Welkom in de paramedische wereld

Pijntje hier, steekje daar. Wanneer ga je naar de fysiotherapeut, is misschien mensendieck jouw redding of heb je een triggerpointtherapie nodig? En is er wetenschappelijk bewijs dat zulke behandelingen werken?

Je maakt rustig een ommetje met de hond en voelt ineens pijn in je knie. Na de wandeling ebt het pijntje weg, maar een paar dagen later is het er weer. Nu verdwijnt het niet, maar voel je het ook als je ontspannen op de bank zit. Wat doe je dan? Bel je de fysiotherapeut? Maak je een afspraak voor een shockwavebehandeling? Of ga je naar de osteopaat? De keuze uit professionals die zeggen dat zij dé oplossing hebben voor je probleem is reuze, dus: waar begin je? En bij wie moet je zijn?

‘Als je niet weet wat je moet doen, dan is de huisarts je eerste aanspreekpunt’, stelt Bert Vrijders, fysiotherapeut met meer dan veertig jaar praktijkervaring en internationaal trainer in verschillende technieken, zoals shockwave en elektrotherapie. ‘De huisarts kan een diagnose stellen en medicatie geven, bijvoorbeeld: het lijkt erop dat de knie is overbelast, ik geef je diclofenac tegen de ergste pijn. Daarnaast kan hij of zij je verwijzen naar de paramedische ondersteuning die je nodig hebt voor jouw specifieke aandoening of klacht.’

Medische opleiding

Als je aanhoudende pijn aan je schouder of je knie hebt, is het voor een leek bijna onmogelijk om te zeggen wat er precies aan de hand is. ‘De huisarts zou je gezondheidsprobleem moeten kunnen beoordelen en je dan doorverwijzen naar de juiste paramedische behandelaar’, zegt Wouter Post, oprichter en mede-eigenaar van Sportmedisch Centrum Fysiomed. Onder paramedische behandelaars vallen bijvoorbeeld de fysiotherapeut, osteopaat en ergotherapeut.

‘Anders dan bijvoorbeeld alternatieve genezers hebben paramedische behandelaars een medische opleiding gevolgd’, legt hij uit. ‘Ze werken vaak nauw samen met medische professionals en hanteren evidencebased benaderingen, ofwel: hun behandelingen zijn gebaseerd op wetenschappelijk bewezen methoden. Ze vullen de zorg van huisartsen aan door gespecialiseerde zorg te bieden.’

Wat past het best bij jou?

‘Huisartsen bestrijden de symptomen vaak met medicatie’, zegt Vrijders. ‘Dat geeft verlichting en soms gaat de klacht na een tijdje vanzelf weg. Maar als je de oorzaak van het probleem niet aanpakt, is de kans op terugkeer van de kwaal groot. Een paramedicus gaat gericht op zoek naar de oplossing, zodat de klachten hopelijk voorgoed weggaan.’

Je moet het zo zien: een huisarts weet weinig van veel, een paramedicus weet veel van weinig. Vrijders: ‘Iedere paramedicus heeft z’n eigen specialisme, waardoor de ene behandeling beter geschikt is bij gewrichtsgerelateerde klachten en de andere behandeling bij bijvoorbeeld peesontstekingen. Er is geen goed of fout, het gaat erom wat het beste bij jou past.’

---

Chiropractie

Wat is het? Dit noemen we ook wel ‘kraken’, toch? In de volksmond wordt de chiropractor inderdaad vaak ‘de kraker’ genoemd. Dat komt omdat je nek en rug tijdens een behandeling manueel in een andere positie worden geduwd, wat kan zorgen voor een ploffend of krakend geluid. Waarom zou je dat vrijwillig laten doen? Zoals een monteur de banden van je auto opnieuw uitlijnt, probeert een chiropractor weer een goede lijn te krijgen in je ruggengraat. Dit doet hij of zij om de botten in je wervelkolom beter te laten bewegen. Dit kan helpen bij nek- en rugklachten, zoals whiplash, hernia, lage rugpijn en scoliose.
Klinkt pijnlijk … Na afloop kun je een beetje stijfheid ervaren en de druk op je wervelkolom kan ongemakkelijk en soms een beetje pijnlijk zijn. De meeste mensen ervaren vooral het krakende geluid als onprettig.
Wetenschappelijk bewijs dat het werkt? De wetenschappelijke basis is wisselend en afhankelijk van het specifieke gezondheidsprobleem. Er is dus geen eenduidig antwoord. Nederlandse chiropractors moeten wel een erkende medische opleiding van vijf jaar afronden om hun beroep te mogen uitoefenen.
Loop je na één behandeling fluitend de deur uit? Als een wervel nét even op de verkeerde plaats zat en wordt teruggezet door de chiropractor, dan kan één behandeling genoeg zijn. Maar vaak zijn er meerdere sessies nodig voordat er merkbare verbeteringen optreden.

Fysiotherapie

Bekende term, maar wat is het eigenlijk? Een fysiotherapeut helpt mensen bij alle gezondheidsklachten die kunnen optreden rondom het bewegingsapparaat, ofwel de bewegende delen van je lichaam.
Wanneer is het iets voor jou? Bij blessures die je hebt opgelopen bij een val of tijdens het wandelen of sporten, maar ook bij overbelastingsklachten en pijntjes waar geen duidelijke oorzaak aan ten grondslag ligt: chronische rugklachten, pijn aan je schouder.
Waarom is het zo effectief? Omdat klachten op een individuele manier worden aangepakt, waarbij ook rekening wordt gehouden met je algehele gezondheid, levensstijl en persoonlijke doelen. Je krijgt oefeningen gericht op het verbeteren van kracht, flexibiliteit, coördinatie en stabiliteit. Ook geeft een fysiotherapeut advies over de verbetering van je houding, wat je zelf kunt doen om je herstel te bevorderen en hoe je veilig kunt bewegen. Hoe lastig zijn die oefeningen? Soms ervaar je in het begin een beetje ongemak of lichte pijn, vooral als je lichaam niet is gewend aan bepaalde bewegingen of als er sprake is van een blessure.
Wetenschappelijk bewijs dat het werkt? Zeker, fysiotherapie is wetenschappelijk onderbouwd met behandelingen gebaseerd op klinisch onderzoek.
Dus het werkt altijd? Fysiotherapie is doorgaans effectief, maar het is geen wondermiddel. Het succes hangt af van de aard van de klachten, hoe jouw lijf reageert op het behandelplan en of je braaf de oefeningen doet die je van de fysiotherapeut mee naar huis krijgt.

Triggerpointtherapie

Wat is het? Een massage- en drukpuntbehandeling gericht op het opheffen van verkrampingen in de spieren, zogenaamde triggerpoints. Vergelijk die met de witte zeentjes in een biefstuk die ervoor zorgen dat het vlees minder mals wordt. Op dezelfde manier worden je spieren door triggerpoints stijver en strammer.
Een massage, dat klinkt fijn! Helaas, een triggerpointbehandeling is niet vergelijkbaar met een lekkere massage. Sterker: het kan vrij pijnlijk zijn, want de behandelaar gaat met z’n handen op zoek naar pijnlijke knopen in de spieren. Door gerichte druk op deze knopen uit te oefenen (au!), verdwijnt de spanning. Dat helpt de spier te ontspannen, de bloedcirculatie te verbeteren en eventuele pijn te verminderen. Na een triggerpointbehandeling kan de behandelde plek wat beurs en stijf aanvoelen. Dat trekt na een dag weer weg.
Wanneer heeft zo’n triggerpointbehandeling zin? Bij pijnlijke punten in de spieren, veroorzaakt door bijvoorbeeld overbelasting, stress of een slechte houding. Bij rugpijn, nekpijn, schouderklachten en pijn in de kuiten of bovenbenen kan triggerpointtherapie verlichting bieden.
Wetenschappelijk bewijs dat het werkt? Ja, er is bewijs dat triggerpointtherapie effectief is bij het verminderen van pijn en het verbeteren van de spierfunctie. Vaak voel je na één behandeling al dat je makkelijker kunt bewegen, maar de meeste triggerpoints zijn pas na een paar sessies helemaal weg.

Oefentherapie Cesar/Mensendieck

Wat is het? Dat is een hele mond vol … Het zijn twee verschillende paramedische oefentherapieën die zich allebei richten op klachten door een verkeerd houdings- en bewegingspatroon. Bij allebei ligt de nadruk op het aanleren van gezonde alledaagse bewegingsgewoontes. Waar moet ik dan aan denken? Lopen, zitten, opstaan, bukken, iets optillen, springen. Het zijn bewegingen die we ongemerkt allemaal op onze eigen manier doen. Misschien til je al jarenlang verkeerd waardoor je nu pijn in je rug of je nek hebt. Wie weet zit je de hele dag verkeerd achter je computer.
Wat doet een oefentherapeut? Bij oefentherapie cesar/mensendieck wordt gekeken naar de oorsprong van de klachten. Het is niet gemakkelijk om gewoontes van jaren te veranderen, daarom helpt de oefentherapeut je daarbij met specifieke oefeningen en bewustwording van je houding en bewegingen.
Hoe snel is er resultaat? Vaak zijn de klachten na een paar weken al minder. Is dat niet het geval, dan wordt meestal aangeraden om ook naar de fysiotherapeut te gaan.
Wetenschappelijk bewijs dat het werkt? Het wetenschappelijke bewijs voor de effectiviteit van cesartherapie en mensendiecktherapie varieert, maar de resultaten zijn overwegend positief.

Shockwavetherapie

Wat is het? Is dit iets met elektriciteit? Bijna goed. Deze fysiotechniek bestaat al meer dan dertig jaar en gebruikt geluidsgolven voor de behandeling van pijnlijke gebieden. Deze geluidsgolven stimuleren de bloedcirculatie en bevorderen het herstel van weefsels. Er is overtuigend bewijs dat shockwavetherapie effectief is bij aandoeningen zoals een kalkschouder of plantaire fasciitis (ontstoken bindweefselband aan de onderkant van de voet). Shockwave wordt ook vaak toegepast bij chronische ontstekingen in de achillespees of schouder, bij hielspoor, shin splint en een runner’s knee.
Kan iedereen shockwavetherapie aanbieden? Nee, alleen zorgverleners met de juiste bevoegdheid mogen in Nederland shockwave-therapie geven, meestal fysiotherapeuten, artsen of orthopedisch chirurgen.
Wat gebeurt er tijdens een behandeling? Met een handapparaat worden geluidsgolven je lichaam ingestuurd. Deze schokgolven helpen je lichaam zichzelf te genezen door een soort ‘microschade’ te veroorzaken. Hierdoor wordt het weefsel aangemoedigd om zichzelf te herstellen, worden eventuele verhardingen en verklevingen afgebroken en zullen pijnklachten verminderen.
Doet het pijn? Het voelt een beetje alsof iemand in hoog tempo met een rubberen band tegen je huid tikt.
Is resultaat gegarandeerd? Vaak merk je na de eerste behandeling al verbetering. Als er na drie behandelingen nog geen resultaat is, dan zal de therapeut samen met jou op zoek gaan naar een alternatief.

Osteopathie

Wat is het? Spieren, gewrichten en bindweefsel worden op zo’n manier aangepakt dat ze weer met elkaar in balans komen. Osteopaten hebben niet automatisch dezelfde wettelijke erkenning als bijvoorbeeld fysiotherapeuten.
Hoe weet je dan of je niet met een kwakzalver te maken hebt? Osteopaten in Nederland kunnen lid worden van beroepsverenigingen zoals het Nederlands Register voor Osteopathie (NRO) en de Nederlandse Vereniging voor Osteopathie (NVO). Deze organisaties hanteren strenge normen en registratie-eisen.
Bij welke klachten is een bezoek aan een osteopaat nuttig? Bij gewrichtsaandoeningen, maar ook bij hoofdpijn, onverklaarbare buikpijn, rugpijn en schedelpijn.
Wat gebeurt er tijdens een behandeling? Een osteopaat spoort met z’n handen de weefsels met verminderde beweeglijkheid op. Deze weefsels zal hij masseren en bewegen om pijn en spanning te verminderen en de beweeglijkheid te bevorderen, zodat er weer balans ontstaat in je lichaam.
Hoe snel heb je resultaat? Bij sommige mensen verdwijnen de klachten al na één sessie, soms zijn er meerdere sessies nodig. Het is altijd slim om advies in te winnen bij een huisarts voordat je een afspraak inplant bij een osteopaat.
Wetenschappelijk bewijs dat het werkt? In een rapport van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg staat dat osteopathie werkzaam zou kunnen zijn bij chronische en subacute nekpijn. Maar grootschalig, goed gecontroleerd onderzoek ontbreekt.

Dry needling

Wat is het? Dry needling doet hetzelfde als triggerpointtherapie, alleen worden er tijdens deze behandeling acupunctuurnaalden gebruikt om in de pijnpunten en verkrampingen van de spier te prikken. Dry needling is een wetenschappelijk en fysiologisch onderbouwde benadering, gebaseerd op de anatomische kennis van spierstructuren. De behandeling wordt alleen uitgevoerd door bevoegde gezondheidsprofessionals met een specifieke training, meestal een fysiotherapeut.
Wanneer heeft dry needling zin? Bij alle bewegingsbeperkingen die te maken hebben met pijnlijke knopen in de spieren, zoals bepaalde vormen van rugpijn, nekpijn, schouderklachten en kuitproblemen.
Hoe werkt het? Een dunne naald wordt direct in de pijnlijke spier geprikt, gericht op de triggerpoint. Je voelt een speldenprikje als de naald door je huid gaat. Als de naald in de spanningsknoop komt, kan er een acute spiersamentrekking ontstaan. Dit kan flink pijn doen. Na deze ‘twitch’ kan de spier weer ontspannen. Dan ebt de pijn snel weg, al kan de spier daarna nog wel wat stijf aanvoelen.
Ben je meteen van je klachten af? Dat hangt af van de hoeveelheid triggerpoints in de spier, hoe lang deze triggerpoints er al zitten en hoe groot de verkramping van de spier is. Triggerpoints verdwijnen meestal niet meteen, maar worden geleidelijk kleiner. Meestal zijn vier of vijf behandelingen nodig. Triggerpoints verdwijnen nooit vanzelf.