Salo Muller vertelt op scholen over de Holocaust

Vrijwilligerswerk doen is fijn voor de ontvangende partij. Maar het is óók een manier om zin aan je leven te geven. Salo Muller (88) verloor zijn ouders en veel andere familieleden in de Tweede Wereldoorlog. Op scholen vertelt hij aan achtstegroepers zijn verhaal, en over de Holocaust.

‘Ik was zes en mijn moeder bracht me, net als alle andere dagen, naar school. ‘Tot vanavond en lief zijn hoor!’, zei ze. Het waren haar laatste woorden tegen mij. Mijn ouders werden op hun werk opgepakt en net als talloze andere Joden naar de Hollandsche Schouwburg aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam gebracht, waar ze werden verzameld voordat ze op transport werden gesteld naar kamp Westerbork in Drenthe. Later hoorde ik dat ze van daaruit naar Auschwitz zijn gebracht. Ze zijn beiden in 1943 vermoord. Ik heb de hele oorlog ondergedoken gezeten, op verschillende plekken. Na de oorlog ben ik bij mijn tante, de zus van mijn moeder, gaan wonen. Zij en haar man en dochtertje behoorden tot de weinigen van mijn familie die het hadden overleefd.

De Tweede Wereldoorlog loopt als een rode draad door mijn leven. Ik ben door verschillende instanties benaderd om mijn verhaal te vertellen, onder andere door kinder­project Juf op Straat. Achtstegroepers van diverse scholen maken dan een wandeling door de stad, waarbij ze verschillende belangrijke oorlogsplekken aandoen, zoals het Verzetsmuseum en de Hollandsche Schouwburg. Na afloop vertel ik hun mijn geschiedenis. Voor het lesprogramma Oorlog in mijn Buurt en als gastspreker voor Westerbork heb ik al op veel scholen in Amsterdam mijn verhaal verteld.

Ik vind het belangrijk om dit werk te doen. Er wordt op scholen te weinig aandacht aan besteed. Kinderen leren over de Eerste Wereldoorlog, de kruistochten en Willem van Oranje, maar nauwelijks over de Holocaust. Zolang er mensen zijn die het daadwerkelijk zélf hebben meegemaakt, zijn die verplicht om het verhaal te vertellen, vind ik. Kinderen geven me na afloop een hand en bedanken me voor mijn verhaal. Soms moeten ze huilen. Een keer kwam een Marokkaanse jongen naar me toe, die zei: ‘Salo, ik vind het zo’n mooi verhaal, maar ik kan er met niemand over praten.’ Toen ik vroeg waarom niet, zei hij dat zijn vader had gezegd dat alle Joden dood moeten. Het antisemitisme viert hoogtij. Als er mensen zijn die zeggen dat alle Joden dood moeten, móét mijn verhaal een tegengeluid zijn.

Het spreken op scholen is niet het enige vrijwilligerswerk dat ik doe. Ik heb ruim drie jaar lang geknokt om van de Nederlandse Spoorwegen een schadevergoeding te krijgen voor Joodse nabestaanden. Joden moesten zelf betalen voor hun treinkaartjes naar de kampen, in feite betaalden ze dus voor hun eigen dood. De NS heeft zich enorm verrijkt aan Jodenvervolging. Uiteindelijk hebben ze 50 miljoen euro schadevergoeding betaald. Ik ben nu bezig met de Duitse spoorwegen. Het kost veel tijd én geld, want ik betaal de advocaatkosten grotendeels uit eigen portemonnee, maar het is het waard.’