Greenwashing

Irene betaalt graag meer om haar geweten te sussen als een wasmiddel belooft eco te zijn en als op een eierdoosje staat dat het blije kippen betreft. Wordt zij (worden wij) ge-greenwasht?

Zet ‘eco’ op de verpakking, maak je product een paar euro duurder dan de rest, en ik ben je klant. Ik kan niet ontkennen: ik ben het perfecte slachtoffer voor greenwashing. Bij greenwashing doet een bedrijf zich groener voor dan het daad- werkelijk is. Denk aan een zuivelproducent die een illustratie van vrolijk in de wei dartelende koeien op zijn melkpakken zet. Terwijl de melk in werkelijkheid van dieren komt die nooit buiten staan. Als de verpakking dan ook nog groen is, en er iets van ‘fijn leven’ op is gekrabbeld, dan kan die zomaar in mijn winkelwagentje belanden.
Dierenleed en klimaatverandering gaan mij aan het hart. En dus probeer ik in de supermarkt zo duurzaam mogelijk mijn mandje te vullen. Maar ja, hoe doe je dat? Ik reis niet af naar de boerderij waar de koe wordt gemolken en ik weet ook niet hoe mijn wasmiddel wordt geproduceerd. Ik vertrouw op keurmerken, kreten en beloftes als biologisch of beter leven. Ik eet geen vlees, wel eieren. Zie ik een blije-kip-garantie, dan word ik vrolijk. Maar omdat er zo’n wildgroei aan groene termen is, weet ik ook niet precies waar ik op moet letten. En dus kijk ik ook naar de prijs. Alles wat goedkoop is, wantrouw ik. Tomaten van 40 eurocent per blik zullen wel door kinderhandjes zijn geplukt. En er was vast geen geld meer over voor een duurzaam alternatief voor bestrijdingsmiddelen.
Tenminste, zo redeneer ik. En dus sta ik weer in mijn hand met het allerduurste blik tomaten. Maar ergens voelt dat ook niet goed: werk ik greenwashing in hand door fabrikanten kritiekloos te belonen voor wat groene claims? Er zijn allerlei vormen van greenwashing. Bijvoorbeeld vage claims: natuurlijk of duurzaam klinkt goed, maar betekent niets concreets. Vaatwastablettenproducent Sun verkoopt ‘eco’ vaatwastabletten waarop staat: 90 procent ingrediënten van natuurlijke oorsprong! Tja, dat iets van natuurlijke oorsprong is – wat dat ook moge zijn – wil niet zeggen dat het ook milieuvriendelijk is. Bovendien word ik ook een beetje achterdochtig ten aanzien van die overige 10 procent, wat is dat dan? De eco vaatwastabletten zijn in ieder geval wel een stuk duurder dan de normale.

Een andere keer is een claim niet onderbouwd: zo staat op shampoos en make-up nog weleens het predicaat ‘dierproefvrij’, terwijl daar geen bewijs voor is. Of er wordt nadruk gelegd op één duurzaam aspect van het product, terwijl er ook heel veel schadelijke kanten aan zitten. Zo kan gerecycled papier nog steeds erg schadelijk zijn voor het milieu, bijvoorbeeld door het bleken ervan. Soms wordt er ronduit gelogen: dan staat er biologisch op een product dat het helemaal niet is – de term biologisch is namelijk wel wettelijk beschermd. Maar meestal werkt greenwashing veel subtieler.
Nu klimaatverandering – eindelijk – een hot item is, wordt duurzaamheid steeds vaker ingezet als marketingtruc. En dat is buitengewoon schadelijk. Niet alleen krijgt de consument niet waar hij voor betaalt, het ondermijnt ook het vertrouwen in producten die wél minder schadelijk zijn voor mens en milieu. Maar ik moet ook de hand in eigen boezem steken. Ik geloof die groene claims maar wat graag. Ik kan mezelf wijsmaken dat ik melk en kaas niet uit mijn dieet hoef te schrappen, want die komen van blije koeien. En het is niet erg dat ik bijna dagelijks een was draai, want ik gebruik ecologisch wasmiddel. Oftewel, ik betaal meer om mijn geweten te sussen. En dan vallen die paar dubbeltjes extra eigenlijk wel mee.