‘Twee glazen? Vreselijk. Dan maar helemaal niet’

Jacqueline van Lieshout dronk maar drie dagen in de week. Ze dronk wel altijd dóór totdat ze niet meer kon, ‘s avonds in het café. En op weg naar huis van haar fiets vallen, hoorde erbij. Acht jaar geleden besloot ze dat ze voorlopig niet meer zou drinken. ‘Het was te overweldigend om te besluiten om nooit meer te drinken.’ Sindsdien heeft ze geen druppel alcohol aangeraakt.

Alcohol is slecht voor je! Stop ermee! Nadat Jacqueline van Lieshout in 2016 radicaal was gestopt met het drinken van alcohol, vond ze dat iedereen dat moest doen en droeg ze die boodschap met enig fanatisme uit. ‘Ik snap zo goed wat aantrekkelijk is aan drank. Ik was er zelf van mijn zestiende tot mijn 41ste dolverliefd op. Destijds vond ik het volstrekt idioot als mensen in het café spa rood dronken. Dan dacht ik: wat doe je hier? Ga naar huis! Maar nadat ik alcoholvrij was gaan leven, ging er een wereld voor me open en die ervaring gunde ik iedereen.

Overal vertelde ik hoe kankerverwekkend alcohol is, hoe je jezelf ermee verdooft, hoe we allemaal voor het lapje worden gehouden door de lobbyisten van de alcoholindustrie die hun product maar blijven pushen. Door schade en schande leerde ik dat het rondbazuinen van mijn visie niet werkt. Alcohol is een heilig huisje in onze maatschappij en mensen willen die negatieve verhalen gewoon niet horen. Ik ben er dus wat minder uitgesproken over geworden. Als mensen informatie willen, vertel ik graag, maar ik stap niet meer zomaar op ze af.’

Haar alcoholvrije leven begon toen haar toenmalige partner op zijn 41ste een zwaar hartinfarct kreeg. ‘Drie weken daarna gingen wij samen op vakantie om hiervan even bij te tanken. We zaten een lang weekend van de lunch tot middernacht aan de wijn. Onbegrijpelijk dom achteraf gezien, maar goed. Zijn net gedotterde lijf kon het niet aan. ‘Wat hebben jullie gedaan?’, vroeg de huisarts bij wie we terechtkwamen. Voor de grap antwoordde ik: ‘We hebben in een bad sauvignon blanc gelegen.’ Terwijl ik die woorden uitsprak, dacht ik: en nu is het afgelopen. Wat is dit voor waanzin? Ik heb een kind van vier jaar! Wat doe ik met mijn lichaam en mijn leven?’

Je bent toen cold turkey gestopt?

‘Ja, en ik heb ook geen hulp gezocht. Dat leek me niet nodig: ik dronk ‘maar’ drie dagen in de week, nooit stiekem, nooit ’s ochtends, altijd in gezelschap. Ik dronk wel altijd dóór. Op vrijdagavond in het café totdat ik niet meer kon, en dan op weg naar huis van mijn fiets vallen, dat hoorde erbij. Maar ik dronk vier dagen per week dus niet. Waarom zou het dan een probleem zijn om te stoppen? Ik was natuurlijk volledig in de ontkenning. Mijn idee was toen: ik wil een andere relatie krijgen met alcohol en daarom stop ik er voorlopig mee.

Dat raad ik de mensen ook aan die ik nu als coach begeleid: het is te overweldigend om te besluiten dat je nooit meer gaat drinken; je stopt voorlopig. Alleen merkte ik toen dat ik met mezelf ging onderhandelen. Hoe vaak zal ik straks dan gaan drinken? Zes keer per jaar? Alleen als het champagne is? Alleen op vakantie? Ik ben achteraf gezien blij dat ik al snel besefte: op deze manier ga ik drank­momenten creëren. Er is immers altijd wel een gelegenheid waarop je een fles zou kunnen opentrekken. Ik wist: zolang ik nog onderhandel met mezelf, moet ik niet opnieuw beginnen. Het eerste jaar was zwaar. Gelukkig ontdekte ik ook snel de voordelen van alcoholvrij leven.’

Wat zijn die voordelen?

‘De eerste maanden ben je vooral heel moe. Ik zeg ‘je’ in het algemeen: ik heb inmiddels ruim 1500 mensen begeleid, dus ik weet dat dit voor iedereen zo is. Als je regelmatig alcohol drinkt, heb je een chronisch slaaptekort. Eén glas per dag verstoort je slaapritme al. Dat heb je omdat je drinkt niet in de gaten, tot het moment dat je ermee ophoudt. Je lichaam heeft slaap nodig voor het herstel van weefsels. Vervolgens merk je hoeveel meer energie je hebt.

Verder zie je dat je huid beter wordt, je ogen helderder staan, je nagels sterker worden. Je gaat afvallen, ook omdat je zin krijgt om te sporten. Je leert jezelf beter kennen. Je gaat beter begrijpen welke sociale dingen je echt leuk vindt. Situaties die alleen leuk waren als ik dronk konden worden geschrapt, alles wat zonder drank leuk was, werd leuker. Naarmate ik langer niet dronk en steeds meer voordelen ontdekte, begon ik te denken: misschien moet ik dit blijven doen. Het idee van minderen vond ik ook moeilijk. Oké, dan mag ik twee glazen drinken. En daarna niks meer? Vreselijk. Dan maar helemaal niet.’

Bovendien: na twee glazen heb je de wilskracht niet meer om het derde en het vierde af te slaan.

‘Heel goed dat je dit zegt. Ik heb menige discussie gehad met diëtisten over dit onderwerp. Zij zeggen: ‘Belachelijk dat je vindt dat mensen helemaal met alcohol moeten stoppen! Ik leer ze toch ook om maar twee koekjes te eten?’ Dat begrijp ik, zeg ik dan, maar je vergeet hier een biochemisch aspect. Du moment dat je begint te drinken, zeker als je dat altijd veel hebt gedaan, zeggen je hersenen: dit is lekker! Na glas twee ben je al dermate verdoofd dat je je zelfbeheersing kwijt bent. Aan wilskracht heb je dan niks meer.’

Nadat je was gestopt zag je hoe groot de rol is die alcohol in onze maatschappij speelt.

‘Toen ik me in het onderwerp verdiepte, schrok ik me rot. Waarom weten we niet veel meer over de schadelijke effecten van alcohol? Hoe kankerverwekkend het is? In die tijd werd daar maar door een enkele specialist op gewezen. De meeste dokters wisten van niks en wilden het ook niet weten. De gemiddelde arts is ook een mens en drinkt zelf ook graag.

Sinds het grote onderzoek dat het beroemde wetenschappelijke tijdschrift The Lancet in 2018 publiceerde waarin onomstotelijk werd aangetoond hoe schadelijk alcohol voor de gezondheid is en dat er geen veilige hoeveelheid is om te drinken, is er wel iets veranderd. Bekend is dat we duizenden kankergevallen zouden kunnen voorkomen als we allemaal zouden stoppen.’

Hoe haalbaar is dat?

‘Daarvoor zullen we een enorme cultuuromslag moeten maken. Dan helpt het niet dat we een miljardenindustrie tegenover ons hebben staan. De vertegenwoordigers van de alcoholindustrie zitten aan tafel in overleggen met de overheid. Zij beslissen mee over het beleid, bijvoorbeeld bij het preventieakkoord. Dat zijn jongens en meisjes die heel veel geld verdienen aan de verkoop van alcohol. Hoe waarschijnlijk is het dan dat zij het gebruik daarvan aan banden willen leggen?

Maar er verandert dus toch wel wat. Het is nu niet meer zo raar, ook niet voor veertigplussers, om te zeggen dat je een tijdje bent gestopt met alcohol. Je moet je nog wel verantwoorden als je zegt dat je helemaal bent gestopt met drinken. ‘Hoezo? Je bent toch geen alcoholist?’ Dat blijft zo: alcohol is nog steeds de enige harddrug waarvoor je je moet verantwoorden als je het níét gebruikt. Het woord alcoholist – ook zoiets.’

Lees ook deze bijlage

Doe je mee met dry january?

Doe je mee met dry january?

Jacqueline is geen fan van Dry January, maar toch 7 tips om hopelijk langer te stoppen met alcohol.

Verder lezen

Wat is daar mis mee?

‘Dat we er iets mee in stand houden. Dat we kunnen zeggen: dat ben ik niet. De buurman wel. Die drinkt véél! Volgens de officiële definitie heeft verslaving te maken met craving, controleverlies en importantie. Craving betekent dat je er heel veel trek in hebt. Controleverlies betekent dat je geen controle hebt over je gebruik. Daar hoort bij dat je je voorneemt om het niet te doen en het toch steeds weer gebeurt. Of dat je zegt: ik neem er maar één en dan worden het er altijd meer. De derde is importantie. Het is vrijdag, dus. De open haard staat aan, dus. De associaties die je bij alcohol hebt zijn zo sterk dat je je geen leven zonder kunt voorstellen.

Dat zijn de criteria voor alcoholisme, niet per se de hoeveelheid alcohol die je nuttigt, al speelt dat natuurlijk ook mee. Als we het woord alcoholist niet zouden hebben en zouden beseffen dat alcohol op zichzelf gevaarlijk is – net als sigaretten en cocaïne – dan keken we anders naar het middel. Het wordt dan minder ver van je bed.’

Sinds jij bent gestopt zijn er veel meer alcoholvrije opties op de markt gekomen. Wat vind je daarvan?

‘Daar heb ik gemengde gevoelens over. Het is natuurlijk een verbetering, aan de andere kant blijf je daarmee binnen het verhaal dat je iets moet drinken om het leuk te hebben. Bovendien zijn die 0.0-drankjes een makkelijk instapmodel voor tieners. Kinderen worden nog steeds richting alcoholgebruik gestuurd en dat begint al vroeg. Op de basisschool van mijn dochter moest er volgens de oudercommissie op de laatste avond van de avondvierdaagse voor de ouders alcohol zijn. En wat kregen de kleuters om de feestelijke binnenkomst te vieren? Geen ijsje, nee: een glas jip-en-janneke-champagne in een flûte. De directrice van de school stond op het podium en riep: ‘Proost!’ Ik was toen nog zo hemelbestormend dat ik haar daarna aansprak: ‘Weet je wat jij moet doen? Volgende week iets met spiegeltjes en poeder. Dan kunnen de kleuters ook alvast oefenen met coke.’

Je maakt een kind niet gelukkig met een glas jip-en-janneke-champagne, maar je leert het wel dat dit het echte leven is. Proost! Daar moeten we mee ophouden. Dat een veertiger of vijftiger zich aangesproken voelt op zijn levensgeluk als je zegt dat hij moet stoppen met drinken, begrijp ik. Die weet dan al decennia niet beter. Maar jonge kinderen kun je dat besparen. Ik kan me daar ongelooflijk over opwinden!’

Eh … Je zat toch minder hoog te paard dan eerst, zei je?

‘Je hoort het: dat valt behoorlijk tegen, haha. Ik kan me inderdaad nog steeds kwaad maken over dit onderwerp. Wat wel echt is veranderd, is dat ik nu in mijn werk als coach en op social media het grote plezier benadruk van alcoholvrij zijn. Dat trekt uiteindelijk de meeste mensen over de streep om het ook te proberen. Blèren hoe slecht het is en dat je er kanker van krijgt, werkt niet. Van dat paard ben ik afgestapt.’