Een uur eerder op voor meer energie

Gewoon om een keer te proberen en te zien wat het met je doet: sta een week lang om zes uur op, beetje mediteren, wat sporten, glas water drinken, hardop iets positiefs zeggen, ontbijtje maken en hup aan de slag. Veel mensen vinden vroeg opstaan hét begin van een veel energiekere dag.

Op het moment dat Merel stopte met haar baan in het onderwijs en voor zichzelf ging werken, wilde ze graag een ritme opbouwen. ‘Ik zag mezelf al tot halverwege de ochtend in mijn pyjama op de bank zitten. Eén dagje is dat heerlijk, maar als je serieus voor jezelf aan de slag wilt, kan dat niet elke dag. Ik las het boek The Miracle Morning van Hal Elrod en was om. Vanaf de eerste dag gaf het vroege opstaan me een enorme energieboost. Ik zat om acht uur achter mijn bureau en had al gemediteerd, een hoofdstuk gelezen, in mijn notitieboek geschreven en gesport. Ik ga efficiënter met mijn tijd om, lees meer boeken, kom veel buiten en breng niet meer hele avonden door achter m’n laptop omdat ik overdag heb gelanterfant.’ 

Ook Mike is aangestoken door het enthousiasme van de Amerikaanse auteur. ‘Voorheen kwam ik elke ochtend pas tegen negen uur mijn bed uitrollen. Ik zorg nu dat ik ’s avonds op tijd in bed lig, zodat ik om zes uur fit genoeg ben om mijn dag te beginnen met mediteren, schrijven, lezen en hardlopen. Ik zit lekkerder in m’n vel sinds ik mijn dag op deze manier begin. Ik laat me heel af en toe nog weleens verleiden om langer te blijven liggen, maar dan merk ik meteen dat ik minder productief ben. Dat de wekker om zes uur afgaat, is voor mij de beste manier om mijn dag te starten.’ 

Snoozen mag

Vaak wordt gezegd dat snoozen niet goed is voor een mens, het zou zijn alsof je nee zegt tegen de dag. Maar Zweedse wetenschappelijk onderzoek wees iets anders uit toen ze 31 mensen vlak na het opstaan een denktaak gaven. De deelnemers leverden over het algemeen betere prestaties wanneer ze konden snoozen dan wanneer ze abrupt uit hun bed werden gehaald. Bovendien bleek snoozen geen merkbare invloed te hebben op stresshormonen, ochtendlijke slaperigheid, humeur of het nachtelijke slaappatroon. Kortom, dat schuldgevoel over snoozen mag overboord, vooral als je het beperkt tot maximaal dertig minuten.

Maar ik bén geen ochtendmens!

Leuk en aardig, je wekker die in alle vroegte afgaat, maar hoe haalbaar is dat voor mensen die geen ochtendtypes zijn? Volgens neuroloog en slaapdeskundige Angelique Pijpers van het Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe wordt een uitgesproken avondmens nooit een ochtendmens, maar is het wel mogelijk om je biologische ritme enigszins aan te passen. ‘De belangrijkste succesfactor voor vroege vogels is consequent elke dag op hetzelfde tijdstip op te staan, met voldoende (dag)licht en daarnaast op een vast tijdstip te gaan slapen. Houd je ook in het weekend aan dit vaste ritme en laat langdurig snoozen voortaan voor wat het is. Door lang te snoozen kun je in een oppervlakkige slaap blijven: daar heb je op alle fronten niks aan.’ 

Verspilde tijd die je misschien beter kunt ­besteden aan het opkrikken van je conditie of het in alle rust klaarmaken van je ontbijt. Pijpers: ‘Ik vermoed dat het positieve effect van vroeg opstaan deels berust op de regelmaat die mensen voor zichzelf creëren. Het is prima om een uur eerder op te staan, maar je moet wel voldoende uren slapen. Sta je vroeger op, zorg dan ook dat je de avond van tevoren eerder in bed stapt. Het ideale aantal uur slaap verschilt per individu en is grotendeels genetisch bepaald.

Houd tijdens een vakantieweek, als je niets moet, eens bij ­wanneer je ’s avonds uit jezelf zou gaan slapen en hoe laat je de volgende ochtend zonder wekker weer wakker wordt. Op deze manier ontdek je wat jouw ideale slaapduur is. Een goede nachtrust is essentieel voor je gezondheid. Slaap je regelmatig te kort, dan kun je last krijgen van concentratieproblemen en stemmingsklachten. Mogelijk zijn er ook op de lange termijn nadelige effecten op de gezondheid, maar dit moet nog verder worden onderzocht.’

Het moet wel leuk blijven

Eliane, marketingmanager en moeder van drie jonge kinderen, leek het ook wel wat om vroeger op te staan om in alle rust haar dag op te starten met een kop thee en yoga. Enthousiast ging ze van start, maar al snel hing ze haar ochtend-ritueel weer aan de wilgen. ‘Vanaf dag één vond ik het een gevecht om m’n bed uit te komen. Als ik dan eenmaal met een kop thee op de bank zat, vond ik het best fijn om even tijd voor mezelf te hebben zonder meteen voor de kinderen te moeten zorgen of de eerste werkmails binnen te zien komen. Toch zat ik ook vaak genoeg gapend op de bank te verlangen naar mijn bed. De avonduren zijn bij mij favoriet, dus het lukte me niet om ’s avonds eerder naar bed te gaan. Gevolg was dat ik steeds vermoeider werd en ’s avonds met tegenzin mijn wekker op half zes instelde. Na twee weken was ik het zat. Ik besloot weer langer te blijven liggen en mijn yogaoefeningen ’s avonds te doen. Voor dag en dauw opstaan, het is niks voor mij.’ 

Het gaat om rustig wakker worden

Waar doen we goed aan? Onze wekkers zo vroeg zetten dat we er al een kwart dag op hebben zitten als anderen zich nog eens omdraaien? Of is half acht ook een prima tijd om je bed uit te komen? Rob de Ron is slaaptrainer en wordt zonder wekker rond zeven uur wakker. Hij mediteert een paar minuten, zet een kopje koffie en maakt een wandelingetje door de stad.

‘Ik heb er moeite mee dat vroeg opstaan zo verheerlijkt wordt, zegt hij. ‘Als je het fijn vindt om een uur eerder je bed uit te komen, is dat natuurlijk prima. Maar als je zoals Eliane een avondmens bent, hoef jezelf echt niet te forceren om zo vroeg op te staan. Probeer je dag langzaam op te starten. Ons biologische ritme is ingesteld op traag ontwaken. Ik raad niemand aan om ’s ochtends urenlang in pyjama rond te lopen, maar ik zie geen kwaad in af en toe te snoozen. Volgens sommigen levert dat negatieve energie op, ik zie het als een ultiem genietmoment. Heerlijk, je draait je nog even om en geniet van je warme bed. De beste manier van ontwaken is voor iedereen verschillend, kijk naar wat bij jou past.’