Help de wilde bij!

Wilde bijen hebben het zwaar. Niet alleen door verstedelijking, landbouw, pesticiden en het groeiend aantal hobby-imkers met hun honingbijen, maar ook door hun eigen kieskeurigheid. Wat is de beste manier om ze een handje helpen?

Natuurlijk zie je weleens een bij neerstrijken op een struikje lavendel, maar eigenlijk is dat een gevalletje ‘het mot maar’. De wilde bij is namelijk een fijnproever als het gaat om bloemen. Het liefst eet hij van planten die van oudsher voorkomen in Nederland, zoals korenbloem, koninginnekruid of blauwe knoop, maar die zijn niet meer zo veel te vinden. Veel natuurgebied is verdwenen en onze tuinen staan dan wel vol met bloeiende planten, maar dat zijn vaak exemplaren uit verre buitenlanden. En die blieft de wilde bij nou eenmaal minder graag. En dan is er ook nog dat irritante neefje, de honingbij. Toen enkele jaren geleden bekend werd dat veel bijen stierven, is het aantal bijenhouders enorm gegroeid. Menigeen stortte zich op een cursus imker en dat leverde 2000 extra bijenhouders op. En dus heel veel meer honingbijen! Ook hommels, die eveneens tot de wilde bijen horen, hebben last van die toegenomen hoeveelheid. Ter illustratie: bij het vinden van voedsel moet een nest van enkele honderd hommels het vaak opnemen tegen een zwerm van op z’n minst honderdduizend honingbijen.

Honingbijen vs. wilde bijen

Honingbijen worden verwend. Zij hebben een veilige huisvesting en kunnen in de winter moeiteloos overleven door de suikerstroop die ze krijgen van hun eigenaar. Ze beginnen dus sowieso al sterker in het voorjaar. Vorig jaar luidde Staatsbosbeheer de alarmbel. Er stonden zó veel kasten in de Biesbosch en omgeving dat de wilde bijen verdrongen dreigden te worden. Dat resulteerde in een limiet voor het aantal kasten. Dat de wilde bijen het moeilijk hebben, heeft ook effect op de plantenwereld. “Zodra de wilde bestuivende insecten sterk in aantal afnemen, gaan bepaalde planten en gewassen verloren”, zegt Joke Bijl van Staatsbosbeheer. Ook dierenarts Pieter Haringsma is zeer betrokken bij het welzijn van de wilde bijen. “Ze zijn kwetsbaar als ze te weinig voedsel hebben”, vertelt hij in het AD. “Ze leggen nauwelijks een voorraad aan en zijn dus afhankelijk van een doorlopend aanbod van geschikte bloemen.”

Wat kun jij doen?

“De meeste planten zijn eigenlijk wel geschikt om de bestuivers te helpen”, zegt Haringsma. “Het kan al helpen om een kruidentuin aan te leggen, want insecten zijn dol op kattenkruid, rozemarijn of marjolein. Er zijn ook kwekerijen die gespecialiseerd zijn in planten die insecten aantrekken. En wat daarbij enorm helpt, is om ze nestgelegenheid te bieden. Maak of koop een bijenhotel of hang bosjes bamboe of rietstengels op”.

Wat je gelukkig steeds meer ziet, zijn speciaal voor insecten ingezaaide bermen of velden en dat juicht Haringsma van harte toe. “Het kan al een grote verbetering zijn als burgers, boeren en gemeenten bloemen en planten zaaien die in het wild ook voorkomen. Of verstandig maaien in de bermen zodat de natuur de ruimte krijgt. Zelfs op arme bodems groeien bloemen, zoals madeliefjes en klaver. Daar zijn bijvoorbeeld lieveheersbeestjes dol op en dat zijn weer bestrijders van bladluis.” Maar natuurlijk is je eigen tuin bij uitstek een plaats waar je bestuivers kunt helpen.

Wat is een goed bijenhotel?

Volgens EIS (Kenniscentrum Insecten) zijn veel bijenhotels die je in de winkel kunt kopen niet goed. De bamboestokjes zijn te dik of de stokjes zijn aan beide kanten open. Die bijenhotels zien er vaak heel leuk uit, met dennenappels, houtblokjes en plankjes. Maar bijen, vlinders en andere insecten zullen hier nauwelijks gebruik van maken. Ook is het belangrijk waar je het insectenhotel ophangt. Bijen houden onder andere van een zonnige plek, natuurlijk met veel bloemen in de nabije omgeving en een afdakje tegen de regen. Op de website bestuivers.nl vind je hierover nog veel meer informatie.

In het boek Gasten van bijenhotels van Pieter van Breugel wordt in detail beschreven hoe je een bijenhotel kunt maken en aan welke eisen het moet voldoen. Download hier Hoofdstuk 6, Nesthulp voor bijen en wespen: