Gezond ouder worden; blijven bewegen is echt het belangrijkst!

Wies Verbeek is er heilig van overtuigd: voorkomen is véél beter dan genezen. En in ons land wordt te weinig aan preventie gedaan, vindt ze. ‘Iedereen zou een jaarlijkse bodycheck moeten doen.’ Ze schreef een boek met veel tips hoe je goed én leuk ouder kunt worden.

Wies Verbeek (58) is journalist en oprichtster van het healthy ageing platform BLOW (‘n Beetje Leuk Ouder Worden), waarop ze vlogt en blogt over vitaal ouder worden zonder al te veel kreukels en verzakkingen. Onlangs publiceerde ze over hetzelfde onderwerp het boek ‘n Beetje Leuk Ouder Worden 101 verrassende en bewezen tips voor lichaam en geest (AmboAnthos). Verbeek eet iedere middag een flinke bak sla met daarin altijd witlof, een groente met extreem veel gezonde voedingsstoffen voor het microbioom. Tip van Wies: ‘Eet witlof als je darmen van streek zijn, dat werkt beter dan een beschuitje met slappe thee.’

Journaliste Wies Verbeek is 58 en dat vindt ze een fijne leeftijd. ‘Ik sta midden in het leven, ik kan en doe alles wat ik wil en ik voel me nog lang niet oud, terwijl ik wel de vruchten pluk van de ervaringen die ik inmiddels heb opgedaan. Ik zit lekkerder in mijn vel dan vroeger, weet beter wat ik wil, voel me veel zelf­verzekerder.’

Ze zou de tijd daarom wel stil willen zetten, want natuurlijk weet ze dat de ouderdom met gebreken komt – net nu ze zo lekker bezig is! Helaas, de tijd stilzetten, dat kan niet. Wat wel kan: veel healthy ageing-kennis en -tips verzamelen om ervoor te zorgen dat de gebreken zo lang mogelijk geen grip op haar krijgen. Haar kennis deelt Verbeek in RADAR+, op haar platform BLOW (afkorting van: ’n Beetje Leuk Ouder Worden), via lezingen en workshops die ze geeft en in haar onlangs verschenen boek ’n Beetje Leuk Ouder Worden.

‘Je gezondheid wordt voor 30 procent genetisch bepaald, de resterende 70 procent is leefstijl. Je hebt er dus echt invloed op’

‘Rond mijn veertigste raakte ik geïnteresseerd in healthy ageing, maar op een andere manier dan nu’, vertelt Verbeek in een Amsterdams café terwijl we een stuk worteltaart delen. ‘Toen was ik nog veel meer gefixeerd op het jong zijn, druk met fillers en botox. Die neem ik nog steeds weleens, maar niet meer om jong te lijken, want die illusie heb ik niet meer. Maar ik heb ook die behoefte niet meer. Ik vind het nu veel belangrijker om goed en leuk ouder te worden. Dat ik me nu zo ongelooflijk fit en vitaal voel, komt mede door alle dingen die ik doe met dat doel – op grond van de informatie die ik verzamel.

Ik ben geen expert en ook geen wetenschapper. Ik ga vanuit mijn nieuwsgierigheid op zoek naar antwoorden op mijn vragen bij mensen die er veel verstand van hebben. De tips die ik van hen overneem moeten wel makkelijk zijn. Als ik puur gezond zou willen leven, zou ik van de alcohol af moeten, nog meer moeten sporten en nooit meer worteltaart moeten eten. Dat wil ik niet. Het moet wel een beetje leuk blijven.’

Wat vind jij een belangrijk punt als het om gezond ouder worden gaat?

‘Dat voorkomen beter is dan genezen. Er is in Nederland te weinig belangstelling voor preventie. Het geld in de zorg gaat naar het genezen van ziektes, bijvoorbeeld naar het dotteren van mensen in plaats van ook te kijken naar de redenen waarom mensen gedotterd moeten worden. Dat heeft vaak te maken met een ongezonde leefstijl.

De overheid zou op dat gebied meer kunnen doen. Ik ben een voorstander van een jaarlijkse health check voor vijftigplussers. Daarmee zou veel narigheid voorkomen kunnen worden. Hoe sta je ervoor? Wat zou je moeten veranderen of aanpassen om gezond te blijven of gezond te worden? Er zijn mensen die zeggen: het is nooit aangetoond dat zo’n jaarlijkse health check financieel gesproken gezondheidswinst oplevert. Dat geloof ik niet. Als je iemand op tijd behandelt aan zijn diabetes of haar hart- en vaatziekten, zal diegene langer leven. Maar in Nederland gaat het altijd zo: we willen geld besparen, en dat moet nu. We kijken niet naar wat iets oplevert op de lange termijn.

Er zou ook meer aandacht besteed moeten worden in het onderwijs aan het belang van een gezonde leefstijl. Mensen moeten beseffen dat je gezondheid maar voor 30 procent genetisch is bepaald, de resterende 70 procent is leefstijl. Je hebt er dus echt invloed op.’

‘Laat om de zoveel tijd een wekkertje afgaan zodat je even opstaat en een kniebuiging maakt. Superirritant, maar het werkt’

Hoe zou die jaarlijkse gezondheidscheck eruit moeten zien?

‘Heel simpel: het opmeten van je Body Mass Index (BMI), bloeddruk, cholesterolgehalte en bloedsuikerwaarden. In het buitenland wordt dat al gedaan. Ik zie het als een soort bevolkingsonderzoek, net zoals dat nu naar borstkanker en darmkanker wordt gedaan. Uiteraard op vrijwillige basis, niet iedereen zal er zin in hebben.

Het schijnt dat zo’n check over vijf jaar daadwerkelijk ingevoerd gaat worden. Hoe dat precies wordt georganiseerd, weet ik niet, maar het zal wel buiten de huisarts om moeten, want die heeft het al veel te druk.’

En wat zou de aanstormende oudere zelf kunnen doen om vitaal te blijven?

‘Blijven bewegen is echt het belangrijkste. Met bewegen verklein je de kans op hart- en vaatziekten, diabetes, borst- en darmkanker, depressie en geestelijke achteruitgang. Bewegen is breder dan alleen sporten. Ik sport veel, maar ik zit nog veel meer: soms wel acht uur per dag. Ik schrok toen ik onderzoeken las over wat zitten met je doet. Al dat leuke sporten van mij wordt tenietgedaan door dat de hele dag op mijn kont zitten! Daar moet je dus echt werk van maken. Je zou zo’n Stand Up-app kunnen gebruiken, waarbij er om de zoveel tijd een wekkertje afgaat op je telefoon om je eraan te herinneren dat je even moet opstaan om een kniebuiging te maken. Superirritant, maar het werkt wel.’

En wat nog meer?

‘Gezond eten is natuurlijk ook belangrijk: eet vooral onbewerkte producten. Natuurlijk eet ik ook weleens iets dat bewerkt is, maar ik ben ervan overtuigd dat je goed op gewicht en gezond blijft als je vooral onbewerkte producten eet.

Slapen is ook essentieel. En je moet het jezelf als je ouder wordt niet te makkelijk maken. Neuropsychologe Margriet Sitskoorn zei tegen mij dat vijftigplussers al heel snel denken: dit snap ik niet meer. Of: dit kan ik niet meer. Dat vond ik herkenbaar. Hoe vaak ik dat niet denk als er iets met mijn computer is! Dan moet mijn vriend het oplossen.

Sitskoorn zegt terecht: als kind vond je het heel normaal dat het tijd kostte om te leren rekenen of om te leren fietsen. Die tijd moeten we nu ook nemen. We kunnen het wel, maar we kunnen het niet meteen en daarom hebben we er geen zin in. Dat heeft niet zo veel met leeftijd te maken. Moeite blijven doen, het is echt belangrijk.

‘Het geheim van scherp ouder worden? Tachtig­plussers zeggen vaak: nieuwsgierig blijven, openstaan voor nieuwe dingen’

Blijf als dat kan alle dingen doen die je altijd al deed. Ga lekker ’s avonds uit, blijf vrienden opzoeken. Sociale contacten hebben ook effect op goed ouder worden. En dan gaat het niet eens zozeer om de contacten met vrienden en familie. Onderzoek laat zien dat het ook heel erg gaat om willekeurige contactmomenten op de dag: met mensen op straat, met buren, in winkels. Dat is ook wel logisch. Als je aan tachtig- en negentigplussers die geestelijk nog scherp zijn vraagt: wat is het geheim van zo oud worden? Dan krijg je negen van de tien keer als antwoord: nieuwsgierig blijven, openstaan voor nieuwe dingen.’

Zijn er ontwikkelingen op gezond ouder worden-gebied waarvan je denkt: daar gaan we de komende jaren veel meer over horen?

‘Er wordt wereldwijd veel onderzoek gedaan naar hoe de ziektes die met ouderdom gepaard gaan voorkomen kunnen worden. De centrale vraag daarbij is: wat is veroudering eigenlijk? Sommige wetenschappers zeggen: veroudering komt doordat die telomeren – de beschermende uiteinden van de chromosomen waarin ons DNA zit opgeslagen – bij verouderen korter worden. Daardoor ontwikkelen we ouderdomsverschijnselen en ziektes.

Anderen zeggen: nee, het zijn de energiecentrales van de cellen die geblokkeerd raken die de veroudering veroorzaken. Hoe het ook zij, naar al deze invalshoeken wordt onderzoek gedaan en men is er al ver mee gevorderd. Bepaalde medicijnen worden nu al op mensen getest, de labfase en de dierproeven zijn ze dus al voorbij. Het zit er echt op korte termijn aan te komen.’

Dat gaan wij dus nog meemaken?

‘Ja, al kun je je afvragen of het alleen maar goed nieuws is. Ziektes wegnemen betekent langer leven. Dat moet je maar leuk vinden. En ik weet niet of wij er wel voor in aanmerking komen.’

Het zal inderdaad de nodige ethische dilemma’s geven, vermoed ik.

‘Dat denk ik ook. Voor wie zijn die medicijnen bestemd? Moeten jongeren ze krijgen of juist hoogbejaarden? Als ik over dit onderwerp een stukje plaats op mijn platform krijg ik opvallend veel boze reacties. We moeten blij zijn met wat we hebben, krijg ik te horen, niet de natuur naar onze hand willen zetten.

Ik ben niet per se een voorstander van het voorkomen van ouderdom, maar ik denk wel: we behandelen toch ook diabetici, we hebben antibiotica – zijn dat dan geen ingrepen in de natuurlijke gang van zaken? Mijn oma is overleden aan een oorontsteking toen ze nog geen veertig was! Dat is nu toch ondenkbaar? We zijn er maatschappelijk misschien nog niet aan toe, maar dat gaat vast veranderen.’

Onderzoek heeft aangetoond dat positief denken, en dan vooral positief denken over ouderdom, ook helpt.

‘Daar keek ik ook van op! Ik doe nu mijn best om positief naar de komende levensfasen te kijken, ik zoek bewust naar dingen die leuk zijn, want dan word je dus leuker oud dan als je dat niet doet. Ik heb dit boek opgedragen aan mijn moeder, die vorig jaar is overleden. Ze is negentig geworden. Ik ben een stresskip en een controlfreak, mijn moeder nam alles zoals het kwam. Ze heeft nooit geklaagd over dat ze ineens niet meer kon lopen. Dat gebeurt gewoon als je op leeftijd komt, vond ze. We keken dus totaal verschillend naar het ouder worden, maar ik ben ervan overtuigd dat je ook op mijn moeders manier, met een positieve levensinstelling, goed oud kunt worden.

Lees ook de columns van Wies!