Lekker stukje kweekvlees uit het laboratorium!

Geen runderbiefstuk of tartaartje op je bord, maar een kweekvleeslapje dat is gemaakt in een laboratorium. Verre toekomst of al dichterbij dan je denkt?

Allereerst: wat is kweekvlees nou precies? Het is een product dat in een laboratorium wordt gekweekt uit stamcellen van dieren. Deze cellen worden bijvoorbeeld uit de billen van runderen geprikt waarna het vlees vervolgens in een laboratorium wordt ontwikkeld. Dat kan met behulp van serum uit kalfjes, maar dat stuit op weerstand. Wetenschappers zijn momenteel dan ook druk aan het werk om plantaardige eiwitten te kunnen gebruiken om het kweekvlees mee te voeden.

Milieuvriendelijk alternatief

Kweekvlees kan een alternatief zijn voor vlees en daarmee een bijdrage leveren aan de overgang naar duurzame eiwitten die minder belastend zijn voor het milieu en de dieren.

Ter illustratie: één kilo rundvlees staat qua broeikasgasuitstoot gelijk aan 180 kilometer autorijden. En dan hebben we het nog niet over dierenwelzijn. Wereldwijd is voedsel verantwoordelijk voor ruim 25 % van de uitstoot van broeikasgassen en meer dan de helft daarvan wordt veroorzaakt door dierlijke producten.

Vleesconsumptie terugdringen

Hoogleraar Mark Post van de Universiteit van Maastricht is zo’n wetenschapper die zich bezighoudt met het onderzoek naar kweekvlees. Hij vindt het van groot maatschappelijk belang dat er iets gebeurt om de vleesconsumptie terug te dringen, vertelde hij aan de NOS. Tegelijkertijd is hij ervan overtuigd dat sommige mensen altijd vlees willen blijven eten. Post: ‘Om dan tegen die mensen te zeggen dat ze alleen maar broccoli en wortels moeten eten, werkt natuurlijk niet. Alleen die naam, kweekvlees, trekt misschien niet zo. Daar moeten we nog iets anders op bedenken.’

Eerste gekweekte hamburger

Als oplossing voor milieuproblemen en dierenleed maakte Post al in 2013 de allereerste hamburger van kweekvlees. Die kwam uit een Nederlands laboratorium en was gekweekt uit stamcellen van een koe. Er hing wel een fors prijskaartje aan: 200.000 euro…. Gelukkig kon de financier, Google’s medeoprichter Sergey Brin, wel een eurootje of wat missen. Dit wonder werd op 6 augustus van dat jaar met veel tamtam gepresenteerd in Londen en de drie uitverkoren proevers vonden dat de kweekburger echt naar vlees smaakte. Alleen misschien een een tikje flauwer. Overigens wordt er ook gewerkt aan de productie van leer, vis en melk zonder dieren.

Meer dierenwelzijn

Al in 1999 kreeg de Nederlandse arts en onderzoeker Willem van Eelen een patent op de productie van vlees uit stamcellen. Het schiet dus allemaal niet heel hard op, terwijl veel partijen in de Kamer juist willen dat het een stuk sneller gaat. Ze vrezen dat we bij de ontwikkeling van kweekvlees worden ingehaald door landen als Amerika en vinden dat we, juist als tweede landbouwexportland van de wereld, voorop zouden moeten lopen.

De huidige landbouw loopt tegen alle milieu- en dierenwelzijnsgrenzen op, zo stellen ze. De voornaamste winst van kweekvlees is dat stamcellen geen land nodig hebben zoals levende koeien en varkens. Daarbij zetten ze voeding efficiënter om in vlees, omdat stamcellen geen energie verliezen aan ‘nutteloze’ bezigheden als poepen, grazen en rondlopen.

Dierenleed voorkomen

Ook al gaat het veel mensen niet snel genoeg, toch is de wereld van het kweekvlees inmiddels in een stroomversnelling geraakt. Er zijn wereldwijd al minstens tien bedrijven die zich serieus op de productie van vlees uit stamcellen hebben gestort. Insiders verwachten dan ook dat de eerste kweekvleesproducten binnen nu en twee jaar op de markt komen. De techniek is er al, het is nu slechts een kwestie van toepassen en dan is een toekomst met vlees zonder dode dieren ineens dichtbij.

Post denkt aan de inzet van bioreactoren: enorme tanks waarin de cellen kunnen groeien. Een bioreactor van 25.000 liter kan jaarlijks rond de 350.000 kilo vlees produceren, zo denkt hij. Dat is genoeg om de vleesconsumptie van tienduizend Europeanen te dekken.

Lees ook deze bijlage

Bitterballen zonder vlees: wat zit er wel in?

Bitterballen zonder vlees: wat zit er wel in?

In het vriesvak van de supermarkt is een ruime keuze aan vega-bitterballen verkrijgbaar. Wat zit er eigenlijk in?

Verder lezen

Lagere milieu-impact

De milieu-impact van kweekvlees is lager dan die van rundvlees en bij herbruikbare en hernieuwbare energie ook dan die van varkens- en kippenvlees. Toch kost ook het maken van kweekvlees genoeg energie. Zo moeten de spiercellen, verkregen uit runderen, zich delen in grote tanks bij ongeveer 37 graden Celsius. Om het voordeel voor het milieu te bepalen, kijken onderzoekers naar de impact per kilogram product op onder meer klimaat, land- en watergebruik en fijnstofproductie. Daaruit wordt een milieuscore berekend en vergeleken met die van gewoon vlees.

Enkele studies tonen aan dat kweekvlees een milieuscore behaalt van rond de 380 tegenover 1800 voor rundvlees. Als het kweekvlees wordt gemaakt uit plantaardige eiwitten, is de score zelfs maar rond de 100. Die cijfers zijn niet helemaal hard, omdat de onderzoekers het elektriciteitsgebruik moesten schatten.

Kweekvlees is nog duur

De prijs van kweekvlees is ook nog wel een issue. Niemand gaat voor een gehaktbal bijna 1000 euro neertellen, ook al is die nog zo dier- en milieuvriendelijk. Dat kostte namelijk de eerste gehaktbal van kweekvlees die in 2016 werd gepresenteerd. Als je vlees helemaal zonder dieren wilt produceren, kom je dus zoals eerder gemeld uit op een plantaardig middel om de stamcellen op te laten groeien. Zo’n product, een cocktail van eiwitten, bestaat al en wordt in kleine hoeveelheden geproduceerd door de farmaceutische industrie. En dat is duur! Daar moet dus een beter alternatief voor worden gevonden. Plantaardige eiwitten, gemaakt uit gist, zouden volgens kenners een goed alternatief kunnen zijn. Kortom: het duurt misschien nog even, maar een toekomst met vlees zonder dode dieren is niet langer een utopie.

Wanneer ligt het kweekvleeslapje op ons bord?

De Delftse startup Meatable wil in 2025 de eerste grote fabriek openen. Wél moet het kweekvlees eerst nog goedgekeurd door de Europese Warenautoriteit.

Lees ook deze bijlage

Voordelig vlees van topkwaliteit

Voordelig vlees van topkwaliteit

Ben je een vleeseter? Je kunt geld besparen met een Grutto-koe.

Verder lezen