Hemelbestormer Tamara de Weijer

Huisarts Tamara de Weijer weet het zeker: door verse groenten te eten, en zo min mogelijk suiker en toevoe­gingen tot je te nemen, kun je ziektes voorkomen én ervan afkomen. ‘Een pilletje geven is ziekenzorg, we moeten aan gezondheidszorg gaan doen.’

Op de thee bij huisarts Tamara de Weijer (37) krijg je geen koekje of chocolaatje aangeboden, maar dat heeft beslist niets met een gebrek aan hartelijkheid te maken. Integendeel, ze doet dat omdat ze het beste met haar bezoek voorheeft. Ze wil dat we zo lang en zo gezond mogelijk leven. Een van de manieren waarop je dat voor elkaar krijgt, weet ze, is door op je voeding te letten en niet tussen de maaltijden door te snacken.
Hemelbestormer vindt ze een prachtig woord, zegt ze terwijl ze de thee op tafel zet. ‘Het geeft aan dat je geen genoegen neemt met hoe het nu is en strijdt voor een bepaald ideaal. Daar herken ik mezelf zeker in. De afgelopen vijf jaar heb ik mijn hele ziel en zaligheid gestopt in iets waarvan ik heilig overtuigd ben.’

En dat is?
‘Dat we door onze leefstijl aan te passen niet alleen kunnen voorkomen dat we ziek worden, maar zelfs van ziektes kunnen afkomen. Toen ik dit vijf jaar geleden voor het eerst aankaartte, vonden mensen het vaak als hocus pocus klinken. Het leefde totaal niet. Tijdens mijn negen jaar durende opleiding tot huisarts heb ik, schat ik, hooguit een dag of twee les gekregen over voeding en leefstijl. En dan ging het met name over de vraag: hoe kun je voorkomen dat je ziek wordt?
In principe snappen mensen best dat de kans dat je ziek wordt afneemt als je gezond eet, veel beweegt, goed slaapt en weinig stress hebt. Dat is niet nieuw. Maar dat je voeding en leefstijl kunt inzetten bij de ­behandeling van ziekten, is echt een inzicht van de laatste paar jaar. Het verst zijn we met diabetes, maar ook bij ­ziektes als crohn, colitis, migraine en allerlei huidaandoeningen als eczeem en psoriasis zie je het bewijs zich opstapelen dat je daar via voeding en leefstijl enorm veel tegen kunt doen. Sommige mensen kunnen er zelfs vanaf komen.’

Zijn ze dan genezen?
‘Dat vind ik lastig. Als je bijvoorbeeld diabetes 2 hebt, kun je daar door je leefstijl aan te passen helemaal vanaf komen. Maar als je die vroegere leefstijl weer oppakt, is de kans groot dat de diabetes weer terugkomt. Genezen ben je als de ziekte weg is en nooit meer terugkomt. Dat is hierbij dus niet het geval, je blijft altijd verhoogd gevoelig. Maar als jij van de ziekte van Crohn tientallen jaren ­zonder medicijnen te slikken geen klachten hebt, verbetert je kwaliteit van leven wel enorm.’

Maakt het uit welke ziekte je hebt?
‘Elk ziektebeeld heeft zijn eigen aandachtspunten, maar de basis is steeds dezelfde: zo veel mogelijk verse groenten eten, zo min mogelijk suiker, zo min mogelijk toevoegingen. Bij de ene ziekte zul je meer effect zien dan de andere, maar ik kan er geen enkele bedenken waarop dit geen positieve invloed heeft. Neem multiple sclerose. Ik zal nooit beweren dat je door je leefstijl grondig aan te passen daarvan kunt genezen. Maar dankzij de stichting Voeding Leeft met hun MS-programma zijn er mensen die volledig ­medicatievrij en veel energieker zijn gaan leven. Dat vind ik nogal wat. Nogmaals, daarmee zeg ik niet dat het bewijs er is dat je via voeding van MS kunt genezen. Maar ik denk wel: bij zo’n ziekte is elke verbetering meegenomen. Wat let je om eens te proberen wat een verandering van leefstijl voor je doet? Als je – altijd in overleg met je behandelend arts! – anders gaat eten, meer gaat bewegen, meer gaat ontspannen en beter gaat slapen, kan er bijna niks misgaan. In het aller­ergste geval doet het niks. Dit is echt geneeskunde zoals die bedoeld is.’

Geneeskunde zoals-ie is bedoeld?
‘In onze Hippocratische eed beloven wij artsen dat we het lijden zullen verlichten en gezondheid ­zullen bevorderen. Maar wat we nu in de praktijk doen is eigenlijk ziekte in stand houden. Als iemand bij de huisarts komt met een hoge bloeddruk, is doorgaans de eerste reflex: een pilletje voorschrijven. Dat pilletje is echter geen geneesmiddel. Daaronder zit nog steeds die hoge bloeddruk, is er nog steeds een verhoogd risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. We doen aan ziekenzorg in plaats van aan gezondheidszorg. Ons hele systeem is daarop gebouwd, want hoe vaker je bij mij op consult komt, hoe meer geld ik krijg. Dat is heel raar. Oude Chinese dorpsdokters werden betaald om het dorp gezond te houden. Wij worden betaald om ons dorp ziek te houden. Dat voelde op een gegeven moment voor mij zó niet goed meer.’

Wanneer raakte je bevlogen?
‘Het begon na de geboorte van mijn oudste dochter, die nu zesenhalf is. Ik was tijdens de zwangerschap flink aangekomen en had altijd al geworsteld met mijn gewicht. Een vriendin, een collega-huisarts, adviseerde me om anders te gaan eten.
Veel meer vers, alle pakjes en zakjes met toe­voegingen en suikers de deur uit. Binnen een maand of vier viel ik vijftien kilo af. Dat was fijn, maar wat ik nog veel fijner vond was dat ik me veel fitter voelde dan daarvoor. En dat ook de prikkelbare darm­klachten die ik sinds jaar en dag had, waren verdwenen. Vooral dat laatste was een eyeopener. ­Vervolgens kreeg ik een patiënt op mijn spreekuur met diabetes. Ik begon mijn riedeltje over pillen af te draaien, toen hij me onderbrak: ‘Ik wil eigenlijk helemaal geen pillen slikken. Kunt u mij niet helpen met een beetje afvallen?’ We zijn ermee aan de slag gegaan en binnen vier maanden was hij zes kilo kwijt, twaalf centimeter van zijn buikomvang én van zijn diabetes af. Dat is interessant, dacht ik. Ik ging aan de slag met colitis, met crohn, met chronische pijnklachten, hoofdpijn, migraine, noem het maar op. Dat heeft bij mij het vuur aangewakkerd.’

Omdat je resultaten zag.
‘Ja, maar misschien wel vooral omdat ik zo veel blijere patiënten op mijn spreekuur trof. Mensen hadden het gevoel dat ze de regie over hun leven hadden teruggekregen. Waarom werken niet meer artsen zo, vroeg ik me af. In het begin voelde ik me een beetje alleen, was ik die gekke dokter die wat met voeding en leefstijl doet. Vier jaar geleden heb ik met een aantal gelijkgestemden een manifest opgesteld, waarin we op social media vroegen of er behoefte was aan deze werkwijze. Dokters, zien jullie hier iets in; burgers, hebben jullie behoefte aan dokters die zo denken? We kregen zo’n 3000 reacties en het antwoord was duidelijk: iedereen voelde ervoor. Daarna hebben we de vereniging Arts en Voeding opgericht, die nu ruim twee jaar bestaat. Inmiddels hebben zo’n 850 artsen en andere zorgprofessionals zich bij ons aangesloten. De afgelopen paar jaar is het echt geëxplodeerd.’

Je hebt een boek geschreven.
‘Eet beter in 28 dagen is bewust geen dieetboek, al staan er recepten in. Het is ­eerder een antidieetboek, want lijnen is lijden. Je kunt beter gewoon kwalitatief goed voedsel zonder veel toevoegingen eten, dat is belangrijker dan het aantal calorieën dat een product bevat. In mijn boek laat ik zien hoe je dat doet. Als je drie volwaardige maaltijden op een dag eet, merk je dat je tussendoor veel minder trek hebt en dus veel minder behoefte om te snaaien. Natuurlijk kun je ook af en toe iets lekkers en ongezonds eten, maar doe dat gedoseerd, bijvoorbeeld eens per week, en met mate. Dan geniet je er ook veel meer van. Probeer van die nieuwe manier van eten een gewoonte te maken. Dat geldt voor alles, want zo houd je het vol. Je moet waarschijnlijk ook meer gaan bewegen. Kies dan iets dat bij jou past. Ik reis bijvoorbeeld zo vaak mogelijk met het ov, omdat ik heb ontdekt dat ik dan haast ongemerkt meer beweeg. Als je veel lichamelijke klachten hebt of je slaapt slecht, kijk dan eens naar hoe je leven eruitziet. Probeer eventuele problemen die stress opleveren aan te pakken. Bij dit alles is één ding cruciaal: luister naar je lichaam.’

Ben je een andere huisarts geworden?
‘Absoluut. Echt 180 graden anders. Ik ga ook met zo veel meer plezier naar mijn werk. Ik vind wel dat ik nog te veel ‘ziektegedreven’ werk. Dat komt ook doordat ik nu waarneem in praktijken die niet van mij zijn en me moet voegen naar de regels die daar gelden. Ik zou veel meer willen doen. Ik zou met patiënten de supermarkt in willen om ze op gezonde opties te wijzen, ik zou mijn spreekuren anders willen indelen. Ik ben absoluut nog niet waar ik wil zijn.’

Wil je in de toekomst een eigen praktijk?
‘Ik heb allemaal wilde toekomstplannen. Het liefst zou ik een leefstijl-gezondheidscentrum willen beginnen, een praktijk waarin voeding en leefstijl centraal staan. Mijn doel is dat de leefstijlgeneeskunde volledig ­geïntegreerd raakt in de gezondheidszorg en dat alle zorgprofessionals in Nederland de plek van voeding en leefstijl erkennen in het voorkomen en behandelen van ziekten. Er staat inmiddels een grote groep achter onze ideeën, maar het zijn er nog niet genoeg. En die ­burgers? Die mogen van mij nog veel eigenwijzer ­worden.’

Hoezo?
‘Het begon bij mij dus met een patiënt die tegen mij in opstand kwam. Ja dokter, u zegt dat nou wel, maar dat wil ik niet. Is er geen andere oplossing? Ik zou willen dat patiënten vaker zo mondig zouden zijn. Het gaat immers om hún gezondheid.’