Nederland is clubjesland

Er zijn geen exacte cijfers beschikbaar (niet alle clubs zijn immers geregistreerd), maar naar schatting zijn er zo’n 120.000 clubs en verenigingen in Nederland. De oudste verenigingen in ons land ontstonden in de tweede helft van de negentiende eeuw, toen de eerste sportclubs werden opgericht, geïnspireerd door ontwikkelingen in andere Europese landen.

De eerste officiële sportvereniging in Nederland was de Haarlemsche Football Club (HFC), opgericht in 1879 door Pim Mulier. De club is nog steeds springlevend. In de jaren erna werden nog meer sportclubs opgericht, zoals andere voetbal- en atletiekverenigingen. In de loop van de tijd werd het sociale aspect net zo belangrijk als gezondheid.

Volkshuizen voor arbeiders

Naast sportverenigingen ontstonden er aan het einde van de negentiende eeuw volkshuizen, gericht op het verbeteren van de levenskwaliteit van arbeiders door middel van educatieve en culturele activiteiten. Deze volkshuizen legden de basis voor het sociaal-cultureel werk en de ontwikkeling van club- en buurthuizen in de 20ste eeuw. Deze vroege verenigingen en clubs speelden een cruciale rol in het bevorderen van sociale verbondenheid, educatie en lichaamsbeweging, en waren daarmee heel belangrijk voor de samenleving.

Omdat Nederland zo verzuild was had elk geloof en elke levensovertuiging zijn eigen clubs, koren, sportverenigingen enzovoort. Al is de samenleving niet meer verzuild, nog steeds is Nederland een land van clubs en clubjes pur sang, waar gelijkgestemden elkaar opzoeken. Voor iedereen is er wel een club: de modelvliegtuigjesvereniging, de teckelclub, de club van jongens met lang haar, de vereniging voor schedelverzamelaars, de Harry Potter Fan Club of, voor wie van fermenteren houdt, de Blub Club. Om er eens wat te noemen.

Eenzaam zonder clubje

Hoe belangrijk clubs en verenigingen zijn voor mensen, liet de coronacrisis zien. Die heeft er bij veel clubs diep ingehakt. Door de afstandsmaatregelen en de verschillende lockdowns konden leden in veel gevallen niet langer fysiek samenkomen. Activiteiten en evenementen werden gecanceld; het was moeilijk om de band tussen leden in stand te houden en nieuwe leden aantrekken zat er ook niet in. Leden verlieten verenigingen vanwege het ontbreken van activiteiten en omdat niemand wist hoe de toekomst eruit zou gaan zien. Onderzoek van I&O Research toont aan dat maar liefst drie op de tien Nederlanders zich tijdens de pandemie eenzaam voelden; het wegvallen van hun geliefde clubactiviteiten was voor velen een belangrijke oorzaak.

Fijn om ergens bij te horen

Ook vanuit de sociale psychologie is eenvoudig te verklaren waarom we zo dol zijn op clubs en verenigingen. Iemand die er veel onderzoek naar heeft gedaan, is de Poolse psycholoog en wetenschapper Henri Tajfel. Hij vatte zijn werk samen in de Sociale Identiteitstheorie (SIT). Tajfel zei dat het behoren tot een groep een belangrijk deel is van onze identiteit. Mensen delen zichzelf en anderen, op basis van gedeelde kenmerken en interesses, in verschillende groepen in. Dit helpt je om je sociale omgeving te begrijpen en je plaats daarin te vinden.

Lid zijn van een groep of club vervult belangrijke psychologische behoeften, zoals het gevoel ergens bij te horen en een doel te hebben. Ook geeft het zelfrespect. Volgens Tajfel willen mensen een positieve sociale identiteit hebben. Dit betekent dat als een groep als positief wordt gezien, de leden zich goed en trots voelen. Als een groep negatief wordt gezien, proberen mensen de groep te verlaten of de status te verbeteren.

Een netwerk biedt veiligheid

Lid zijn van een club of vereniging kan een goede manier zijn om eenzaamheid te verminderen. Het zorgt voor regelmatige sociale contacten en de kans om nieuwe mensen te leren kennen, vooral omdat de leden vaak dezelfde interesses hebben. Dit gemeenschappelijke gevoel maakt het makkelijker om gesprekken aan te gaan en vriendschappen op te bouwen. Bovendien bieden verenigingen een netwerk van mensen die elkaar steunen, wat bijdraagt aan een gevoel van veiligheid.

Door mee te doen aan activiteiten en evenementen ontmoet je nieuwe mensen met wie je mooie ervaringen deelt. De regelmatige bijeenkomsten geven ook structuur en ritme aan je leven, wat helpt om een gevoel van zingeving te krijgen. Actief deelnemen kan je zelfvertrouwen vergroten en je een gevoel van eigenwaarde geven, omdat je merkt dat je een waardevolle bijdrage levert aan de groep. Lid zijn van een vereniging zorgt voor sociale interactie en steun, wat zowel de mentale als fysieke gezondheid ten goede komt.

Lees ook deze bijlage

Club, groepje of vereniging, ergens bijhoren vinden we fijn

Club, groepje of vereniging, ergens bijhoren vinden we fijn

Nederland is een clubjesland. Of je nou bij een schilder-, kook- of gymclubje zit, ergens bijhoren daar worden we blij van. Vijf portretten van mensen met een gezamenlijke hobby.

Verder lezen