Radon: de hete adem van moeder aarde

Bijna niemand weet het, maar sinds 2021 is in ons land een heus Nationaal Actieprogramma Radon van kracht. De EU verplicht elk land om actie te ondernemen tegen het kankerverwekkende edelgas. Wat is Radon? Wat is het gevaar? En hoe verminder je de risico’s?

Wat is radon?

Radon is een radioactief edelgas dat van nature in de bodem voorkomt en uit uranium en thorium ontstaat. Het is geur- en kleurloos en kan zich ophopen in kelders en kruipruimtes. In Nederland komt dat trouwens minder voor dan in landen met meer gesteente in de bodem, zoals de Alpenlanden en Tsjechië. In het Gelderse rivierengebied en met name Limburg worden wel gemiddeld hogere concentraties gemeten dan in de rest van Nederland. In Limburg kan de radonconcentratie bijvoorbeeld viermaal zo hoog zijn als in Groningen.

Radon in beton

Aan het gesteente onder uw huis valt weinig te doen, maar dat geldt niet voor de andere manier waarop radondeeltjes ontstaan. Radon komt namelijk ook vrij vanuit bouwmaterialen zoals beton en baksteen. Volgens Milieu Centraal is dat zelfs 70% van de totale radon in huizen die tot 1994 gebouwd zijn.

De risico’s

Radongas vervalt in metaaldeeltjes die zich aan stofdeeltjes hechten. Ingeademd kunnen die de kans op longkanker vergroten. Dat is vooral in combinatie met roken het geval en zorgt naar schatting van het RIVM voor zo’n 400 kankergevallen per jaar. Radon is volgens kanker.nl samen met roken en luchtvervuiling een van de grote veroorzakers van longkanker.

Oplossingen

Het belangrijkste is ventileren. In huizen met mechanische ventilatie worden minder hoge concentraties gemeten. De overheid adviseert dat ook in de landelijke campagne. Een andere oplossing is om vaker te bouwen met materialen zoals glas, staal, natuurgips, kalksteen en hout die minder radon bevatten. Dat gebeurt inmiddels al en daardoor wordt in huizen van na 1994 minder radon gemeten. Tegen radon uit de bodem, raadt Milieu Centraal aan de kruipruimte luchtdicht af te sluiten met folie of juist beter te ventileren met een rooster.

Meten is weten

Radon is te meten met een radon-meter. Het RIVM adviseert een type dat alfadeeltjes meet en ISO 11665-4 gecertificeerd is. Meten is niet makkelijk. Om schommelingen te voorkomen, moet er lange tijd gemeten worden, minimaal drie maanden. De grootste waarden vind je in de winter als concentraties vanuit de bodem hoger uitvallen en blijven hangen omdat onze huizen goed geïsoleerd zijn. Gemiddeld heeft het RIVM 16 becquerel per vierkante meter vastgesteld in Nederlandse woningen. Dat is flink beneden de richtlijnen van de EU die een maximumwaarde van 300 becquerel per kubieke meter als alarmerend ziet. In Nederland wordt bij waarde van 100 bq nader onderzoek aangeraden.

Conclusie

In het algemeen vallen de waarden in Nederland mee. Toch is radon, ver na roken, een van de grotere veroorzakers van longkanker. Ventileren helpt, maar in de toekomst zullen vooral andere bouwmaterialen uitkomst moeten bieden. Overigens komt radon ook voor in water van sommige badhuizen buiten Nederland. Daar wordt het juist aangeprezen vanwege de gunstige werking op reuma en huidaandoeningen.

Meer informatie vind je op de site van het RIVM