De kwestie Ozempic
Het medicijn Ozempic is in eerste instantie bedoeld voor patiënten met diabetes type 2 die om medische redenen moeten afvallen. Inmiddels is het ook mateloos populair bij mensen die een paar kilo kwijt willen. Ze flansen een medische verklaring in elkaar en bestellen het online, of gaan naar een speciale kliniek. En nu blijft er te weinig over voor diabetespatiënten.

De wereldwijde omzet voor dieetproducten en -diensten zal volgens The Business Research Company naar verwachting stijgen van 273 miljard (!) euro in 2023 naar 380 miljard euro in 2027. Ondanks de opmars van de bodypositivity van de laatste jaren is een aanzienlijk gedeelte van de mensen met overgewicht overduidelijk nog steeds op zoek naar de heilige graal om af te vallen. Natuurlijk bestaat die niet, maar toch lijkt er met de opkomst van medicijnen als Ozempic iets groots te veranderen.
Het geneesmiddel is oorspronkelijk bedoeld voor mensen met diabetes type 2 in combinatie met overgewicht. Maar het vindt ook gretig aftrek bij mensen die er officieel ‘geen recht’ op zouden hebben – mede door TikTok-hypes als #MyOzempicJourney en geruchten dat influencers als Kim en Khloe Kardashian er razendsnel mee zijn afgevallen.
Het is relatief makkelijk online te kopen, en dure particuliere klinieken bieden het aan in combinatie met een prijzige (niet vergoede) dieetbegeleiding. Het gevolg daarvan: via de officiële weg worden deze medicijnen almaar slechter verkrijgbaar, waardoor mensen die het naar eigen zeggen ‘echt nodig’ hebben, tot hun woede en frustratie regelmatig misgrijpen.
Maar ja, voor de meeste mensen werkt het nu eenmaal als een tierelier en het is zoals gezegd vrij simpel te verkrijgen. En als je (huis)arts het niet wil voorschrijven, koop je het dus gewoon online. De opmars van Ozempic lijkt voorlopig niet te stuiten.
Wat zit er in dat medicijn?
Even een klein scheikundelesje om helder te krijgen wat Ozempic precies is. Ozempic (semaglutide) is een geneesmiddel dat behoort tot de klasse van glucagonachtige peptide-1 receptoragonisten (GLP1) en wordt gebruikt ter ondersteuning van gewichtsverlies. ‘Mensen met diabetes mellitus type 2 (suikerziekte) hebben te weinig van het darmhormoon GLP1, vooral na het eten’, zegt internist-endocrinoloog dokter Jeroen de Sonnaville van ziekenhuis Tergooi MC.
Het middel semaglutide (Ozempic) bootst dit na, waardoor te hoge bloedsuikers voorkomen kunnen worden. Die darmhormonen werken ook op het verzadigingsgevoel in de hersenen, dus als je te weinig GLP1 hebt, voel je die verzadiging minder goed. Semaglutide geeft hersenen en maag signalen die de eetlust remmen en het gewicht laten dalen. Het heeft nog andere gunstige bijwerkingen. Zo kan het bijvoorbeeld hart- en vaatziekten tegengaan en de bloeddruk verlagen.’
‘Ik jokte dat ik 96 kilo woog’
Sandra (48) heeft vijf maanden lang Ozempic gebruikt. Zij had een BMI van 25, wat volgens de standaard nét op het nippertje als overgewicht wordt gecategoriseerd. Via de reguliere weg zou het medicijn absoluut niet aan haar worden voorgeschreven. ‘Dan maar online bestellen, dacht ik,’ vertelt ze. ‘Ik weet ook wel dat ik niet echt veel te dik was, maar ik jojo al sinds mijn veertiende. Ik heb alles geprobeerd. Toen ik op TikTok al die Ozempic-video’s zag en de snelheid en het gemak waarmee vrouwen af leken te vallen, dacht ik: dat wil ik ook.
Ik moest op die medische site een online formulier invullen, waarin je onder meer lengte en gewicht deelt. Ik vulde in dat ik 94 kilo woog terwijl dat in werkelijkheid 69 was. Geen haan die ernaar kraait. Ik begon al vrij snel gewicht te verliezen, maar de bijwerkingen waren hels. Ik was kotsmisselijk en moest zelfs regelmatig overgeven. Op het moment zelf was die misselijkheid vreselijk, maar omdat ik op die momenten niet aan eten moest denken, was er toch een stemmetje in mijn achterhoofd dat zei: mooi meegenomen.
Ook had ik soms last van diarree. Ik heb me weleens ziek gemeld op mijn werk omdat ik bang was dat ik buiten de deur niet op tijd een wc zou halen. Uiteindelijk heb ik het vijf maanden gebruikt. Toen was ik acht kilo kwijt, uiteraard ook door gezonder te eten. Ik stopte er twee maanden geleden mee omdat ik niet meer gewicht kwijt hoefde, en omdat het toch erg duur is – zo’n € 150 per maand. Je merkt wel dat het hongergevoel dat je niet of nauwelijks hebt als je Ozempic gebruikt, ogenblikkelijk weer terug is als je ermee stopt. Ik ben alweer een kilo aangekomen, het is echt iets wat ik met mijn nieuwe levensstijl op peil moet houden.
Natuurlijk weet ik dat Ozempic slechter te verkrijgen is voor diabetespatiënten door mensen zoals ik. Ik voelde me daar heus wel een beetje slecht over, maar mijn wil om af te vallen, won het toch.’
Dé oplossing voor mijn probleempatiënten
Dokter De Sonnaville schrijft regelmatig Ozempic voor en is er enthousiast over, ook al herkent hij de bijwerkingen die Sandra noemt. ‘Er zijn inderdaad mensen die last kunnen hebben van bijwerkingen als ze Ozempic gebruiken. Misselijkheid, diarree en braken zijn de meest voorkomende. Maar je ziet vaak dat bijwerkingen na een maand of drie verdwijnen. Al met al vind ik het een geweldig middel voor mensen met overgewicht en diabetes 2. Sinds we het kunnen voorschrijven, heb ik een aantal probleempatiënten met Ozempic op de rit kunnen krijgen. Zij spoten twee- of driehonderd eenheden insuline en nóg bleven hun glucosewaarden hoog. Enkelen van hen heb ik met Ozempic van de insuline af gekregen omdat ze zo mooi afvielen. Patiënten voelden weer wanneer ze genoeg gegeten hadden.’
De productie wordt opgehoogd Dokter De Sonnaville bevestigt dat de productie van Ozempic opgehoogd zal worden. ‘Het tekort is het gevolg van een productieprobleem, dus er worden nu extra fabrieken gebouwd. Over tien jaar is het patent eraf en zal er nog meer geproduceerd worden dan nu. Dan wordt het goedkoper en zal het ook zeker breder worden ingezet.’
Slecht leverbaar, vooral in Nederland
Er is natuurlijk een groot verschil tussen de patiënten van dokter De Sonnaville en mensen die online Ozempic kopen of zich zonder enig (voor)teken van diabetes 2 bij een chique kliniek melden en daar een spuitje in hun buik laten zetten.
‘Ik zie de trend dat het middel door bijvoorbeeld influencers ook een andere doelgroep bereikt’, aldus de arts. ‘We hebben daar nu al last van, in de zin dat het slecht leverbaar is en er te weinig overblijft voor mensen met diabetes, die het nodig hebben. Dat vind ik bezwaarlijk. Nederland wordt extra hard getroffen, want hier zijn de medicijnprijzen doorgaans in verhouding bescheiden. De farmaceutische industrie stuurt geneesmiddelen eerder naar andere landen, waar ze er meer aan verdienen.’
Noor koos voor de officiële weg
Noor (23) gebruikt sinds anderhalf jaar Saxenda, een ‘zusje’ van Ozempic, dat wordt ingezet bij mensen met overgewicht zonder dat zij diabetes 2 hebben. Ze kreeg het voorgeschreven in het ziekenhuis, waar ze nog altijd onder toezicht staat. Ze woog 145 kilo en is inmiddels 25 kilo kwijt. ‘Ik heb in mijn omgeving genoeg gezien en gehoord over mensen die deze middelen illegaal kopen, en ik kan daar heel boos over worden’, zegt ze.
‘Ik had het ook online kunnen regelen, maar ik heb gekozen voor de officiële weg en kon pas na acht maanden beginnen vanwege schaarste. Als jij dit middel koopt omdat je voor de zomervakantie nog even drie kilo kwijt wilt, had je dat ook een maand eerder kunnen bedenken. Het voelt gewoon oneerlijk. Ik gun het mensen die veel kilo’s willen afvallen best; ik begrijp dat je daar óók heel erg mee kunt zitten. Maar alleen als het niet ten koste gaat van mensen voor wie het echt een laatste redmiddel is en die echt niet zonder kunnen.’
Ongepland zwanger
Op social media melden vrouwen dat ze ongewenst zwanger zijn geraakt door het gebruik van injecteerbare medicijnen tegen overgewicht en diabetes, zoals Ozempic. Volgens artsen is dit aannemelijk. Het gewichtsverlies dat wordt veroorzaakt door de medicijnen zou voor sommige vrouwen een regelmatige ovulatie kunnen terugbrengen. Ook vertraagt Ozempic de snelheid waarmee voedsel en de anticonceptiepil in het lichaam wordt opgenomen.
‘Zelfs mijn partner weet niet dat ik het neem’
Yvonne (52) gebruikt Ozempic, en zij koos voor de snelle, illegale weg. Yvonne heeft officieel helemaal geen overgewicht, maar wilde toch een paar kilootjes kwijt. ‘Ik ben net een paar weken bezig en heb het aan niemand verteld; zelfs mijn partner weet het niet. Het is not done om dit te doen. We weten allemaal dat er een tekort is aan Ozempic, dus wat ik doe, hoort niet. Je hoort het op doktersvoorschrift krijgen, dan sta je ook onder toezicht. Ik heb dat recept gewoon zelf in elkaar geflanst. Dat checken ze echt niet. Ik vermoed echter dat ze uiteindelijk de productie zullen gaan ophogen zodat andere mensen het ook officieel mogen gaan gebruiken. Ze zijn er namelijk achter gekomen dat het ook werkt bij alcoholisme en boulimia.
Ik kan het weten, want ik heb die eetstoornis. Ik eet nu alleen maar kleine porties. Ik ben snel verzadigd en continu een beetje misselijk. Nét genoeg om minder te eten, maar wel gewoon te kunnen functioneren. Ik ben er ontzettend blij mee, ik ben inmiddels al vier kilo kwijt. Naast die misselijkheid, die dus prima te handelen is en juist zorgt dat ik weinig eet, heb ik nergens last van. Ik denk dat ik het drie maanden blijf doen, dan vind ik het genoeg. Niet om de kosten trouwens. Het is best prijzig, maar ik heb ook een tijdje NewFysic gedaan en die wekelijkse consulten en supplementen kosten minstens evenveel als dit. Dit is makkelijker en minder tijdrovend. Je hoeft jezelf slechts één keer in de week te injecteren. Daar was ik trouwens het meest bang voor. Maar het naaldje is minuscuul, je voelt er niks van.’
Om privacy redenen zijn sommige namen in dit artikel veranderd.
Elisabeth Stuivenwold
29-09-2023 om 09:15Ik wil best een keer een reactie plaatsen. De mensen die het middel nemen, kennelijk ten koste van anderen voor wie het middel noodzakelijk is, zullen er de rest van leven aan vastzitten., Je moet je leefstijl wijzigen maar dat gebeurt dus niet (voldoende). Het slikken gaat geld kosten maar is eigen keuze. Geen goede zaak, voor niemand behalve uiteraard de fabrikant van het middel.