Die lieve pieper

Culinair onderzoeksjournalist Loethe Olthuis weet alles van gezond eten en diëten. In deze rubriek bespreekt ze voedingsproducten. Dit keer gaat het over aardappels waarvan wij ieder gemiddeld 80 kilo per jaar eten.

Aardappels? Die eet toch niemand meer?

Jawel hoor. Volgens het RIVM eten wij gemiddeld 3-4 dagen per week aardappelen: gekookt, natuurlijk, maar ook gepoft, gebakken, als puree, uit de oven, of als chips, kroketjes, friet, schijfjes of balletjes. 79 procent van de Nederlanders eet minstens twee keer per week een traditioneel AGV’tje: (gekookte) aardappels, vlees en groenten, zegt het Kennisplatform Aardappels. Mensen boven de dertig eten vaker aardappels dan jongeren. Volgens de Wageningen University & Research eten we gemiddeld zo’n 80 kilo aardappels per persoon per jaar, al wordt het gestaag minder. In 2013 was dat volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek nog 140 kilo.

Is minder niet beter?

We zouden ze veel vaker moeten eten, want aardappels zijn supergezond en duurzaam! Aardappelen bevatten koolhydraten, maar ook eiwitten, vezels, vitamine C en B-vitamines. Daarnaast zitten er mineralen als kalium, calcium en fosfor in.

Maar je wordt toch dik van aardappels?

Niet waar! Aardappels bevatten naast zetmeel (koolhydraten) ook veel water. Daardoor zijn ze veel minder calorierijk dan pasta of rijst. Een gekookte aardappel bevat maar 70 à 80 kcal per 100 gram. Ter vergelijking: brood bevat 268 kcal per 100 gram, pasta en rijst 125 kcal. Maar als je aardappels eet met veel saus of jus of je bakt of frituurt ze, bevatten ze wel meer calorieën.

Hoe zit het dan met die koolhydraten?

Het is een hardnekkig fabeltje dat koolhydraten dik maken. Koolhydraten zijn samen met eiwitten en vetten de hoofdbestand­delen van onze voeding. Als je met één van de drie mindert, val je af. (Tijdelijk) minder koolhydraten eten is een gezondere keuze dan minder vet of eiwit eten: vooral eiwit heb je elke dag nodig. Maar ook kool­hydraten heb je nodig in je voeding. Koolhydraatrijke voedingsmiddelen zoals aardappels en volkorenproducten zitten bijvoorbeeld vol met voedingsvezels en vitamines en verzadigen bovendien goed. En koolhydraten leveren minder energie (calorieën) dan vetten.

Zijn zoete aardappels gezonder dan gewone?

Nee, de voedingswaarde verschilt nauwelijks. Er is eigenlijk maar één verschil: de oranje zoete aardappel bevat meer bètacaroteen, dat in ons lichaam omgezet kan worden in vitamine A.

Hoe zit het met de kankerverwekkende stof acrylamide?

Als je aardappels of frietjes te donker bakt, frituurt of te lang in de airfryer laat, kan de kankerverwekkende stof acrylamide ontstaan. Als je ze goudgeel bakt, is er niks aan de hand.

Zijn groene aardappels giftig?

Groene plekken of uitlopers bevatten de gifstof solanine, waar je bijvoorbeeld buikklachten van kunt krijgen. Aardappels worden groen onder invloed van licht en warmte, dus donker en koel bewaren helpt. Je kunt de plekken of uitlopers er ook af snijden.

PIEPERWEETJES In Europa eten de Portugezen de meeste aardappels, gevolgd door de Ieren, de Britten en de Nederlanders. Grappig genoeg levert ons land de meeste pootaardappels aan het Verenigd Koninkrijk.

Hoe duurzaam is de pieper?

De teelt en opslag van aardappels kost weinig energie. De opbrengst per hectare is hoog. Bovendien is er voor Nederlandse aardappelen weinig transport nodig en kun je aardappels sneller en gemakkelijker oogsten dan granen.

Zijn biologische aardappels beter?

Bij gangbare aardappelen worden bestrijdingsmiddelen en kiemremmende middelen gebruikt, die ongezond zijn voor mens en milieu. Voor residuen op de aardappels zijn wel strenge eisen: volgens de NVWA komen overschrijdingen nauwelijks voor. Voor het telen van biologische aardappelen worden geen synthetische bestrijdingsmiddelen, kiemremmers en kunstmest gebruikt. Dat is beter voor de bodem, de biodiversiteit, klimaat, gezondheid en milieu. Wel is de opbrengst per hectare lager en de teelt bewerkelijker, waardoor bio-aardappels duurder zijn.

Aardappelen met het On the way to PlanetProof-keurmerk zijn ook duurzamer geteeld dan gangbare aardappels en voordeliger dan bio-aardappels. Maar er is nog een duurzaamheidsprobleem: aardappels staan in de top 5 van meest verspilde etenswaren in Nederland, bijvoorbeeld door verkeerd bewaren maar ook te veel klaarmaken. Afmeten en restverwerking zijn dus belangrijk.