Koester je vagina

Wat voor spieren, botten, huid en andere lichaamsdelen geldt als je ouder wordt, geldt ook voor de vagina. Als je er goed voor zorgt, blijft je veel ellende bespaard en kun je er nog lang van genieten.

Wat zegt de expert?

Drie vragen aan Dorenda van Dijken, gynaecoloog in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam en voorzitter van de Dutch Menopause Society.

1. Wat gebeurt er precies met de vagina als we ouder worden?

‘Het is bij iedereen verschillend maar over het algemeen wordt de vagina door de daling van het hormoon oestrogeen strakker, kleiner en minder elastisch. De vaginawand wordt dunner, waardoor de vagina gevoeliger wordt en er gemakkelijk wondjes en infecties kunnen ontstaan. Dit kan pijn bij penetratie geven, maar je kunt er ook last van hebben als je fietst, plast of loopt.

Ook kan de clitoris gevoeliger worden omdat het vetweefsel om de clitoris heen dunner wordt. Snelle seks met penetratie zoals vroeger is er meestal niet meer bij omdat de vagina in ‘normale’ stand droger is. Dat klinkt misschien dramatisch, maar je hóéft er geen last van te hebben. Wat sowieso een misverstand is dat je minder vochtig wordt bij opwinding. De vagina is weliswaar in ‘normale stand’ droger, maar kan in opgewonden stand net zo vochtig en opgezwollen raken als vóór de overgang. Je moet dus voldoende opgewonden zijn en daarvoor heb je misschien meer tijd en prikkels nodig dan voorheen.’

2. Helpt hormoonsuppletie tijdens de overgang om de klachten te verminderen?

‘Hormoontherapie kan helpen wanneer je minder zin hebt in seks door klachten als nachtzweten, moeheid en stemmingen. Maar vaginale droogheid met branderigheid, kleine wondjes of pijn als gevolg – ook wel atrofie genoemd – verhelp je er niet altijd mee. Daarvoor bestaan er goede crèmes en vaginale tabletten die een heel zwak type oestrogeen bevatten. Oestrogeen bouwt de bekleding van de vaginahuid op en verbetert de doorbloeding. Zoals Synapause oestriolcrème of Vagifem oestradioltabletten. Crèmes zonder oestrogeen zijn er ook: Hyalofemme vaginale gel op basis van verzwakt hyaluronzuur, Premeno Duo met verzwakt hyaluronzuur en melkzuur (herstelt de zuurgraad).’

3. Wat kun je nog meer doen om je vagina in goede conditie te houden?

‘Het komt vaak voor dat vrouwen met vaginale atrofie geen seks meer hebben. Dat is jammer. Seksueel actief zijn zorgt namelijk voor een goede bloedtoevoer naar de genitaliën. Ook hier geldt: use it or you lose it. Als je geen partner hebt of geen seks hebt met penetratie kun je ook met je vingers of een vibrator de bloedtoevoer stimuleren.

Voor alle duidelijkheid: de vulva is het uitwendige gedeelte, bestaande uit de schaamlippen, het topje van de clitoris en de ingang van de vagina. De vagina zelf is enkel het inwendige deel. Je vulva verandert tot na je vijftigste vrijwel niet. Maar daarna kan het weefsel bleker en gladder worden, de schaamlippen worden dunner en de vulva in z’n geheel kan aan volume verliezen. De huid van de vulva kun je goed behandelen met geurloze kokosolie of een neutrale vette zalf. Als je daarmee regelmatig smeert en masseert, houd je de huid soepel en zacht. Heb je te maken met vulvaklachten? Kijk op vulvapoli.nl.

Seksueel actief zijn houdt de vagina in conditie. Penetratie is niet nodig

Er hoeft niet per se iets naar binnen, het gaat om de opwinding en eventueel orgasme die de bloedaanvoer stimuleren, waardoor je ook weer minder snel atrofie krijgt.

Vrouwen met een verhoogde bekkenbodemspierspanning kunnen vaak geen penetratie verdragen omdat ze de opening vernauwen door het knijpen van de spieren. Ze raken vaak ook niet seksueel opgewonden door pijn of door de angst voor pijn bij penetratie.

Naast fysiotherapie helpt het dan de spieren te laten wennen aan de aanraking door de opening van de vagina soepel te masseren met een verzachtende crème zoals vaseline of een olie.

Nog meer tips:

• Gebruik geen zeep en poeder op de vulva
• Stop met het gebruik van wasverzachters voor je ondergoed
• Draag geen inlegkruisjes

Ga niet voor een laserbehandeling!

Veel vrouwen die vaginale klachten hebben na de overgang zoals droogheid en irritatie zoeken hun toevlucht in lasertherapie. Met een laserapparaat worden gecontroleerde ‘brandwondjes’ in de vaginawand gemaakt. De gedachte is dat het herstelproces dat daarop volgt ervoor zorgt dat de vaginawand weer steviger en elastischer wordt. Verschillende klinieken bieden laserbehandeling aan voor dit gebied en beloven ‘vaginale verjonging’.

Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat laserbehandeling bij vaginale klachten niet helpt. Gynaecoloog Dorenda van Dijken: ‘Laserbehandelingen zijn niet effectiever dan eerder genoemde behandelingen en worden afgeraden door de Amerikaanse Food and Drug Administration.’

In Amerika zijn er ledlicht-tools voor de vagina te koop die de huid weer soepel en glad zouden maken. Hoewel ledlicht niet schadelijk is, is nog niet aangetoond dat het effectief is.

Gebruik nooit een glijmiddel op waterbasis, dat droogt de boel alleen nog maar meer uit

Kies je glijmiddel

Veel gynaecologen zijn van mening dat glijmiddel eigenlijk niet nodig zou hoeven te zijn, omdat je daarmee verdoezelt dat je niet genoeg opgewonden bent. Vaginaal opwindingsvocht kun je vergelijken met een erectie bij mannen. Ja, het gaat allemaal wat moeizamer als je ouder wordt, maar het mechanisme werkt nog tot in lengte van dagen. Als er niet voldoende opwindingsvocht is, ben je dus niet voldoende opgewonden.

Vind je het toch prettig om glijmiddel te gebruiken om penetratie te vergemakkelijken, gebruik dan glijmiddel op siliconen- of oliebasis. Glijmiddel op waterbasis droogt alleen nog maar meer uit. Er zijn ook glijmiddelen die de bloedtoevoer naar de clitoris stimuleren. Deze erotisch stimulerende gels en serums kunnen voor een fijne sensatie en meer gevoel in de clitoris zorgen.

Op de site van de Paarse Keizerin vind je deskundige informatie, handige tips en producten voor een fijn seksleven. Voor mannen en vrouwen! Van erectiestoornissen tot vaginale klachten en van erotische verhalen tot hulpmiddelen.

Spiegeltje, spiegeltje aan de (vagina)wand

Wie bekijkt haar vagina en vulva met een spiegel? En dan meteen de volgende vraag: waarom bestudeer en verzorg je wel je gezicht en niet je vagina? Ruim 33 procent van de volwassen vrouwen heeft nog nooit haar eigen vulva bekeken en ruim 75 procent van de vrouwen heeft een beeld van de vulva dat eigenlijk niet klopt. Daarnaast bekijkt meer dan 90 procent van de vrouwen haar vagina en vulva niet met enige regelmaat om te controleren op mogelijke afwijkingen, afscheiding, vaginale schimmel, huidveranderingen en dergelijke.

Er bestaan speciale ‘between legs mirrors’, maar een handspiegel volstaat ook

Sommige vrouwen krijgen na de overgang te maken met Lichen sclerosus, een huidaandoening waarbij de huid stugger wordt en door verlies van pigment wittig van kleur wordt. Lichen sclerosus is te herkennen aan bleke, soms glanzende plekken, een dunnere huid, kloofjes, soms dikkere plekken of wondjes en bloed­uitstortingen. Lichen sclerosus geeft meestal jeuk- en soms pijnklachten bij de geslachtsdelen. Op de website lsnederland.nl kun je informatie en tips vinden.

Een pH-waarde is een getal op een schaal van 1 tot 14 die wordt gebruikt om aan te geven hoe alkalisch of zuur iets is. Hoe lager het getal, hoe zuurder.

De pH-waarde van een vagina ligt over het algemeen tussen de 3.8 en 4.5. Een ietwat zurige geur is dus heel normaal en wordt veroorzaakt door ‘goede’ bacteriën die van nature in en rondom de vagina zitten. Tijdens de overgang kan door verandering in de microbiële balans de vaginale afscheiding wat sterker gaan ruiken. Maak je je er zorgen over, ga dan naar de huisarts. Gebruik in ieder geval geen vaginale douches. Die doen meer kwaad dan goed. Ga bij twijfel of gekleurde afscheiding naar de huisarts.

Blijf er niet mee zitten!

Bijna de helft van de vrouwen die na de overgang last van hebben van klachten aan vagina of vulva, zoals jeuk, een brandend of prikkend gevoel, pijn, irritatie, droogheid, afscheiding of geur raadpleegt hiervoor geen arts. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek onder 358 vrouwen van 55 jaar en ouder. Dat is heel jammer, want er valt zo veel tegen te doen. Stap naar je huisarts of ga bij blijvende klachten naar een gynaecoloog. Meestal is een kweek en inwendig onderzoek voldoende.