Hoe kan ik je ooit nog vertrouwen? 5 tips bij ontrouw

Redelijk onschuldig gezoend met een collega. Een stille verliefdheid zonder dat er iets gebeurt. Of echt ‘all the way’ vreemdgegaan. Hoe dan ook: het vertrouwen is beschadigd. Dan ga je uit elkaar of je probeert de relatie te herstellen.

Een kwart van de mensen met een vaste relatie gaat vreemd. De helft van alle getrouwde stellen heeft ervaring met vreemdgaan. Honderd procent van de mannen en tachtig procent van de vrouwen zal in hun leven ooit ontrouw zijn. Googel ‘vreemdgaan’ of ‘ontrouw’ en je vindt allerlei, vaak tegenstrijdige gegevens. Ook in psychologische vakbladen over relaties en seksualiteit kom je de meest uiteenlopende cijfers tegen. De kwestie is niet zozeer dat er nepnieuws rondgaat, of dat onderzoekers slecht werk afleveren, maar vooral dat de definitie van vreemdgaan – en dus van trouw – verschilt van onderzoek tot onderzoek. Dat is niet zo vreemd, want we houden er allemaal verschillende ideeën over vreemdgaan op na. Vaak zijn we ons daar niet zo van bewust – totdat we zelf ervaren hoe het is om een scheve schaats te rijden of de hoorntjes opgezet te krijgen.

Wat noem jij vreemdgaan?

Erik en Natasja zijn twintig jaar getrouwd. Ze kennen elkaar sinds hun studententijd. Het oudste kind is de deur uit, de jongste woont nog thuis. Ze werken allebei fulltime. Een maand geleden heeft Natasja aan Erik verteld dat ze heeft gezoend met een collega. Na ruzies en emotionele gesprekken bekende ze dat er meer was gebeurd, namelijk dat ze met haar collega in bed was beland. Bij die gelegenheid heeft Natasja wel gevreeën, maar is niet ‘all the way’ gegaan. Erik weet niet of hij dit kan geloven. Het vertrouwen in zijn vrouw is weg. Hun vraag aan mij is of dit vertrouwen weer kan worden hersteld.

De eerste vraag is natuurlijk: is Natasja vreemdgegaan? Ze heeft het niet op penetratie laten aankomen, omdat dit voor haar vreemdgaan zou betekenen. Voor Erik was ze die grens al gepasseerd bij de zoen. Zo lopen de meningen vaker uiteen. De een vindt spannende appjes of mailtjes een vorm van ontrouw, de ander spreekt pas van vreemdgaan na herhaalde onenightstands. Sommige stellen accepteren een buitenechtelijke relatie die om alleen seks draait, maar trekken de lijn bij verliefdheid. En wat als je partner verliefd wordt op een ander, maar daar niets mee doet: is dat ook vreemdgaan?

Overspel en vertrouwen

De Amerikaanse psycholoog Dennis Bagarozzi onderscheidt drie vormen van vreemdgaan. Bij gelegenheidsontrouw gaat iemand vreemd zonder vooropgezet plan, gewoon omdat de mogelijkheid zich voordoet. Vaak is er alcohol in het spel, de betrokkenen kennen elkaar niet en ze weten dat het gaat om een eenmalige vrijpartij. Bij periodieke seksuele ontmoetingen is er wel sprake van voorbedachte rade. Zulke affaires duren maanden – soms jarenlang. Ontrouwe partners vinden in zo’n relatie wat ze thuis niet krijgen, zoals seks, aandacht, of bevrediging van homoseksuele verlangens.

Bij complexe relaties, ten slotte, komt er behalve seks ook liefde kijken. Overspeligen in zulke relaties willen scheiden van hun vaste partners en verder leven met hun minnaars. Bagarozzi beschouwt al deze vormen van overspel als vreemdgaan, omdat in alle gevallen het vertrouwen tussen levenspartners beschadigd raakt. Dit criterium hanteren ook de meeste stellen in het dagelijks leven. Niet de vorm of de frequentie van het overspel bepalen dus of je vreemdgaat of niet, maar de vraag of het onderlinge vertrouwen beschadigd raakt. Als het op vertrouwen aankomt, kunnen sommige stellen meer hebben dan andere.

Seks mag, maar niet verliefd worden

Marcel is ontevreden over zijn relatie met Lize. Hij vindt dat ze te weinig aan het huishouden doet en dat hun gesprekken te weinig diepgang hebben. Maar Marcel is vooral niet te spreken over Lize’s behoefte aan seks. Hij wil meerdere malen per dag vrijen, terwijl Lize een paar keer per week wel genoeg vindt. Om dat op te lossen, hebben ze besloten dat Marcel ook met andere vrouwen gaat vrijen. De vraag is nu of dit een vaste vriendin moet worden, of dat Marcel steeds andere vrouwen gaat vragen. Lize voelt zich niet comfortabel bij het idee dat hij gevoelens krijgt voor iemand anders. Deze houding – seks mag, liefde niet – komt meer voor bij stellen met een verschillend libido.

Het bijzondere aan Lize en Marcel is dat ze openlijk onderhandelen over hun seksleven. Veel vaker blijven zulke stellen zwijgen. De partners die meer behoefte hebben aan seks gaan vervolgens vreemd. Omwille van de lieve vrede houden bedrogen partners hun vermoedens voor zich en vragen ze liever niet door. Dit gebeurt het meeste bij Bagarozzis gelegenheidsontrouw, maar ook bij periodieke seksuele ontmoetingen spelen bedrogen partners graag poppenkast om de vertrouwensband te behouden. En daar hebben ze ook alle reden toe. Een vertrouwensbreuk kan namelijk de oorzaak zijn van wat psychiater Richard Rosse omschrijft als het Love Trauma Syndrome.

Zo’n liefdestrauma komt aan als een schok. Slachtoffers hebben last van stress die zich uit in de vorm van slapeloosheid en een kort lontje. Ook vermijden ze alles wat met het trauma of de overspelige partner te maken heeft en ze ervaren regelmatig opdringende herinneringen aan wat er is gebeurd. Een liefdestrauma kan uitmonden in het onvermogen om ooit nog van de partner of van iemand anders te houden. Kan het nog goed komen na zo’n hevige schok? Ja, dat kan. In de liefde bestaan geen standaardoplossingen, maar stellen kunnen proberen het vertrouwen in elkaar te herstellen.

Lees ook deze bijlage

Veiligheid in je relatie

Veiligheid in je relatie

Een relatie voelt emotioneel veilig als geliefden elkaar volledig vertrouwen en zich verbonden voelen, zonder elkaar te verstikken. Maar hoe krijg je dat als stel voor elkaar?

Verder lezen