Wat doe je tegen haarverlies?

De een krijgt er eerder mee te maken dan de ander, maar op een dag moeten we er allemaal aan geloven: haarverlies en dunner wordend haar. Hoe komt dat, en belangrijker: wat doe je eraan?

Wat zegt de expert? Vier vragen aan arts en onderzoeker dr. Coen Gho van Hair Science Institute.

1 Wat gebeurt er precies met ons haar als we ouder worden?

‘Kort gezegd komt het erop neer dat het proces van regeneratie en degeneratie uit balans raakt. Met andere woorden: er vallen meer haren uit dan er nieuwe worden aangemaakt. Elke haar groeit uit een eigen haarwortelzakje, ook wel haarfollikel genoemd. Het deel van het haar dat onder de huid zit is levend, wat buiten de huid groeit en wat dus zichtbaar is, is dood materiaal. Net als de huid dunner en rimpeliger wordt, wordt ook het haarwortelzakje minder van kwaliteit.
Haarzakjes groeien in groepjes van twee tot vier haarfollikels bij elkaar. Zo’n groepje wordt een follikel-unit genoemd. Zijn er eerst twee à vier haarwortelzakjes per follikel-unit, later is dat er nog maar eentje. Door de degeneratie van het haarwortelzakje wordt ook de haarstructuur dunner en kwetsbaarder. Bij vrouwen wordt het vooral aan de bovenzijde van het hoofd dunner, bij mannen rondom de kruin en bij de inhammen. Haar kan ook zijn kleur verliezen. De haarzakjes produceren naarmate we ouder worden minder melanine, het pigment dat haar z’n kleur geeft – waardoor de kleur langzaam vervaagt en het haar grijs wordt.’

2 Wanneer moeten we ons zorgen maken als het gaat om haarverlies?

‘Het is heel normaal om dagelijks 100 tot 150 haren terug te vinden in je borstel. Dat kan best een boel lijken. Om je eens zo weelderige haardos te zien veranderen in een dun bosje haar is niet leuk, maar hoort gewoon bij het verouderingsproces. Het is eerder abnormaal als je na je vijftigste nog wél een volle bos hebt. Vrouwen maken zich vaak ten onrechte zorgen over haarverlies en denken dat ze een ziekte hebben. Pas als je hele plukken tegelijk verliest of wanneer je kale plekken op je hoofd signaleert, hebben we het over een serieus probleem en is een bezoek aan de huisarts aan te raden. Medicijngebruik, schildklierproblemen, hoge koorts, crashdiëten, narcose of de auto-immuunstoornis alopecia kunnen ook de oorzaak zijn.’

3 Kun je ook door stress je haar verliezen, of is dat een fabel?

‘Stress speelt absoluut een grote rol. Langdurige stress zorgt ervoor dat het haarwortelzakje sneller achteruitgaat. Stress versnelt het verouderingsproces. Ik heb een keer een eeneiige tweeling ontmoet, twee mannen van wie de een helemaal kaal was en de ander nog een volle bos haar had. De kale broer had een enorm stressvolle baan. De ander ondervond geen stress.’

Kale mannen
Uit onderzoek blijkt dat 79 procent van kaalheid bij mannen wordt veroorzaakt door overgeërfde genen. Als je vader kaal was en de vader van je moeder ook, dan is de kans groot dat jij ook kaal wordt. Ook is de hoofdhuid van mannen gevoeliger voor een hormoon dat in de haarwortel uit testosteron wordt gemaakt: dihydrotestosteron (DHT). Dit hormoon kan ervoor zorgen dat het haar dunner wordt en de haarzakjes verschrompelen. Het gaat er niet om hoeveel van dit hormoon wordt gemaakt maar hoe gevoelig je ervoor bent. Op termijn verdwijnen die haarwortelzakjes helemaal en groeien er geen nieuwe haren meer uit.

4 Wat is er te doen tegen haar­verlies?

‘Haarverlies wordt nog steeds gezien als een cosmetisch probleem en niet als een ziekte, waardoor er geen geld wordt vrijgemaakt voor wetenschappelijk onderzoek. Daarom zijn er nauwelijks middelen of methodes die haarverlies tegen kunnen gaan. Diëten, vitaminepillen en speciale shampoos werken niet. Er is maar één geneesmiddel dat iets kan doen aan haarverlies bij vrouwen: minoxidil. Het is ontwikkeld als bloeddrukverlager, maar kan soms haargroei bevorderen. Dagelijks opgebracht als een lotion geeft het bij 15 tot 20 procent van de patiënten verbetering.
Voor mannen zijn er naast minoxidil ook andere medicijnen zoals finasteride en dutasteride. Je hebt daarvoor wel een recept van de huisarts nodig. Gezonde voeding is heel belangrijk. Gebrek aan bepaalde voedingstoffen kan haaruitval verergeren. Vooral voldoende eiwitten zijn belangrijk. Haar bestaat voor 99 procent uit proteïnen. Let ook op voldoende ijzer en B-vitamines. Honderd jaar geleden was het aantal mensen dat met haaruitval te maken had lager dan nu. We zijn ongezonder gaan eten. Als je goed voor jezelf zorgt, zorg je ook goed voor je haar.’

Haar in de overgang
Vrouwelijke hormonen en dan met name oestrogenen zijn fantastisch voor het haar. Ze stimuleren de groei en beschermen het haarzakje. Als pokon houden ze het haar in goede conditie. Maar dan is daar de spelbreker: de overgang. De hormoonhuishouding verandert en er wordt tot wel 80 procent minder oestrogenen aangemaakt. Niet bij iedereen leidt dat tot een minder weelderige haarbos, maar volgens de Harvard Medical School heeft twee derde van de vrouwen na de overgang te maken met haarverlies. Bij sommige vrouwen gaat het geleidelijk, en merken ze alleen dat de haardos dunner wordt. Anderen hebben echt te maken met meer haaruitval dan normaal.
Wat te doen? Hormoonsuppletie remt haaruitval af. Alleen krijg je dat niet voorgeschreven alleen maar om haaruitval te voorkomen, daar moet je ook andere menopauzale klachten voor hebben. Wat ook helpt is voorzichtiger met je haar omgaan. Niet dat je daarmee haaruitval voorkomt of mooiere nieuwe haren krijgt, maar je kunt beschadiging van het haar wel tegengaan. Vroeger kon je verven, föhnen, wassen en in zwembaden springen wat je wilde, je haar kon er wel tegen. Nu herstelt het zich minder snel en zul je, als je niet met een bos stro wilt rondlopen, met al die dingen moeten oppassen.

Haartransplantatie in opmars

Op het gebied van transplantatie gaan de ontwikkelingen in de cosmetische industrie heel erg snel. Er is nu zelfs een methode ontdekt waarbij het niet meer noodzakelijk is om het hele haarwortelzakje te transplanteren, maar slechts een klein stukje. Het achtergebleven stukje haarwortelzakje blijft dus behouden, en kan weer een nieuw haartje produceren. Hierdoor blijft het donorgebied behouden voor vervolgbehandelingen. Ook in het buitenland zijn ze druk bezig om haaruitvalbehandelingen naar een hoger niveau te tillen. Van haarstamceltherapieën tot 3D-printers die haarzakjes maken waarin stamcellen kunnen groeien.

Op veel haarvragen vind je antwoord bij de Nederlandse Haarstichting.