BKR is watching you

Geld geleend? Een telefoon op afbetaling? Private lease­auto? Dan sta je bij het Bureau Kredietregistratie geregistreerd en heb je dus schulden. Hoe zit dat precies? En hoe kom je van een negatieve registratie af?

‘Kredietregistratie helpt mensen, ook al zitten ze er zelf misschien niet op te wachten’, zegt Karin Radstaak van het Nibud. ‘Het voorkomt dat mensen oneindig diep in de narigheid komen. Stel dat je veel schulden hebt en dat je toch nog een lening kunt afsluiten. Dat moet je niet willen.’

Bij het BKR (Bureau Kredietregistratie) staan je schulden geregistreerd. Als je bijvoorbeeld een huis wilt kopen, checkt de hypotheekbank bij het BKR of je schulden hebt. Zo kunnen ze inschatten of je de maandlasten kunt betalen. ‘Daar kun je echt last van hebben. Het kan zijn dat je dan minder kunt lenen voor je huis dan je nodig hebt’, zegt Joyce Donat van de Consumentenbond.

‘Op zich is het prima dat je schulden worden geregistreerd, want daarmee wordt voorkomen dat je te veel leent. Maar het kan dus ook een belemmering zijn. Daarom is het belangrijk dat mensen zich realiseren dat kopen op afbetaling telt als een lening.’ Als je bijvoorbeeld een telefoonabonnement afsluit met een zogenaamde ‘gratis’ telefoon die duurder is dan € 250 en waarvoor je elke maand betaalt, staat dat in het kredietregister van het BKR.

Wat registreert het BKR?

Sluit je een persoonlijke lening af? Dan geeft de geldverstrekker dit door aan het BKR. Heb je meer dan twee maanden achterstand bij het betalen van je hypotheek? De hypotheekbank geeft het door aan het BKR. Heb je bij de bank de mogelijkheid om rood te staan? De bank meldt het bij het BKR. Sluit je een private leasecontract coor een auto af? Veel leasemaatschappijen geven dit door aan het BKR. ‘Alle instanties die onder de Wet op het Financieel Toezicht (Wft) vallen, hebben de wettelijke verplichting om kredieten en betalings­achterstanden te registeren bij het BKR’, zegt Ellen van Lemmen van het BKR. ‘En ze hebben ook de verplichting een kredietwaardigheidstoets te doen bij het BKR als je een lening wilt afsluiten.’ In het BKR staan de gegevens van meer dan 10 miljoen mensen. Opgericht door banken Het BKR werd in de jaren zestig van de vorige eeuw opgericht door banken. Zo wilden ze voorkomen dat mensen zich te diep in de schulden steken. Bij het BKR zijn tegenwoordig behalve banken ook verzekeraars en andere financiële instellingen aangesloten die onder de Wft vallen en ook sommige autoleasemaatschappijen. Het BKR, dat zo veel privacygevoelige informatie beheert, is dus geen overheidsorganisatie, maar een publiek-private instelling. Als financiële instellingen bij het BKR checken hoe het met iemands schulden zit, moeten ze daarvoor betalen. Zo wordt het BKR gefinancierd.

Kopen is soms lenen Sluit je een mobiel telefoonabonnement af met een toestel op afbetaling? Dat geldt als een lening. Als je telefoon duurder is dan € 250 moet je telefoonprovider deze lening doorgeven aan het BKR. Deze maatregel werd een paar jaar geleden ingevoerd door de Autoriteit Financiële Markten. De BKR-registratie geldt ook voor andere abonnementen. Bijvoorbeeld als je een wasmachine op afbetaling koopt waarbij je ook rente betaalt. Dit hoeft natuurlijk geen probleem te zijn, maar het is belangrijk dat je je ervan bewust bent.

Niet alle schulden worden geregistreerd

Het BKR registreert geen betalingsachterstanden bij de belastingdienst, het energiebedrijf of de woningcorporatie. Wel zet het BKR betalingsachterstanden bij bijvoorbeeld energiebedrijven of woningcorporaties in het zogenoemde vroegsignaleringsregister, ten behoeve van tijdige schuldhulpverlening door gemeenten. Studie­schulden staan niet in het BKR. Hypotheekbanken kunnen bij DUO opvragen of je een studieschuld hebt, als je daar toestemming voor hebt gegeven. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) pleit ervoor om studieschulden wel op te nemen in het BKR. Volgens de AFM hebben veel huishoudens te hoge maandlasten, omdat de hypotheekbank niets wist van de studieschuld. Uit onderzoek blijkt dat 15 procent van de jongeren die een hypotheek afsluit zijn mond houdt over de studieschuld.

Wil je je gegevens inzien?

Je kunt zelf je gegevens inzien bij het BKR. Dat gaat heel snel op mijnkredietregistratie.nl. Je maakt een account aan en je kunt inloggen. Dat je je gegevens zo makkelijk kunt inzien, is overigens nieuw. Vóór 2018 moest je daarvoor € 5 tot € 12 betalen, afhankelijk van de hoeveelheid informatie die je opvroeg. Dan kreeg je je informatie snel. Als je niet wilde betalen, moest je er minstens drie weken op wachten.

Wat als je een fout ontdekt in je BKR-registratie?

Het kan zijn dat je in de BKR-registratie een fout aantreft. Er staat bijvoorbeeld een lening waar je niets van weet. Of dat je een betalingsachterstand hebt bij de hypotheekbank, terwijl je elke maand netjes betaalt. Het zou logisch zijn als je met zo’n klacht bij het BKR terechtkunt. Dat vinden ook de Autoriteit Persoonsgegevens en de Consumentenbond.

BKR-woordvoerder Van Lemmen: ‘Wij maken kredietregistratie mogelijk, maar we beschikken niet zelf over de informatie. Die moeten we opvragen bij de geldverstrekker in kwestie. Omwille van de snelheid adviseren we mensen om zelf contact op te nemen met de geldverstrekker.’ Je moet er dus zelf achteraan. Vraag dan aan de partij die de lening heeft verstrekt of aan de bank of ze registratie willen weghalen. Dit moet je schriftelijk doen. Een voorbeeldbrief vind je op juridischloket.nl.

Als je merkt dat de kredietverstrekker niets heeft doorgegeven aan het BKR, kun je een klacht indienen bij het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening, kifid.nl. Het kan ook zijn dat de informatie in het BKR wel klopt, maar dat je er veel last van hebt. Vanwege die registratie kun je bijvoorbeeld geen hypotheek afsluiten, of alleen een veel te lage hypotheek. Ook dan kun je vragen of de kredietverstrekker de registratie zou willen laten weghalen. Dat zal niet altijd lukken, maar je kunt het proberen. Je mag ook aannemen dat een kredietverstrekker met iemand die één keer te laat was met betalen anders omgaat dan met iemand die altijd te laat is.

Banken hebben een zorgplicht

De BKR-toets is slechts één onderdeel van de informatie waarop de kredietverstrekker zijn besluit baseert. Wat is je inkomen? Wat zijn je vaste lasten? Moet je alimentatie betalen? Daarnaast wordt in het BKR gekeken. Welke kredieten heeft deze persoon gehad? Wat was de betalingsmoraal? Die totale hoeveelheid gegevens plus het beleid van de bank bepaalt of de lening wordt toegekend. Banken moeten dat. Het is hun zorgplicht. Ze moeten voorkomen dat mensen te veel leningen krijgen die ze niet kunnen afbetalen. Banken hebben natuurlijk ook een eigenbelang. Ze hebben liever klanten van wie ze vrijwel zeker weten dat ze elke maand hun lening aflossen dan klanten die dat niet doen.

De bank keek niet naar wat al was afgelost… Tessel (29) en haar vriend hebben net een huis gekocht en een hypotheek afgesloten van € 400.000. Tessel heeft een studieschuld van € 40.000. Dat heeft ze niet verteld aan de hypotheekadviseur. Daar is ook niet naar gevraagd. Zelf vindt Tessel het geen probleem. ‘De huur die we nu betalen is net zo hoog als de hypotheek die we straks betalen, dus aan die woonlasten zijn we al gewend. En we zitten allebei met ons salaris in de lift.’ Tessel heeft een telefoon op afbetaling van € 900.

Elke maand betaalt ze € 60 aan abonnementskosten en aflossing. Inmiddels heeft ze zo’n € 420 afgelost. Eind van dit jaar zou ze haar contract kunnen verlengen en een nieuwe telefoon krijgen. Dan zou ze haar oude telefoon inleveren en zou het resterende bedrag van de schuld (tegen die tijd € 330) worden kwijtgescholden. ‘Daar kijkt een hypotheekbank niet naar. Zij kijken naar de oorspronkelijke schuld van € 900. Daardoor kregen we ruim € 1000 minder hypotheek.’

Alles afbetaald? Dan sta je toch nog een paar jaar geregistreerd

Het vervelende is dat een BKR-registratie vijf jaar blijft staan. Je hebt je schulden jaren geleden afgelost, je betaalt elke maand op tijd je hypotheek, en toch zit je nog lang vast de BKR-registratie. Er is een wetsvoorstel in de maak waarin de bewaartermijn teruggebracht wordt van vijf jaar naar drie jaar. Dat betekent echter nog steeds dat mensen die al een tijd schuldenvrij zijn nog een paar jaar last kunnen hebben van schulden uit het verleden. Het kan ertoe leiden dat ze geen hypotheek krijgen, geen auto kunnen kopen op afbetaling of zelfs geen telefoonabonnement kunnen afsluiten.

Ook de Autoriteit Persoonsgegevens vindt de termijn van drie jaar te lang. Volgens hen moet het uitgangspunt zijn dat het BKR niets bewaart als een lening is afgelost, tenzij er een goede aantoonbare reden is om dat wel te doen – als iemand een serieuze betalingsachterstand opbouwde tijdens een grote lening, voor een huis of een auto bijvoorbeeld. Het BKR vindt het juist wel belangrijk dat de gegevens bewaard blijven. Van Lemmen: ‘Voor een kredietverstrekker is het belangrijk om iets te weten te komen over het betaalgedrag van mensen.’ ‘Je kunt je afvragen of dat in alle gevallen reëel is’, vindt Donat van de Consumentenbond. ‘Het voelt ook niet eerlijk. Als je alles netjes hebt afbetaald, moet je de kans krijgen om opnieuw te beginnen.’

Lees ook deze bijlage

Breng je financiën op orde, doe de test!

Breng je financiën op orde, doe de test!

Heb je alles goed op orde? Of is er een grote kans op financiële problemen? Heb je misschien op dit moment al een echt probleem? Op geldfit.nl kun je zien hoe je ervoor staat!

Verder lezen