Winterwandelingen van Brabant tot Overijssel

Muts op, sjaal om, we gaan de paden op. Maar na een flinke winterse wandeling wil je ook wel ergens naar binnen. Een kasteel vol verzamelingen bezoeken bijvoorbeeld of een rijtjeshuis waar niets is veranderd sinds de jaren vijftig, een modern museum waar alles draait om voedsel of een wonderlijk mooie art-nouveauvilla.

• 

• 

• Landgoed Heeswijk plus kasteel
• Hoorneboegse heide plus Museum Huis Sloëtjes
• Keukenhofbosch plus museum LAM
• Park Rams Woerthe plus bezoek aan de villa

Landgoed Heeswijk plus kasteel

Het is winter en je gaat een wandeling maken. Maar het is koud, dus je wilt ook ergens naar binnen. Twee wensen die te verenigen zijn vlakbij het Brabantse Heeswijk-Dinther. De rondwandeling van 3,5 kilometer begint op het parkeer­terrein van landgoed Heeswijk. Een lange oprijlaan met klinkers van lang geleden leidt naar een smeedijzeren toegangshek en een imposant kasteel. We zien een slotgracht met een brug, torentjes, bijgebouwen en een bordje richting een brasserie met de naam Bij de barones. Verleidelijk, maar eerst de paden op.

Het ‘blindenlaantje’ verwijst naar de blinde jonker Louis die hier veilig kon wandelen

Via de tuin, ontworpen door de bekende tuinarchitect Hendrik Copijn (1842-1923) en een blik op de prachtige 19de-eeuwse kas (de oudste verwarmde druivenkas van Nederland), wandelen we om de slotgracht met de zwarte zwanen en volgen de witte paaltjes van de landgoedwandeling.

In het gidsje dat we voor € 3,95 nog snel even hebben aangeschaft in de winkel bij het kasteel, lezen we allerlei wetenswaardigheden. Bijvoorbeeld over het ‘blindenlaantje’ voor de blind geworden jonker Louis, die op het kasteel woonde en hier elke dag veilig een wandeling kon maken. Ook lezen we dat er de laatste jaren veel is gedaan om het landgoed waterrijker en biodiverser te maken.

Onderweg is van alles te zien: een boomgaard, een oude hoeve, een houten uitkijktoren. En een Mariabeeldje aan een boom, want dit pad is onderdeel van de wandel- en fietsroute Camino Brabant. Aan het eind van al dit moois wacht de beloning: het kasteel, waarvan de geschiedenis teruggaat tot het jaar 1080. Het gebouw zoals het er nu bij staat, is echter het resultaat van een grondige verbouwing in 1835. Alles volgens de wensen van André, baron van den Bogaerde, die een verwoed verzamelaar was van tinnen servies, bijzonder glaswerk, oude kruiken, harnassen, Chinees porselein en heel veel rariteiten. Dit alles uitgestald in een huiselijk kasteel, compleet met eetkamers, badkamers en in het souterrain een jaloersmakende keuken.

Hoorneboegse heide plus Museum Huis Sloëtjes

Altijd een heerlijk uitgangspunt voor een wandeling over de hei: Brasserie Zonnestraal, in het voormalige sanatorium aan de rand van Hilversum. Het gebouw van architect Duiker, met zijn kenmerkende bouwstijl in staal en glas, is indrukwekkend gerestaureerd. Destijds konden de tbc-patiënten vanuit het paviljoen zo de hei op lopen en dat kan nog steeds. In alle seizoenen kun je hier talloze rondjes lopen, die nooit vervelen. Dit keer doen wij de Ome Janroute (5 kilometer), vernoemd naar Jan van Zutphen, vakbondsman en drijvende kracht achter de oprichting van de vereniging Zonnestraal in 1925, voor diamantbewerkers met tuberculose.

Het huis stamt uit de tijd toen mensen nooit iets weggooiden en kapotte spullen repareerden

We volgen de groene pijlen van de route – tegen de klok in – en lopen al snel op de Hoorneboegse Heide, die ook in de winter prachtig is. Daarna komen we op een bospad, parallel aan de bebouwde kom van Hilversum. Op ongeveer twee derde daarvan pakken we een paadje naar rechts en bereiken de Kolhornseweg. Vanaf daar is het met Google Maps even zoeken naar de J.P. Coenstraat nummer 80. Hier woonde ooit de familie Sloëtjes. Een doodgewoon rijtjeshuis uit de jaren vijftig zou je zeggen, maar de zoon des huizes zag er een monument in. Niet alleen voor zijn overleden ouders, maar ook voor een tijdperk waarin mensen nooit iets weggooiden en kapotte spullen repareerden. Hij heeft het huis intact gehouden, precies zoals het was in de tijd van zijn ouders. Tegenwoordig is het één van de museumhuizen van Hendrick de Keyser, en opengesteld voor publiek.

Na een korte film over de voormalige bewoners, mogen we doen alsof we thuis zijn en het hele huis doorlopen. Even voelt dat ongepast, maar dan overheerst vooral de unieke ervaring. Na een kopje koffie, gewoon aan de huiskamertafel, lopen we terug naar de wandel­route. Het bosrijke sanatoriumterrein voert ons over slingerende paden met mooie doorkijkjes en af en toe een klimmetje. Daar knap je van op, en dat was precies de bedoeling van Ome Jan.

• 

• 

Keukenhofbosch plus museum LAM

Een bos, een echt bos waarin je kunt verdwalen, waar vind je dat nog? In de bollenstreek nota bene, vlak bij de toeristische trekpleister Keukenhof. En vlak bij de kust. Het Keukenhofbosch bevindt zich op een eeuwenoude strandwal. En dus loop je af en toe over zand en klim je een stukje omhoog, maar vooral wandel je tussen indrukwekkend hoge bomen die soms grillige vormen hebben aangenomen.

We maken een ronde van 2,5 kilometer door groene pijlen te volgen. Af en toe geraken we aan de rand van het bos en kijken uit over weilanden (met koeien van een biologische veehouder) en zien een molen in de verte. Bos en weides grenzen aan het bijzondere Landgoed Keukenhof, en ook daar is het mooi wandelen.

Het Keukenhofbosch grenst aan Landgoed Keukenhof waar het buiten de bollentijd om lekker rustig is

Rond een sprookjesachtig kasteel met zeven torens leiden brede lanen langs monumenten, zoals het Zwitserse speelhuisje (voor de kinderen die vroeger in het kasteel woonden), een grote hoftuin met kassen, een boerderij (nu café-restaurant) en een washuisje. Landgoed Keukenhof wordt in de bollentijd oneindig druk bezocht, dus is de winter eigenlijk de ideale tijd om hier te wandelen.

De grootste attractie op het landgoed is het LAM museum, een modern gebouw met een eigentijdse collectie rond het thema voedsel en consumptie. Schilderijen, foto’s, installaties, keramiek, het gaat in het LAM alle kanten op. Van een realistisch geschilderde plak kaas en de bekende koffiepotten van Klaas Gubbels tot een fornuis van geel transparant perspex en een porseleinen installatie van alles wat een kunstenaar in één jaar heeft gegeten. Nergens hangen bordjes bij, want het museum wil graag dat je in gesprek gaat met de speciale kunstcoaches die er rondlopen. Zij kunnen jou vertellen wie wat gemaakt heeft en waarom, maar ook horen ze graag wat bezoekers zelf van de kunstwerken vinden. In alle opzichten een eigenzinnig museum, waar je met gemak een uur kunt doorbrengen – ook met kinderen.

Park Rams Woerthe plus bezoek aan de villa

Vanuit Steenwijk kun je ambitieuze wandelingen maken. Bijvoorbeeld de prachtige NS-wandeling Woldberg, door het stroomdal van de Steenwijker Aa: een route van 9, 14 of 17 kilometer door glooiend landschap met vergezichten en boerderijen. Vergeleken daarbij is de 3,5 kilometer door het park van villa Rams Woerthe een veredeld hondenuitlaatrondje. Maar toch is het de moeite waard. Niet alleen vanwege het nostalgische hertenkamp, de muziekkapel en de gigantische moerascipressen, maar vooral vanwege het plan dat er achter dit park zit.

Tuinarchitect Hendrik Copijn ontwierp deze Engelse landschapstuin vooral met het oog op het uitzicht dat de bewoners van de villa zouden hebben. In de winter, zonder bladeren aan de bomen, krijg je een nog betere indruk van wat hem destijds voor ogen stond aan waterpartijen, zicht­lijnen en doorkijkjes.

De weelderige natuur zet zich binnen in Villa Rams Woerthe voort in art-nouveauversieringen

Na de wandeling brengen we een bezoek aan de villa zelf, die in 1899 gebouwd werd in opdracht van de industrieel en filantroop Jan Hendrik Tromp Meesters. De weelderige natuur van het park zet zich binnen in het huis voort in art-nouveauversieringen op plafonds, behang, tegels en de gebrandschilderde ramen.

De toegewijde vrijwilligers van Hendrick de Keyser Monumenten ontvangen ons met koffie en een zelfgebakken kniepertje in de serre, en leggen ons de gang van zaken in dit huis uit. Een meeslepende audiotour leidt ons door de salon, de eetzaal en de spelletjeskamer. We zien een indrukwekkende kas – bijna een hortus – en in de vertrekken van de dienstbodes lezen we mee in het dagboek van een kindermeisje. In de voormalige rookkamer leren we wat een werk het was om deze villa in oude luister te herstellen. Of de steenrijke familie gelukkig was in dit huis vertelt het verhaal niet, maar zo geeft ons bezoek aan Rams Woerthe nog lang stof tot napraten.