Dossier Diabetes
Diabetes is een rotziekte, vindt hoogleraar diabetologie Hanno Pijl. Je moet medicijnen innemen die soms bijwerkingen hebben en je moet ontzettend letten op je voeding. En ook regelmatig bewegen, waar je niet altijd zin in hebt omdat de ziekte je futloos kan maken. Maar het staat vast dat als je je leefstijl aanpast, je grip kunt krijgen op diabetes.
‘Nee, nee, voor mij geen stroopwafel, ik heb suiker.’ Je hoort het oudere mensen nog weleens zeggen, want ooit stond diabetes te boek als suikerziekte. Waarom eigenlijk? De verklaring daarvoor is volgens internist, hoogleraar diabetologie en leefstijlgeneeskunde-professor Hanno Pijl logisch, want het belangrijkste kenmerk van diabetes is dat je bloedglucosewaarden ontregeld zijn.
‘Suiker bestaat uit glucose, dus oorspronkelijk was het advies: eet geen suiker, om je bloedglucosewaarden niet te hoog te laten worden’, vertelt hij. Dat was in de tijd dat er nog geen effectieve medicijnen waren om je bloedglucosewaarden te laten dalen. Toen die in de jaren dertig van de vorige eeuw op de markt kwamen, draaide het verhaal van artsen met 360 graden: welja, je mag best suiker eten, maar spuit dan wat meer insuline, dan komt het wel goed. Pijl: ‘Daar denken we nu heel anders over. Diabetes is een ziekte waar je veel aan kunt doen, juist door minder suiker en zetmeel te eten.’
Nationale Suiker Challenge van 10 t/m 16 juni 2024
7 dagen eten en drinken zonder toegevoegde suikers: dat is de Nationale Suiker Challenge van het Diabetes Fonds. Wie zich aanmeldt via de website suiker-challenge.nl wordt op een leuke en positieve manier geholpen om gezonder te eten, door middel van een digitaal magazine vol tips, inspiratie, interviews, gezonde recepten en door motivatie via social media en e-mail.
Type I is aangeboren
Diabetes is wereldwijd de snelst groeiende ziekte. Elke dag komen er alleen al in Nederland 150 patiënten bij, terwijl het bij uitstek een aandoening is die bij een grote groep goed te voorkomen is. Diabetes wordt vaak gezien als een welvaartsziekte, maar dat hangt af van de soort die je hebt. ‘De grofste indeling die we kennen is diabetes type 1, diabetes type 2 en een kleine restgroep’, aldus Hanno Pijl. ‘Ongeveer tien procent van alle patiënten, en dan heb je het in Nederland over ongeveer 130.000 mensen, heeft diabetes type 1.
Deze diabetesvariant heeft niets te maken met leefstijl of overgewicht, maar wordt veroorzaakt door een auto-immuunproces waarbij je eigen afweersysteem, om onduidelijke reden, zich richt op insulineproducerende cellen. Die cellen gaan kapot, waardoor minder insuline wordt aangemaakt. Insuline zorgt ervoor dat glucose vanuit je bloed wordt opgenomen door alle cellen in je lichaam. Als er te weinig insuline wordt gemaakt, stijgen je bloedglucosewaarden en krijg je de diagnose diabetes. Diabetes type 1 wordt vaak al op jonge leeftijd gediagnosticeerd, maar het kan zeker ook op oudere leeftijd ontstaan.’
Overgewicht speelt vaak een rol bij type 2
Bij mensen met diabetes type 2 wordt wel voldoende insuline gemaakt, maar die werkt niet goed. Het effect daarvan is hetzelfde als bij diabetes type 1: je bloedglucosewaarden gaan omhoog en er wordt diabetes geconstateerd. ‘De klassieke vorm van diabetes type 2 gaat bijna altijd gepaard met overgewicht’, legt Pijl uit. ‘We weten dat een teveel aan vetweefsel ongemerkt ontstekingen in je lijf veroorzaakt. Dit ontstekingsproces blijkt cellen ongevoelig te maken voor insuline, waardoor de bloedglucosewaarden te hoog blijven.
Maar we zien in de spreekkamer ook nog een andere groep mensen die we onder type 2 scharen. Zij hebben meestal een normaal gewicht en de oorzaak is bijna altijd een tekort aan insulineproductie. Dat wordt niet veroorzaakt door een auto-immuun- proces, maar door beschadiging van insuline- producerende cellen. We weten nog niet precies hoe dat komt, maar waarschijnlijk heeft het te maken met het verouderings- proces.’
Het kan zijn dat je al diabetes hebt zonder dat je het weet. Benieuwd hoeveel risico je loopt op diabetes? Doe de Diabetes Risicotest. Je krijgt direct advies. Dit loopt uiteen van leefstijltips tot een bezoek aan de huisarts. Ook als je al met diabetes te maken hebt: neem eens een kijkje op de vernieuwde site diabetes.nl. Je vindt er actuele informatie, een agenda vol activiteiten en een plek om met mensen zoals jij in contact te komen.
Je bent moe en krijgt enorme dorst
Als je diabetes hebt, dan merk je daar zelf in eerste instantie weinig van. Pijl: ‘Dat is de reden dat het ook vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt, want wat voel je nou? Je bent vaak moe, maar hele volksstammen zijn moe. Je krijgt vreselijke dorst, omdat je lichaam van de glucose probeert af te komen door het uit te plassen. Bacteriën in je urine vinden glucose heel lekker, dus de hoeveelheid bacteriën in je blaas kan flink toenemen. Dat kan resulteren in blaasontsteking, een veelvoorkomende klacht bij diabetes.
Diabetes is op de korte termijn niet acuut gevaarlijk, maar hoge bloedglucosewaarden beschadigen allerlei weefsels. Hoe langer dat doorgaat, hoe meer schade je lichaam oploopt. Dat kan op de lange termijn leiden tot problemen aan je netvlies, je nieren, je bloedvaten en je zenuwen.’
Medicatie lost lang niet alles op
Bij diabetes type 1 wordt de ziekte puur veroorzaakt door te weinig insuline. Je zou denken: vul het tekort aan en je bent overal vanaf. Maar zelfs als je precies weet hoeveel insuline je moet spuiten, en wannéér, krijg je je bloedsuiker nooit zo stabiel als bij mensen zonder diabetes. Daardoor is de kans op complicaties niet nul. ‘Het verhaal is nog weer anders bij diabetes type 2, waarvan we steeds beter weten dat het een ziekte is die ontstaat door een wisselwerking van enerzijds erfelijke aanleg en anderzijds je manier van leven.
Er is inmiddels een heel scala aan medicijnen ontwikkeld waarmee je de bloedglucosewaarden een beetje kunt verlagen, maar je krijgt ze er zelden helemaal normaal mee. Dat komt omdat medicijnen de wortels van het probleem niet aanpakken, namelijk: verkeerde gewoontes. Zolang mensen blijven leven zoals ze dat altijd al deden, blijven ze hun cellen beschadigen. Dat zorgt ervoor dat de ziekte nooit meer overgaat.’
Je kunt niet denken: vandaag even niet
Het vervelende aan diabetes is dat je niet kunt denken: vandaag even niet. ‘Als je diabetes type 1 hebt, moet je er rekening mee houden dat je na elke maaltijd en vaak ook nog ’s ochtends of ’s avonds moet spuiten’, zegt Hanno Pijl. ‘Je kunt geen dag overslaan, want zonder insuline gaat het fout. Om goed ingesteld te zijn, moet je ook nog heel erg letten op je voeding en ontzettend regelmatig leven, wat allemaal lastig is.
Ik zeg vaak tegen mijn patiënten: diabetes is een rotziekte, wat zeker ook geldt voor diabetes type 2. Wil je dat onder controle krijgen, dan moet je niet alleen denken aan de medicijnen die je moet innemen en soms bijwerkingen hebben, je moet ook ontzettend letten op je voeding en regelmatig bewegen. Voor mensen zonder diabetes is dat al een opgave, laat staan als je door je ziekte ook nog moe en futloos bent.’
Leefstijlverandering is essentieel
Om grip te krijgen op diabetes, of dat nu gaat om type 1 of type 2, is een goede leefstijl noodzakelijk. ‘De impact van leefstijl- verandering is veel groter dan de meeste mensen denken’, zegt diëtist Karina Schenk, gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met diabetes type 1 en 2. ‘Zo zie ik in mijn praktijk regelmatig dat mensen met diabetes type 2 al na enkele weken anders eten geen insuline meer hoeven spuiten en uiteindelijk zelfs medicatievrij door het leven kunnen gaan.
Mensen met diabetes type 1 kunnen nooit zonder medicijnen, maar leefstijlverandering draagt ook bij hen bij aan het stabiliseren van de bloedsuikerwaarden en zorgt voor meer energie en balans. Factoren als voeding, slaap, stress, beweging en sporten hebben direct invloed op de bloedsuikerwaarden en op de algehele gezondheid en medicatie. Daarom is het belangrijk om al deze facetten mee te nemen.’
Zeg nee tegen bewerkte producten
Een gezond voedingspatroon helpt zowel bij het voorkomen als het verbeteren van een chronische ziekte als diabetes. De belangrijkste regel die je daarbij kunt volgen is: probeer bewerkt, door de industrie gemaakt voedsel zo veel mogelijk te vermijden. ‘De reden hiervoor is dat deze producten stoffen bevatten die ontstekingen veroorzaken en stoffen missen die juist gunstig zijn om ontstekingen te dempen’, aldus Hanno Pijl.
‘Ontstekingen zorgen ervoor dat je minder gevoelig wordt voor insuline en diabetes type 2 krijgt, dus die ben je liever kwijt dan rijk.’ Het devies is daarom alles te vermijden wat je niet zelf klaarmaakt in je keuken en te focussen op groente, fruit, eventueel vlees, vis, noten, plantaardige oliën en zuivel. Pijl: ‘Zuivel is weliswaar (minimaal) bewerkt, maar uit onderzoek blijkt dat het goed past in een gezond dieet voor mensen met diabetes.’
Leer de juiste keuzes maken
De ene persoon maakt makkelijk een switch naar een gezonder eetpatroon, voor een ander kan het lastig zijn om de juiste keuzes te maken. ‘Het gaat erom dat het voor jou voelt als een leefstijlverandering die bij je past en niet als een streng dieet’, aldus diëtist Karina Schenk. ‘Een streng dieet met restricties houd je niet vol, daarom kan coaching door een diëtist die samen met jou kijkt naar wat voor jou werkt heel waardevol zijn.’
De top 5-tips die ik cliënten meegeef is:
-
1
Leer welke voeding níét en juist wél bij je past.
-
2
Eet voldoende vezels en varieer met de groente die je eet.
-
3
Voeg kleur toe aan je maaltijd zodat gezond eten er ook lekker uitziet.
-
4
Graas niet de hele dag door, eet alleen iets extra’s naast je hoofdmaaltijden als het echt een 10 waard is.
-
5
Ga ‘meal preppen’, dat is voor meerdere dagen tegelijk eten snijden, bereiden, klaarmaken en per portie invriezen.
Kom achter dat scherm vandaan
Beweging is de tweede belangrijke pijler waarmee je controle kunt krijgen over diabetes. ‘Op het moment dat je je spieren gaat gebruiken tijdens het hardlopen of fitnessen, gaat je lichaam stoffen maken die ontstekingen dempen’, legt Hanno Pijl uit. Daarvoor hoef je volgens hem geen marathon te lopen, sterker: heftige inspanning is nergens voor nodig. ‘Het gaat erom dat je niet de hele dag achter een computerscherm zit, maar regelmatig een rondje door de kamer loopt. Dat helpt onmiddellijk, ook omdat je je stresslevel ermee verlaagt.
Stress is een ongelooflijk belangrijke factor als het gaat om diabetes, want stress maakt je niet alleen minder gevoelig voor insuline, het zorgt er ook voor dat de lever acuut meer glucose gaat maken. Het is ingewikkeld om stressmomenten helemaal te vermijden, maar je kunt stress wel verminderen door bijvoorbeeld in de natuur te wandelen, je tijdens een drukke werkdag even vijf minuten terug te trekken of aan mindfulness te doen.’
Slaap herstelt allerlei schade aan cellen
Een derde factor van belang bij de glucoseregulatie is slaap. Slaap is belangrijk voor het herstel van allerlei schade aan de cellen en heeft grote invloed op onze stofwisseling. ‘Als je niet genoeg slaapt of op momenten die tegen je biologische klok ingaan, raakt je stofwisseling de kluts kwijt. Dat maakt dat je een grotere kans hebt om dik te worden. Overgewicht heeft ook weer een averechtse werking op diabetes, omdat het ontstekingen in de hand werkt.
Zo grijpt alles in elkaar samen, waardoor je niet kunt zeggen: er is één ding wat je anders moet doen en dan kun je prima met diabetes leven. Het is een totaalpakket van factoren, waarbij het een grote misvatting is dat je ze onder de knie kunt krijgen met allleen medicatie. Als je de diagnose diabetes krijgt, moet je niet de illusie hebben dat je het met een pil kunt oplossen. Daarvoor zul je aan de slag moeten met je leefstijl. Dat is niet makkelijk en vaak ook niet leuk, maar je lichaam zal je er uiteindelijk dankbaar voor zijn.’
Coen Bakker
04-03-2022 om 15:36Transvetten zijn slecht en verhogen het risico op hartaandoeningen, plotselinge dood en diabetes.
Transvetten komen in principe maar op één plek in de natuur voor: dierlijk vet. De voedingsindustrie heeft echter een manier gevonden om deze giftige vetten synthetisch te maken door plantaardige olie te harden in een proces dat hydrogenering wordt genoemd, waarbij hun atomen worden herschikt zodat ze zich meer als dierlijke vetten gedragen.
Hoewel het grootste deel van de Amerikaanse inname van transvet van oudsher afkomstig is van bewerkte voedingsmiddelen die gedeeltelijk gehydrogeneerde oliën bevatten, was een vijfde van de transvetten in het Amerikaanse dieet vroeger afkomstig van dierlijke producten - gemiddeld 1,2 gram van de in totaal 5,8 die dagelijks worden geconsumeerd. Maar nu de etikettering van transvet verplicht is en plaatsen zoals New York City het gebruik van gedeeltelijk gehydrogeneerde oliën hebben verboden, is de inname van industrieel geproduceerd transvet gedaald tot ongeveer 1,3. Dat betekent dus dat ongeveer 50% van de Amerikaanse inname van transvetten nu afkomstig is van dierlijke producten.
Volgens de officiële USDA Nutrient Database bevatten kaas, melk, yoghurt, hamburgers, kippenvet, kalkoenvlees, bologna en hotdogs tot ongeveer 1 tot 5% transvetten. Ze vonden ook kleine hoeveelheden transvetten in niet-gehydrogeneerde plantaardige oliën, als gevolg van stoomdeodorisatie of stripping tijdens het raffinageproces.
Is het krijgen van een paar procent transvetten echter een probleem? De meest prestigieuze wetenschappelijke instantie in de Verenigde Staten, de National Academies of Science, concludeerde dat de enige veilige inname van transvetten nul is. In hun rapport waarin transvetten werden veroordeeld, konden ze niet eens een aanvaardbare bovengrens voor de inname toewijzen, omdat "elke incrementele toename van de inname van transvetzuren het risico op [coronaire hartziekte] verhoogt."
Er is echter controverse over de vraag of de transvetten die van nature in dierlijke producten worden aangetroffen, net zo slecht zijn als de synthetische vetten in gedeeltelijk gehydrogeneerd junkfood. De laatste "studie ondersteunt het idee dat de inname van [transvet], ongeacht de bron [dierlijk of industrieel] het risico op [hart- en vaatziekten] verhoogt." Vooral, zo blijkt, bij vrouwen.
"Omdat transvetten onvermijdelijk zijn in gewone, niet-veganistische diëten", zou het bereiken van nul procent transvetten "aanzienlijke veranderingen in patronen van inname via de voeding vereisen." Een van de auteurs van het rapport, de directeur van het Cardiovascular Epidemiology Program van Harvard, legde op beroemde wijze uit waarom ze - ondanks dit - geen veganistisch dieet aanraadden: "We kunnen mensen niet vertellen om te stoppen met het eten van vlees en alle zuivelproducten," hij zei. "Nou, we zouden mensen kunnen vertellen om vegetariërs te worden," voegde hij eraan toe. "Als we dit echt alleen op wetenschap zouden baseren, zouden we dat doen, maar het is een beetje extreem." Zouden we nu niet willen dat wetenschappers iets op wetenschap baseren, toch? "Desalniettemin", concludeert het rapport, "wordt het aanbevolen om de consumptie van transvetzuren zo laag mogelijk te houden en tegelijkertijd een uit voedingsoogpunt adequaat dieet te volgen."
Zelfs als je veganistisch eet, zit er een maas in de etiketteringsvoorschriften, waardoor voedingsmiddelen met transvetten die tot 0,5 gram per portie bevatten, kunnen worden vermeld als bevattende, je raadt het al, nul gram transvet. "Deze etikettering misleidt het publiek door toe te staan dat voedingsmiddelen worden geëtiketteerd als 'transvetvrij', terwijl dat in feite niet het geval is."
Dus, om alle transvetten te vermijden, vermijd vlees en zuivelproducten, geraffineerde oliën en alles wat zegt "gedeeltelijk gehydrogeneerd" in de ingrediëntenlijst - ongeacht wat het zegt op het Nutrition Facts-label.
Anoesia van der Weegen
08-04-2022 om 14:12Een wholefood plantbased dieet dus, liefst zonder toegevoegd suikers, olien of zout. Referentiemateriaal;
( T. Colin Campbell, Neal Barnard, Joel Fuhrman, Pam Popper, Kim Williams, Brian Clement, Michael Klaper, Brenda Davis, Milton Mills, Vesanto Melina, " the real truth about health" " pcrm.org" " nutrition facts.org" " etc. ).
Nederland loopt erg achter ! Helaas.
Ook erg jammer voor het milieu.
Een plantbased dieet heeft zo ontzettend veel voordelen.