In drie weken van je liefdesverdriet af
Niets zo fijn als de liefde, niets zo pijnlijk als het fout gaat met de liefde. Maar niet te lang getreurd. Psycholoog Jean-Pierre van de Ven helpt je binnen een maand over je grootste verdriet heen.

Niets kan je zo gelukkig maken als de liefde. Van de euforie van verliefdheid tot en met de diepgevoelde verbondenheid van een goed huwelijk – de liefde geeft je vrolijkheid, hoop en gelukzaligheid – positieve gevoelens die je bovendien beschermen tegen psychische problemen. Maar de liefde maakt ook ongelukkig. Als er ontrouw in het spel is, of jaloezie, of als de geliefde onbereikbaar of onwillig is, stort de liefde je in een diep, zwart gat van ellende. Vooral het verbreken van een relatie kan je depressief maken, je zelfs tot het randje drijven van de waanzin. Liefde brengt geluk en liefde brengt verdriet. Maar aan dat laatste is iets te doen. Als liefdesverdriet je leven verpest hoef je niet bij de pakken neer te gaan zitten. Kom in actie, uit je gevoelens, klim uit dat dal. Met een beetje mazzel ben je in drie weken weer de oude.
Ziek van liefdesverdriet
Floris en Ammy zijn aan het scheiden. Omdat ze daarbij voortdurend ruzie maken, waar hun twee zoontjes onder lijden, komen ze bij mij om de onderlinge communicatie te verbeteren. En dat lukt: na enkele gesprekken kunnen ze weer voldoende met elkaar door één deur om goede afspraken te maken. Twee maanden later belt Floris voor een privéafspraak.
Het verbreken van een relatie kan je tot het randje van de waanzin drijven
Hij vertelt dat hij er niet meer tegen kan. Zijn verdriet over de verbroken relatie maakt dat hij niet meer eet en niet meer slaapt. Hij verwaarloost zijn werk. Hij drinkt te veel. Hij piekert zich suf over wat hij verkeerd heeft gedaan en hij gaat gebukt onder schuldgevoelens. In de tweede eeuw beschreef de invloedrijke Griekse arts Galenus een merkwaardige casus. De (naamloos gebleven) vrouw van ene Justus koesterde warme gevoelens voor de danser Pylades, gevoelens die helaas niet wederzijds waren. Dit maakte de naamloze vrouw doodziek. Galenus beschrijft de volgende symptomen: holle en droge ogen, ontregeld gedrag en apathie. Zijn diagnose: liefdesverdriet.
Gevoelig voor psychische kwalen
Modern onderzoek laat zien dat mensen die lijden aan liefdesverdriet gevoeliger zijn voor psychische kwalen dan mensen die in een gelukkige relatie zitten. Jaloezie is bijvoorbeeld een langdurige stressor die gepieker, slaapproblemen en daardoor stemmingsklachten kan veroorzaken. Als je bent gedumpt door je partner kunnen gevoelens van eenzaamheid en waardeloosheid je overspoelen, met angsten en borderline persoonlijkheidsproblemen tot gevolg. Bovendien kan je hechtingssysteem – de manier waarop je je verbindt met anderen – in de war raken. Daardoor wordt het moeilijker om later in je leven een nieuwe partner te vinden. Als je naar alcohol of drugs grijpt om de pijn van een relatiebreuk te verminderen kun je verslaafd raken of in een psychose komen. En het kan nog erger, zoals blijkt uit de cijfers over vechtscheidingen, en passiemoorden. Maar zo hoeft het niet te gaan. Onderzoek naar het verwerken van negatieve, schokkende ervaringen laat namelijk zien dat je zelf het verwerkingsproces actief kunt beïnvloeden. De sleutel naar een snel herstel is het uiten van je diepste, verdrongen emoties.
Zet het op papier
Aan Floris stel ik voor dat hij gaat opschrijven wat de relatiebreuk met hem doet. We nemen een halve zitting de tijd om te zoeken naar gevoelens en overtuigingen die het verwerken in de weg zitten, zodat hij die vervolgens thuis uitgebreider op papier kan zetten. Aanvankelijk komen we niet veel verder dan woede: Floris is boos op zijn onredelijke ex Ammy. En hij voelt frustratie omdat hij niet in staat is haar te beïnvloeden. Dat voelt zelfs als falen. Floris schaamt zich tegenover hun kinderen en tegenover zichzelf over zijn machteloosheid. Dit besef emotioneert hem hevig tijdens het gesprek. Daarom vraag ik Floris te gaan schrijven over het gevoel dat hij geen invloed heeft op de scheiding. Volgens psycholoog James Pennebaker helpt schrijven over negatieve levenservaringen om deze ervaringen te verwerken. Pennebaker ontwikkelde een behandelprotocol dat bestaat uit drie stappen: emotionele exposure, reconstructie van je oude mindset, en afscheid nemen. Ik zal deze stappen beschrijven, aangepast voor mensen die hun liefdesverdriet van zich af willen schrijven. Als je ongeveer een week de tijd neemt voor elke stap, ben je dus over drie weken over je grootste verdriet heen.
De sleutel naar een snel herstel is het uiten van je diepste, verdrongen emoties
Week 1 Emotionele exposure
Wie een relatiebreuk wil verwerken doet er goed aan om meteen de naarste herinneringen en de pijnlijkste gevoelens op te schrijven. Exposure betekent blootstelling. Hoe meer je jezelf blootstelt aan je diepste emotionele wonden, hoe sneller het verwerkingsproces op gang komt.
De meeste mensen met liefdesverdriet zijn zich terdege bewust van hun verdriet en hun woede. Maar wat ligt daaronder? Wat maakt het verdriet en de woede zo sterk dat mensen na een relatiebreuk vaak zulk onredelijk gedrag vertonen? Welke dieper liggende emoties wakkeren het verdriet telkens opnieuw aan, zodat van verwerken bijna geen sprake kan zijn? Met Floris zocht ik naar deze dieper liggende, versterkende emoties. Een belangrijke stressor bleek zijn schaamte te zijn. Schaamte over zijn machteloosheid. We ontdekten dat Floris zich vaker in zijn leven machteloos had gevoeld. De overtuiging ‘Ik kan geen relatie hebben’ verzuurde al menige liefdesrelatie.
Wie gaat schrijven over een relatiebreuk merkt snel dat zulke oude overtuigingen een rol spelen. Denk bijvoorbeeld ook aan overtuigingen als ‘Ik hoor er niet bij’, of ‘Ik ben niet belangrijk’. De relatiebreuk is voor mensen die zo denken het volgende bewijs in hun leven dat ze nergens bij horen, dat ze niks waard zijn, of dat niemand hen echt serieus neemt. Schrijf een week lang over deze oude, diepgevoelde overtuigingen die weer actueel zijn geworden door de relatiebreuk. Je kunt dat beter niet dagelijks doen. Neem om de twee dagen twintig minuten de tijd, zodat je dus drie keer schrijft deze week. Concentreer je op je diepste negatieve emoties. Schrijf alles op wat in je opkomt. Zoek niet naar verklaringen en oplossingen. Laat liever je emoties rechtstreeks vanuit je pen of je toetsenbord tot leven komen.
Dit kun je doen aan liefdesverdriet
-
Verdriet hoort erbij. Geef het tijd. Als je geen verdriet voelt, stelde de relatie ook weinig voor.
-
Te lang wachten helpt niet. Als je maar boos en verdrietig blijft, of als je geen zaken kunt doen met je ex terwijl dat wel moet, kom dan in actie.
-
Schrijf je liefdesverdriet van je af volgens het protocol van psycholoog james pennebaker, zoals hieronder wordt beschreven.
Week 2 Reconstructie van de mindset
In week twee lees je om te beginnen wat je hebt opgeschreven in week één. Vraag je daarbij af: wat heb ik geleerd van de scheiding? Wat zou ik kunnen adviseren aan iemand die nog moet doorstaan wat ik al heb meegemaakt? Ga bij het schrijven opnieuw uit van je oude overtuigingen, ofwel mindset. Klopt die mindset nog wel? Is het feit dat het uit is tussen jullie inderdaad het bewijs dat jij een onbelangrijk persoon bent? Hoor je helemaal nergens meer bij als je niet meer bij die ene partner hoort? Ben je machteloos op alle vlakken van je leven als je niet in staat was om deze liefde te repareren? Beschrijf je antwoorden op deze vragen in de vorm van een advies aan iemand met dezelfde mindset als jij. Dat kan een denkbeeldig persoon zijn. Wat zou jij hem of haar aanraden, op basis van je ervaring? Zou je zeggen dat de oude mindset klopt en dat die persoon er dus maar beter meteen het bijltje bij neer kan gooien? Of heb je een ander advies? Op deze manier kom je los van oude gevoelens en gedachten die het verwerken in de weg zaten. Uit onderzoek met behulp van MRI-scans is gebleken dat hersencellen door het schrijven nieuwe verbindingen aangaan. Daardoor verandert je mindset en ga je anders tegen de gebeurtenissen aankijken. Ook in week twee schrijf je om de andere dag, dus weer drie keer twintig minuten.
Vraag je af: hoor je helemaal nergens meer bij als je niet meer bij die ene partner hoort?
Week 3 Afscheid nemen
In de derde week neem je niet zozeer afscheid van je ex, als wel van je oude mindset. Je schrijft nog één of twee keer om een conclusie te bereiken en deze laatste pennenvrucht gebruik je voor een helend overgangsritueel. Floris kwam door het schrijven tot het inzicht dat de relatie- breuk niet alleen door zijn ex Ammy was veroorzaakt. Hij bedacht dat hij zich soms had vergist en dat hij fouten had gemaakt. Maar hij bedacht ook: betekent dit automatisch dat ik de rest van mijn leven dezelfde fouten zal maken? Of dat ik me helemaal nooit meer mag vergissen? Ik ben ook maar een mens. Floris kwam tot de volgende conclusie: ‘Ik heb schuld aan wat er is gebeurd, maar ik mag fouten maken. Deze breuk betekent niet dat mijn leven verloren is.’
Schrijf of print je conclusie op een apart vel papier. Berg dit op om er later nog eens naar te kijken. Je kunt het papier ook op de ijskast plakken om er elke dag aan te worden herinnerd. Of je kunt het verscheuren en in het water gooien. Of je steekt het in brand. Zulke simpele, rituele handelingen helpen je om je verwerkingsproces af te sluiten. Bewijs jezelf een grote dienst Conclusie: liefdesverdriet kost tijd, maar je hoeft er niet de rest van je leven onder gebukt te gaan. Als je vindt dat het nu wel lang genoeg heeft geduurd met het rouwen en met de woede, kun je in actie komen en jezelf helpen te verwerken wat er is gebeurd. Schrijf zeven of acht keer gedurende drie weken op de manier die Pennebaker heeft onderzocht, en bewijs niet alleen jezelf een grote dienst, maar ook je kinderen. En wellicht zelfs je ex.