’
Adrie: ‘Best lekker, maar ze moeten het geen rookworst noemen! Gerookt is-ie zeker niet. Liever een nieuwe naam, groenteworst bijvoorbeeld.’
Wiebke: ‘Ik vind het best een leuk borrelhapje of op brood. Maar het is geen rookworst.’
Karel: ‘De kleur en structuur zijn mooi. De smaak vind ik wat laf, bloemkolig.’

De Vegetarische Slager – Vegan Roockworst
€ 4,10- Gewicht: 150 gram (2 stuks)
100% plantaardig. Op basis van soja, tuinbonen, tarwegluten. Met toegevoegd ijzer en vitamine B12. Eiwit: 9,2%, vet: 21%, waarvan 7,3% verzadigd, zout: 1,4%.
Loethe: ‘Wat vies bleek! En de smaak is ook echt beroerd. Deze worst gaat het zelfs met de pittigste mosterd niet redden.’ Karel: ‘Het eerste mondgevoel is oké, maar als je er dan op kauwt … Het smaakt zurig, alsof het al eens gegeten is.’ Wiebke: ‘Ruikt als nat karton! En smaakt naar luxe kattenvoer, een soort Sheba.’ Karin: ‘Wat is dit ongelooflijk goor.’ Henriëtte: ‘Ik krijg het bijna niet doorgeslikt.’

Vlees
AH Bio-rookworst
€ 3,70- Gewicht: 250 gram
- Keurmerk: 3 Beter Leven-sterren
Op basis van 94% biologisch varkensvlees, met varkensdarm. Eiwit: 15%, vet: 20%, waarvan 8% verzadigd, zout: 2,1%.
Loethe: ‘Oh, deze ruikt echt goed! En de smaak is ook fijn, pittig en wat peperig. Bovendien zit er een echt velletje omheen en is hij smeuïg, maar niet te vet. Topper.’
Patrick: ‘Deze worst kan ik ook prima zo eten, zonder brood, stamppot of mosterd.’
Adrie: ‘Alles aan deze worst is lekker: de smaak, de structuur, het knapperige velletje, en hij is precies sappig genoeg. De smaak blijft ook lang hangen.’
Henriëtte: ‘Ik vind hem ook erg lekker, maar het velletje is wat te hard.’

Slagersrookworst (Slagerij Gelderblom, Houten)
€ 5,25- Gewicht: niet vermeld, circa 260 gram.
- Keurmerk: Geen Beter Leven-ster
Op basis van varkensvlees, water, zout, specerijen, met varkensdarm. Eiwit-, vet- en zoutgehalte worden niet vermeld. Vacuüm verpakt.
Loethe: ‘Lekker, maar ruikt erg naar varken en ik vind hem veel te vet.’ Wiebke: ‘Dit zijn verpakte hart- en vaatziekten! Veel te vet, legt een laagje op je tong. Goeie bodem voor een avond stappen, dat wel.’
Karin: ‘Rookworst hoort vet te zijn. Ik vind hem heerlijk.’
Ronald: ‘Erg lekker, maar veel te vet. Het druipt eruit.’
Patrick: ‘Een goede allrounder, rokerig en vet.’

Unox Gelderse rookworst
€ 3,20- Gewicht: 285 gram
- Keurmerk: 1 Beter Leven-ster
Op basis van 87% varkensvlees. Eiwit: 13%, vet: 26%, waarvan 10% verzadigd, zout: 1,8%.
Loethe: ‘Ik ben bang dat dit een Unox-worst is. Ik herken hem aan die enorme hoeveelheid zuur, het kunstmatige smaakje en het ontbreken van een velletje. Ik vind dit echt geen rookworst.’
Wiebke: ‘Ik vind hem vet, te zuur, te zout. Lastig, want dit is de smaak van rookworst van vroeger. Dat maakt het moeilijk om hem objectief te beoordelen.’
Adrie: ‘Lekker kruidig en smaakvol. De traditionele rookworst’.
Patrick: ‘Inderdaad gewoon een vertrouwd worstje’.

Unox Kiprookworst
€ 4,25- Gewicht: 275 gram
- Keurmerk: 1 Beter Leven-ster
Op basis van kippenseparatorvlees (40%) en kippenvlees (24%). Eiwit 13%, vet: 20%, waarvan 5,8% verzadigd, zout: 1,95%.
Loethe: ‘Hè? We hadden de vegetarische worsten toch gehad? Dit ruikt en smaakt totaal niet naar rookworst. Misschien halal-worst?’
Henriëtte: ‘Deze lijkt wel sterk op vegaworst en heeft nauwelijks een rooksmaak.’
Karin: ‘Heel zuur en droog, smakeloos bovendien. Dit is echt geen rookworst.’
Wiebke: ‘Weet je waar dit naar smaakt? Naar goedkope boterhamworst. En dan is-ie best oké.’
Patrick: ‘Meer melige knakworst.’
Karel: ‘Hij ziet er wel perfect uit, mooi om neer te leggen voor een foto.’

H.B. Braam
09-02-2024 om 10:36Wat een fijne test! Ik ga de AH bio rookworst proberen.