Getest: Vegan kaas
In de supermarkt komen er steeds meer soorten plantaardige kaasjes bij, van vegan ‘Goudse’ tot vegan ‘camembert’. Maar is het echt mogelijk om kaas na te maken? En zijn ze lekker? Ons panel probeerde er negen. ‘Ziet eruit als Boursin, ruikt als Boursin en smaakt ongeveer als Boursin met héél veel knoflook.’
De proevers
Ronald van Eijk, semiprofessioneel proever Monique Koolen, fijnproever uit het onderwijs Marianne Offereins, adviseur bij NVOX, tijdschrift voor het onderwijs in de natuurwetenschappen Loethe Olthuis, culinair onderzoeksjournalist Frank Tjoa, hobbykok en ICT’er Patrick Verkuil, software engineer André Wijnbergen, administrateur Ingrid Wijnbergen, zorgmedewerker
De proeverij
We testten in totaal acht puur plantaardige (‘vegan’) kaassoorten uit de supermarkt (AH, Jumbo, Plus) en eentje uit de natuurwinkel (de biologische Fermè). Het waren twee soorten ‘Goudse’ vegan plakken, een vegan komijnekaas, twee vegan lookalikes voor feta of witte kaas, twee Boursinachtige vegan variaties, een vegan ‘Parmezaanse’ kaas en twee vegan alternatieven voor camembert. Er werd blind geproefd, met water, stokbrood en neutrale toastjes erbij. Het ging om twee vragen: lijkt dit op de vergelijkbare ‘echte’ kaassoort? En afgezien daarvan: is de vegan kaas lekker? De meeste proevers hadden nog nooit vegan kazen geproefd.
De kazen
Wild Westland, plantbased-fromance
€ 2,45- Soort: garlic & herb affair; 100% vegan
- Gewicht: 125 g
Loethe: ‘Ziet eruit als Boursin, ruikt als Boursin en smaakt ongeveer als Boursin, met héél veel knoflook. Is wat vetter, maar smeert goed.’ Marianne: ‘Simpel zacht knoflookkaasje, helemaal niet slecht.’ Monique: ‘Dit wil ik wel op een toastje. Boursin met extra knoflook.´ Frank: ‘Dit smaakt lekker bekend. Ziet er ook goed uit.’ Ronald: ‘ik vind het iets te veel knoflookboter in plaats van kaas.’ Patrick: ‘Lekker!’
AH Plantaardige plakken, alternatief voor komijnekaas
€ 2,19- Soort: plantaardig broodbeleg
- Gewicht : 8 plakken à 25 g
Loethe: ‘Als ik niet beter wist, zou ik zeggen: jonge komijnekaas! Best lekker!’ Frank: ‘Romig, goed mondgevoel, komt echt dicht bij kaas.’ Monique: ‘Een iets andere bite dan ‘echte’ komijnekaas, maar de smaak vind ik misschien wel beter.’ Ronald: ‘Dit lijkt echte kaas!’ Ingrid: ‘Ik houd niet van komijn, maar zelfs ik vind dit wel oké.’ André: ‘Dit zou ik zo op mijn brood doen!’
Fermé, fermetino gemaakt van cashewnoten met zwarte peper
€ 5,99- Soort: biologisch, 100% plantaardig
- Gewicht: 90 g
Loethe: ‘Ziet er aan de buitenkant uit als camembert met een laagje peper. Doorgesneden is-ie grijzig, niet erg appetijtelijk. Maar wel een verrassende smaak: zuur, fris, peperig. Niet bepaald kazig.’ Ingrid: ‘Het smaakt naar zure zult. Ik heb een jeugdtrauma van zure zult.’ Patrick: ‘Ik vind het een lekker hartig hapje. Maar het is geen kaas.’ Frank: ‘Goed op een feestje, je steekt ’t in je mond en hop, pittig en fris. Bijna vlezig, probeert niet op kaas te lijken.’ Marianne: ‘Voor zijn uiterlijk valt-ie erg mee.’
Nurishh plakken original, 100% plantaardig
€ 2,99- Kenmerken: Zuivelvrij, natuurlijke smaak- en kleurstoffen, rijk aan calcium en vitamine B12, lactosevrij
Loethe: ‘Er zitten gaatjes in! Daardoor lijkt-ie wel meer op echte kaas. Ook de smaak is aardig goed en fris, maar het mondgevoel is wat droog.’ Monique: ‘Voelt en ruikt best kazig en ik vind dat iets zurige wel lekker.’ Patrick: ‘Bijna yoghurt zelfs. Maar ik vind ‘m zeker niet vies.’ Ingrid: ‘Hij ruikt ook behoorlijk zuur.’ Marianne: ‘Kaas die naar karnemelk smaakt, zou ik nooit kopen.’ Frank: ‘Lekker met een augurkje, blaadje sla, tomaatje …’
Violife Gouda flavour slices, 100% vegan
€ 3,19- Gewicht: 10 plakjes/200 g
- Soort: met kokosolie en vitamine B12
Loethe: ‘Doet me denken aan die voorverpakte goedkope blokken jong belegen kaas in de supermarkt, maar het mondgevoel is anders: droger,
minder romig.’ André: ‘De plakjes voelen ook anders als je ze vastpakt.’ Monique: ‘De plakjes zijn te stevig, bijna plasticachtig.’ Marianne: ‘Ruikt naar kaas, smaakt niet vies’. Ingrid: ‘De kaassmaak is zo licht, hij smaakt eigenlijk naar niks.’
Boursin plant-based, vegan
€ 2,85- Gewicht: 130 g
- Soort: garlic & herbs
Loethe: ‘De structuur is een beetje gelatine-achtig, zelfs iets drillerig. Weer veel knoflook, maar minder smaak dan de andere Boursin lookalike.’ Patrick: beetje boterig en heet, maar geen uitgesproken smaak.’ Marianne: ‘Ik proef alleen cayennepeper en knoflook.’ Ingrid: ‘Veel peper!’ Ronald: ‘Zachte smaak, niet vies, maar ik vind de substantie niet lekker, bijna puddingachtig.’
Dodoni Plant’d Greek white, vegan, ‘free from dairy, not free from taste’
€ 2,99- Kenmerken: no palmoil or soya
- Gewicht: 200 g
Loethe: ‘Witte kaas, een alternatief voor feta. Ruikt best aardig, maar is massief en heel droog. Je moet er veel mee doen om het eetbaar te maken: goede olijfolie, tomaatjes, komkommer erbij …’ Ronald: ‘En sla, verse kruiden, nog meer olijfolie …’ Monique: ‘Je moet echt wanhopig zijn en niks anders in huis hebben.’ Marianne: ‘Ik heb zeker geen aanvechting om er nog een hapje van te nemen.’ Ingrid: ‘Op een toastje gaat het wel.’ André: ‘Ik proef niks, alleen zout, alsof ik corona heb.’ Frank: ‘Je kunt het niet verkruimelen zoals echte feta.’ Patrick: ‘Best lekker!’
Violife Greek white, 100% vegan
€ 3,19- Kenmerken: Free from dairy, soya, gluten, lactose, nuts, preservatives. Met kokosolie en vitamine B12
- Gewicht: 200 g
Loethe: ‘Weer feta-achtig, even wennen, maar best lekker. In ieder geval heel romig en zacht van smaak.’ Marianne: ‘Smeuïg en zachte smaak, doet me denken aan MonChou, ik zou het bijna willen losroeren met kruiden in plaats van het als feta te gebruiken.’ Ronald: ‘Smelt in je mond als chocolade … dat hoort kaas niet te doen!’ Frank: ‘Maar je kunt het wel verkruimelen en het ziet er goed uit, bijna Instagrammable.’ Ingrid: ‘Ik vind ‘m erg chemisch smaken.’
Nurishh Coeur Fleuri, vega-alternatief voor camembert
€ 4,49- Kenmerken: 100% plantaardig, lactosevrij
- Gewicht: 140 g
Loethe: ‘Dit kaasje ziet eruit als camembert en heeft ook dat typische paddenstoelluchtje. De smaak is ook redelijk, maar als je hem aansnijdt en eet, is het een massieve vetbol. Jammer.’ Frank: ‘Wauw, nadat je dit hebt gegeten moet je stents laten aanleggen. De smaak is niet zo slecht.’ Monique: ‘Ziet eruit als camembert, ruikt en smaakt als camembert. Je moet er gewoon héél kleine puntjes van nemen, op een toastje.’ Ingrid: ‘Vette stopverf! Kijk, ik kan ermee stuiteren.’ Patrick: ‘Het uiterlijk is prachtig, maar het is net vette rubber.’ André: ‘Het witte korstje kun je eraf pellen: bitter.’
Is vegan kaas duurzaam?
Plantaardige producten zijn vrijwel altijd duurzamer dan dierlijke. Voor echte kaas is veel land en krachtvoer zoals soja nodig; veeteelt produceert stikstof, ammoniak en veel mest. De milieu- en klimaatbelasting van kaas is daardoor nauwelijks lager dan van vlees.
Vegan kaas is dus in principe een iets duurzamer alternatief, maar is ook weer niet echt duurzaam te noemen. Net als voor palmolie wordt er voor kokosolie flink ontbost. En omdat kokospalmen in gebieden met hoge biodiversiteit worden geteeld, tast de teelt van kokosolie het leefgebied van veel beschermde diersoorten aan. Noten zijn ook wat voedingswaarde betreft een goed alternatief voor vlees en zuivel. Maar cashewnoten zijn zeker niet te meest duurzame noten, omdat de opbrengst per hectare laag is.
Alternatieven als zonnebloemolie of raapzaadolie zijn dan een stuk beter: in combinatie met plantaardig eiwit uit bijvoorbeeld erwten en bonen zou dat een echt duurzaam én gezond vegan kaasje kunnen opleveren. Maar dat lijkt nog toekomstmuziek.
Is vegan kaas gezonder dan echte kaas?
Meestal niet! De meeste vegan kazen bestaan voor minimaal een kwart uit kokosvet, aangevuld met water, bindmiddelen, aroma’s en zout. Kokosvet of -olie is een ongezond, verzadigd vet, waardoor veel vegan kazen zelfs meer verzadigd vet bevatten dan gewone kaas. In dat opzicht zijn ze bepaald niet gezonder dan echte kaas. Veel verpakkingen wekken wel de indruk van ‘gezond’, bijvoorbeeld doordat ze goede sier maken met de extra vitamines (zoals vitamine B12) en mineralen (zoals calcium) die eraan zijn toegevoegd. Die zitten al van nature in echte kaas. Een tikje misleidend is dit wel.
De meeste vegan kaas is zelfs veel ongezonder dan echte kaas omdat er geen of nauwelijks eiwitten (proteïnes) in zitten. Gewone zuivel is een van onze belangrijkste eiwitbronnen: Goudse jong belegen bevat ruim 30 procent volwaardig eiwit, de Violife-plakken 0 procent, dus niks. Vegan kaas heeft daardoor bijzonder weinig voedingswaarde, op verzadigd vet na.
Er zijn wel uitzonderingen. Zo is de Fermè niet gemaakt van kokosolie, maar van cashewnoten, waardoor hij weliswaar veel vet bevat (zo’n 35 procent) maar dat is wel grotendeels gezond, onverzadigd vet. Bovendien zit er 15 procent eiwit uit de noten in. Ook de plantaardige Boursin is gezonder. Die is niet gemaakt met kokosvet, maar met zonnebloemolie, waardoor het vet ook grotendeels onverzadigd is. Kokosvet is stevig, maar zonnebloemolie vloeibaar. Dat moet dus flink gebonden worden; dit zorgt voor de wat puddingachtige structuur. Ook de vet- samenstelling van de ‘parmezaan’ is gezonder: er zit geen kokosolie in, maar onverzadigde zonnebloemolie en lijnzaadolie, met planten- bestanddelen en bindmiddelen.
De conclusie
Plantaardige kaas staat nog in de kinderschoenen en dat proef je: echte kaas is lastig na te maken. De meeste kazen zijn er hoogstens in de verte mee te vergelijken. De vegan kazen werden óf bestempeld als heel vet (de ‘camembert’) óf juist als droog (de ‘parmezaan’).
De neutrale kazen vond het panel nog wel aardig, al viel regelmatig het woord ‘opleuken’. Puur op brood of een toastje konden ze de proevers niet erg bekoren. Positieve uitschieters waren de ‘kazen’ waar extra smaakjes, aroma of kruiden aan zijn toegevoegd, zoals de ‘komijne- kaas’ en de Wild Westland-kruidenkaas. De twee speciale kazen, de ‘parmezaan’ en ‘camembert’, eindigden als laatste, waarschijnlijk omdat je ze vergelijkt met the real thing. Het uiterlijk was aantrekkelijk, maar misschien viel daardoor de smaak extra tegen.
Opvallend was de positieve beoordeling van de biologische Fermè-kaas: juist omdat deze niet probeerde om echte kaas na te apen, viel de toch wat afwijkende smaak bij de proevers in goede aarde.
-
TIP
Door het hoge vetgehalte kun je de meeste vegan kazen prima smelten en gebruiken in bijvoorbeeld pastaschotels of tosti’s. Ongezonde tosti’s, dat wel
Door RADAR+ redactie
In editie Editie 3 (2022)
