Wapen je tegen de inflatie

Geld wordt elk jaar een beetje minder waard. Dat is normaal. Maar nu gaat de inflatie in een razend tempo. Hoe komt dat? En kun je er zelf iets aan doen?

Je merkt het vooral als je benzine tankt. Of als je de nota van het energiebedrijf krijgt. Maar ook als je brood of melk koopt. Alles wordt in hoog tempo duurder. Normaal schommelt de inflatie rond de 2 procent per jaar. ‘Een beetje inflatie laat zien dat het economisch goed gaat’, zegt Marten van Garderen, consumenteneconoom bij ING. Maar economen voorspellen dat de inflatie dit jaar best eens 6 procent kan zijn. Of meer.

Na corona geven we meer uit

Inflatie betekent dat je geld minder waard wordt. Je moet méér euro’s betalen voor hetzelfde product. Als je loon niet meestijgt met de inflatie, kun je steeds minder kopen. Waar komt die hoge inflatie vandaan? ‘Dat heeft sterk met vraag en aanbod te maken’, zegt Van Garderen. ‘Als er schaarste is, gaan de prijzen omhoog.’ De inflatie wordt momenteel op drie manieren opgedreven, stelt Roel Beetsma, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam. ‘In de coronacrisis gaven we minder geld uit. Die besparingen leiden nu tot hogere uitgaven. Het aanbod kan de vraag niet bijbenen.’ Tegelijkertijd kunnen bedrijven niet genoeg personeel vinden. ‘Daardoor kunnen ze minder produceren, dus is er nog minder aanbod.’

We moeten energie betrekken uit andere landen en meer investeren in groene energie

Die vreselijke oorlog

Ten slotte speelt het tekort aan energie en andere grondstoffen een heel grote rol. Wereldwijd was er vorig najaar al een tekort aan chips voor bijvoorbeeld auto’s. Ook waren er al problemen met de toevoer van energie. De inval van Rusland in Oekraïne heeft het tekort aan energie- en grondstoffentoevoer versterkt. Rusland is een belangrijke leverancier van gas en uit Oekraïne komen allerlei grondstoffen, waaronder graan. Om die reden verwacht de bakkersbranche dat de prijs van een brood dit jaar weleens kan verdubbelen. ‘Eind vorig jaar dachten we dat de hoge inflatie een tijdelijk fenomeen was, maar door die vreselijke oorlog verwachten we dat het langer gaat duren’, zegt Van Garderen. ‘De inflatie was al hoog, maar deze oorlog heeft het versterkt.’ De stijging van de energieprijzen is de belangrijkste factor voor de hoge inflatie. Daar heeft iedereen last van. Thuis stijgt de energienota. Maar spullen in de winkels worden ook duurder, want om spullen te maken en te vervoeren is ook energie nodig.

Op lange termijn optimistisch

De Europese Centrale Bank (ECB) streeft naar 2 procent inflatie per jaar. De ECB kan de inflatie afremmen door de rente te verhogen. Als de rente hoog is, zullen bedrijven minder investeren, want lenen is duur. En consumenten geven minder uit. Hoe hoger de rente, hoe liever zij hun geld op de bank laten staan. ‘Maar het rente-instrument van de ECB werkt niet meteen’, zegt Beetsma. ‘Als de ECB nu de rente verhoogt, zie je dat pas over anderhalf jaar terug in de inflatie.’ Behalve dat de ECB de inflatie niet à la minute kan beïnvloeden, speelt er nog iets mee. De huidige inflatie wordt vooral veroorzaakt doordat er te weinig olie en gas beschikbaar is. ‘Dat kan de ECB niet goed beïnvloeden’, zegt Beetsma. De ECB kan nu dus niet zo veel. Stemt hem dat pessimistisch? ‘Op de korte termijn blijft het lastig. Op de lange termijn ben ik optimistischer. We zullen energie moeten betrekken uit andere landen en hopelijk de energietransitie sneller uitvoeren en meer investeren in groene energie.’

Wat komt er binnen? Wat gaat eruit? Probeer plan­matig met je geld

De lonen blijven achter

Overigens zou het best kunnen dat er volgend jaar weer een normale inflatie van 2 procent is. Inflatie wordt berekend door prijzen te vergelijken met de prijzen van een jaar eerder. Beetsma: ‘Als de energieprijzen dit jaar verdubbelen en vervolgens stabiel blijven, dragen ze niet meer bij aan de inflatie’. Maar als consument zit je dan nog steeds met een hoge energierekening, terwijl je loon veel minder hard is gestegen. Of gaan de lonen ook flink stijgen? ‘Nee’, zegt Van Garderen. ‘De lonen blijven dit jaar achter bij de inflatie. We gaan er in onze portemonnee vrijwel allemaal op achteruit.’ Ook Beetsma zegt dat de lonen zeker niet zo hard stijgen als de prijzen. ‘Maar er is grote krapte op de arbeidsmarkt. In sectoren met grote personeelstekorten, zoals de bouw, zullen mensen meer gecompenseerd worden voor de inflatie dan in andere sectoren.’

Meer dan 55 procent naar vaste lasten

Het zijn vooral de hoge energieprijzen waardoor iedereen er dit jaar op achteruitgaat. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) daalt de koopkracht van een gemiddeld huishouden dit jaar met 2,7 procent. Dat betekent niet dat iedereen evenveel last heeft van de inflatie. ‘Ik maak me het meeste zorgen over gezinnen met twee of drie kinderen en inkomens onder twee keer modaal. Vooral zij zijn de pineut, want dat is geen vetpot. Daar is vaak weinig aandacht voor’, zegt Beetsma. Nibud-woordvoerder Gabriëlla Bettonville wijst erop dat mensen met een modaal inkomen en een gemiddelde huur al vóór deze hoge inflatie meer dan 55 procent van hun netto inkomen kwijt waren aan vaste lasten. Doordat de energierekening in veel gevallen is verdubbeld, geven zij nu een nóg groter deel van hun inkomen uit aan vaste lasten. ‘En dan moet je ook nog eten en kleding en schoenen kopen. Eigenlijk is dat niet te doen.’

Honderden euro’s tekort

Mensen die een financiële buffer achter de hand hebben kunnen de inflatie – de duurdere boodschappen, de hoge energienota – beter opvangen dan mensen zonder buffer. Juist mensen met hogere inkomens hebben in coronatijd een buffer opgebouwd. ‘Naar het theater, uit eten, reizen maken, dat kon allemaal niet meer in coronatijd’, zegt Bettonville. ‘Het zijn juist de hoge inkomens die hier geld aan uitgeven. Dat geld konden ze sparen en daar kunnen ze nu op interen. Mensen met een inkomen beneden modaal gingen al amper uit eten. Zij konden ook geen buffer opbouwen. Dan wordt het echt sprokkelen.’ Uit de voorbeeldbegrotingen van het Nibud voor lage inkomens blijkt dat mensen elke maand honderden euro’s tekortkomen.

Repareer kapotte spullen, pak de fiets in plaats van de auto, let op hoe lang je doucht

Een nieuwe begroting maken

‘Tegen inflatie kun je in algemene zin niet veel doen’, zegt Van Garderen. ‘Wel kun je proberen minder te gebruiken van een product dat erg in prijs stijgt. Energie is de grote boosdoener. Je kunt de thermostaat lager zetten, de fiets pakken in plaats van de auto, je huis isoleren, opletten hoe lang je doucht. Daarmee verzacht je de pijn een beetje.’ Volgens het Nibud gaan mensen als ze bezuinigen eerst op zoek naar goedkope producten. ‘Ze blijven hetzelfde doen, maar goedkoper’, zegt Bettonville. ‘Maar als je geen buffer hebt om op terug te vallen, red je het daarmee niet.’

Budgetteren helpt

Mensen die precies weten hoeveel geld er binnenkomt en hoeveel eruit gaat en die hun uitgaven plannen en weten welke rekeningen ze nog kunnen verwachten, raken minder snel in financiële problemen dan mensen die dit niet weten. Bovendien kunnen mensen die goed zicht hebben op hun financiën zich eerder aanpassen bij financiële tegenvallers. Zij weten eerder waarop ze wel of niet kunnen bezuinigen, waardoor ze hun financiën eerder op orde hebben. Op nibud.nl vind je een stappenplan om een jaarbegroting te maken. Zo zie je bijvoorbeeld wat dure en goedkope maanden zijn en hoe je daar rekening mee kunt houden.

Lees ook deze bijlage

De volgende stap in de bezuinigingsstrategie is minder kopen, minder uit eten gaan en kapotte spullen niet vervangen, maar repareren. Structurele ingrepen doen, zoals de auto verkopen, het sportschoolabonnement opzeggen en niet meer met vakantie gaan, stellen de meeste mensen zo lang mogelijk uit. ‘Mensen proberen zo lang het kan vast te houden aan hun levensstijl’, zegt Bettonville. Nu de inflatie zo hoog is, is het volgens haar beter om een nieuwe begroting te maken. ‘Wat komt erbinnen? Wat gaat eruit? Probeer planmatig met je geld om te gaan.’

Vooral gezinnen met kinderen en lage inkomens zijn de pineut

Dealen met welvaartsverlies

‘De hoge inflatie komt op een naar moment’, zegt Bettonville. ‘In coronatijd kon er niet veel. Eindelijk kan alles weer en dan word je door je financiën teruggeroepen. Veel mensen zaten financieel al klem en dan komt dit er nog eens bij.’ Het kabinet neemt maatregelen om de klappen minder hard te laten aankomen, zoals een verlaging van de btw op de energiebelasting en van de accijns op benzine. De kritiek op deze maatregelen is dat ze gunstig zijn voor iedereen, terwijl ze echt niet voor iedereen nodig zijn.

Als pleister op de wonde krijgen huishoudens met een minimuminkomen nu maximaal € 800 als tegemoetkoming voor de hoge energierekening. Het helpt, maar het is voor veel mensen niet genoeg. ‘Uiteindelijk is dit een verlies dat iedereen in meer of mindere mate raakt. Dit is wat wij letterlijk merken van de oorlog in Oekraïne’, zegt Van Garderen. ‘Dit is welvaartsverlies waarmee we moeten dealen.’

  • Heb je een laag inkomen en geen compensatie ontvangen voor je hoge energierekening? Informeer bij je gemeente.

  • Informeer ook naar andere gemeentelijke tegemoet- komingen of voorzieningen. De mogelijkheden verschillen per gemeente en kunnen variëren van gratis sporten voor jongeren of pasjes om goedkoop het theater te bezoeken tot bijzondere bijstand.

  • Kun je je rekeningen niet betalen? Wacht niet, schaam je niet! Neem direct contact op met degene van wie de rekening komt. Vaak kun je afspraken maken over betalen in termijnen.

  • Kijk voor bezuinigingstips op nibud.nl of doe anoniem een test op geldfit.nl. Dan zie je meteen waar je terechtkunt met eventuele vragen.

Lees meer over: Bespaartips, Geldzaken en Rondkomen

Registreer nu bij RADAR+

RADAR+ biedt waardevolle tips om gezond te blijven van lijf & geest! Maak nu een gratis account aan en lees meteen meer!

Registreer nu

Log in om de reacties te lezen (3)

Henk Blom
10-06-2022 om 22:25

Nuttig artikel, aardige tips.

Praat mee