Haargroeimiddelen, de zin en onzin

Je haar wordt almaar dunner. Gelukkig barst het op internet en bij de drogist van de haargroeimiddeltjes. Heeft het zin daar geld aan uit te geven? En wie vraag je om hulp: de kapper of de huisarts?

Het leven van een haar kent drie fasen. Een groeifase van vier tot zes jaar, een overgangsfase van een maand en een rustfase van drie maanden waarin de haar minder vast komt te zitten. Als een haar is uitgevallen kan deze cyclus zich nog 10 à 14 maal herhalen vanuit dezelfde haarwortel. Die wortel is dus goed voor ruim zestig jaar haarproductie. Tot zover de theorie.

Van inham tot bowlingbal

De praktijk laat zien dat mensen ruim voor hun zestigste met kaalheid te maken krijgen. Voor de verdwijning van haar zijn een paar hoofdverdachten. Je kunt kaal worden door ziekte of zwangerschap, door infecties, door stress of door vitaminegebrek. Maar in verreweg de meeste gevallen gaat het om erfelijk overgedragen kaalheid.

Deze androgenetische alopecia (AGA) kenmerkt zich door inhammen die steeds groter worden en een kale kruin. En op een dag is er alleen nog een hoefijzervormige rand haar boven de oren en tenslotte het gevreesde stadium van de bowlingbal. Rond het vijftigste levensjaar komt AGA voor bij 50% van de mannen en 30% van de vrouwen. De voorste haargrens blijft bij vrouwen meestal wel intact, maar ze krijgen net als mannen last van een kale kruin en dunner haar.

De nekharen houden stand

Van deze erfelijke kaalslag is de schuldige bekend. Die heet dihydrotestosteron (DHT). Hoe ouder je wordt, hoe meer testosteron wordt omgezet in DHT. Deze vorm van testosteron versnelt de haarcyclus van groeien, rusten en afsterven. De groeifase gaat steeds korter duren, de cycli volgen elkaar in hoog tempo op en de haarwortel is na tien jaar uitgeput. DHT is vooral noodlottig voor de haren bovenop het hoofd. Haar op achterhoofd en nek trekt zich er weinig van aan.

Bij een haartransplantatie worden die nekharen verplaatst naar de kale gebieden. Zo’n ingreep werkt zeker, maar kost al gauw € 3.000 à € 7.000. Voor wie dat een brug te ver is, zijn er gelukkig nog andere middelen en medicijnen. Die vallen in vier hoofdcategorieën uiteen: DHT-remmers in tabletvorm, de laserhelm (low level laser therapy), stimulerende shampoos en lotions voor plaatselijk gebruik.

Haargroeimiddelen en medicijnen

Deze vallen in vier hoofdcategorieën uiteen: DHT-remmers in tabletvorm, de laserhelm (low level laser therapy), stimulerende shampoos en lotions voor plaatselijk gebruik.

1a
DHT-remmers
Finasteride van geneesmiddelenfabrikant MSD kwam in 2003 op de markt als prostaatmedicijn. Kalende gebruikers kwamen erachter dat niet alleen hun plasklachten afnamen, maar ook hun haaruitval stopte. Finasteride wordt verkocht onder de merknaam Propecia en verlaagt de DHT-spiegel in de hoofdhuid van mannen. Aan vrouwen wordt het geneesmiddel cyproteron gegeven om de opname van DHT door de cellen in de hoofdhuid tegen te gaan. Door de dosering te variëren stellen dermatologen dat ze haaruitval volledig kunnen stoppen. Omdat deze middelen invloed hebben op je hormoonhuishouding, is medische begeleiding noodzakelijk.
1b
Wimperverlengers
Net als finasteride is de wimperverbeteraar Revitalash ontdekt als bijwerking van de bestrijding van een veel voorkomende kwaal. Mensen met groene staar kregen bimatoprost toegediend om de oogdruk te verlagen. Patiënten merkten dat de druppels ook zorgden voor langere en dikkere wimperharen. Onderzoek lijkt erop te wijzen dat de hormoonachtige stof prostaglandine in Revitalash de groeifase van het haar verlengt. Revitalash-gebruiker Antoinette uit Deventer is overtuigd van de werking. ‘Na enkele weken moest ik er even mee ophouden, anders zou ik krullen krijgen in mijn wimpers.’
2
Laserhelm
De Theradome-laserhelm is een draadloze helm met 80 speciale lasers, ontwikkeld door een NASA-ingenieur en gefinancierd via crowdfunding. Laserlicht van een bepaalde golflengte zou zorgen voor de toename van adenosine trifosfaat, belangrijk voor de energiehuishouding op celniveau. De Theradome is goedgekeurd door de Amerikaanse FDA die de veiligheid en de effectiviteit van medicijnen in de gaten houdt. Lasertherapie kan gecombineerd worden met medicijnen en serums voor haargroei.
3
Haargroeistimulerende shampoo
Er zijn tientallen haargroeistimulerende shampoos op de markt. Revita en Regenepure bevatten cafeïne en ketoconazol, een schimmelwerend medicijn dat helpt tegen roos. Zo’n shampoo met ketoconazol kan in theorie haaruitval beïnvloeden, namelijk wanneer die haaruitval veroorzaakt wordt door roos. Revivogen is een shampoo met uitsluitend natuurlijke ingrediënten zoals zaagtandpalmbes, vitamine B3 en aloë vera. Plantur 39 en Alpecin bevatten cafeïne en dat zou haarwortels beschermen tegen vroegtijdig inslapen. Volgens haar- en hoofdhuidspecialist Coen Gho van het Hair Science Institute is het praktisch onmogelijk dat deze middelen tegen haaruitval werken. ‘Shampoos komen slechts 5-10 minuten in contact met de hoofdhuid. In die tijd zou een enorme hoeveelheid werkzame stof door de hoofdhuid bij de haarwortelzakjes moeten komen. Dat is niet alleen onmogelijk, deze stoffen zouden ook een schadelijke bijwerking hebben.’
4a
Lotions, serums en elixers
In drogisterijen en apotheken vind je een breed gamma aan ampullen en flesjes met producten die wonderbaarlijke dingen beloven te doen voor je hoofdhuid en haar. Minoxidil was aanvankelijk een medicijn tegen hoge bloeddruk maar het middel bleek extra haargroei te stimuleren in de vorm van vellus (babyhaartjes). Talrijke onderzoekers dachten dat het wondermiddel gevonden was, maar helaas spreken de wetenschappelijke studies elkaar tegen over hoe minoxidil werkt. Het effect wordt toegeschreven aan vaatverwijding in de hoofdhuid, maar ook aan de bevordering van DNA-synthese in het haarwortelzakje. Het middel is zonder recept te verkrijgen bij de apotheek. Verwacht geen glorieuze terugkeer van een weelderige haardos en bovendien: zodra je ophoudt met minoxidil (of het nieuwere broertje nanoxidil), verdwijnt de extra haargroei weer.
4b
Dercos Neogenic (Vichy) en Cerafill Retaliate (Redken)
Vichy is een merk van l’Oréal. Die cosmeticareus vond eerst het molecuul aminexil uit (vergelijkbaar met minoxidil) en onlangs stemoxydine. Dit molecuul bootst een situatie van zuurstofgebrek na waardoor stamcellen weer zouden gaan functioneren en slapende haarzakjes zouden ontwaken. In de bijsluiter van Dercos Neogenic staan hoofdpijn en een geïrriteerde hoofdhuid genoemd als mogelijke bijwerkingen van stemoxydine. Redken brengt iets soortgelijks op de markt: Cerafill Retaliate belooft de gebruiker 1700 nieuwe haren binnen drie maanden door de bloed- en zuurstoftoevoer naar de haarzakjes te verbeteren (we hebben gemiddeld 100.000 haren op ons hoofd groeien). Helaas voor l’Oréal en Redken is nooit bewezen dat slechte bloedtoevoer naar de hoofdhuid de oorzaak is van haarverlies. De aanwezigheid van DHT in de bloedsomloop is dat wel.
4c
Jasön Thin to Thick scalp elixir
In dit product van de firma Jasön zitten foliumzuur, melkzuur en biotine. Een ernstig tekort aan biotine (een B-vitamine) leidt tot haaruitval. De bedoeling is om het elixer voor het slapengaan in de hoofdhuid te masseren en ’s morgens weer uit te wassen, zodat het de tijd heeft door te dringen tot in de haarzakjes. Of dit elixir helpt is niet wetenschappelijk bewezen, maar gebruikers schrijven op internet enthousiaste reviews. De claim dat ook folium- en melkzuur nieuwe haargroei stimuleren is wat dubieus, maar de voedende eiwitten in het Jasön-elixer zorgen voor dikker en glanzender haar, wat voor mensen met een dunner wordende haardos gunstig is.

Naar de kapper of naar de dokter?

Een goede kapper stuurt je met vragen over haarverlies door naar je huisarts. De bestrijding van haaruitval is typisch een onderwerp om met je huisarts te bespreken omdat de oorzaken zo divers en persoonsgebonden zijn. Je wilt natuurlijk geen geld uitgeven aan middeltjes die geen effect hebben. Bovendien grijpt de meest veelbelovende therapie in op je hormoonhuishouding en daarbij is medische begeleiding onontbeerlijk.

Hoe onderscheid je de zin van de onzin?

Samenvattend: in de strijd tegen het kaalheidshormoon DHT zijn finasteride (voor mannen) en cyproteron (voor vrouwen) je belangrijkste bondgenoten. Van Minoxidil is onbekend hoe het precies werkt en het effect gaat verloren zodra je met het gebruik stopt. Stemoxydine laat hier en daar resultaten zien maar kent bijwerkingen. Elixers met biotine (zoals van Jasön) kunnen haaruitval tegengaan en zorgen in elk geval voor dikker en glanzender haar.

Het nut van haargroeistimulerende shampoo’s lijkt nogal dubieus. De laserhelm kan effect hebben maar alleen bij regelmatig gebruik, gedurende drie maanden of langer. Vraag voor het gebruik van medicamenten die invloed hebben op de hormoonhuishouding absoluut advies aan je huisarts. Het is verstandig om de belofte van nieuwe haargroei altijd te wantrouwen.

Conclusie

De term haargroeimiddelen is feitelijk misleidend want houden wat je hebt is het hoogst haalbare bij de huidige stand van de wetenschap. Medicijnen en smeersels werken het best preventief: hoe eerder je ermee begint, hoe beter. Tegen de tijd dat je doorhebt dat je haardos dunner wordt, ben je al 50% van je haar kwijt.

Wantrouw reclames voor kruiden, diëten en therapieën die nieuwe haargroei beloven. Miljoenen mensen verliezen vroeger of later hun haar. Dat is een interessante markt voor de cosmetica-industrie. Er worden wereldwijd miljarden per jaar uitgegeven aan haargroeimiddelen die op het merendeel van de gebruikers geen effect hebben.

Dit is een bijlage van: