Is light frisdrank beter dan gewone frisdrank?

Frisdrank bevat nul procent waardevolle voedingsstoffen en veel calorieën en suiker. Het is de grootste veroorzaker van overgewicht bij kinderen en het vreet je tandglazuur aan. Is light frisdrank een goed alternatief?

Een illustratie van blikjes Cola Light, een takje Stevia, een kommetje Stevia poeder, een limonade glas met rietje en een waterkaraf gevuld met water, een takje munt en schijfjes citroen.

Frisdrank is duur suikerwater (rond de 11% suiker) met een smaakje, meestal een natuurlijk of kunstmatig aroma. Soms is er een paar procent vruchtensap toegevoegd, zoals bij cassis of sinaasappelfrisdrank. Dat is vooral om de frisdrank ‘natuurlijker’ te laten lijken, voor de smaak haalt het niet veel uit. Verder zitten er voor de frisse smaak flink wat voedingszuren als citroenzuur of appelzuur in; soms antioxidanten tegen (kleur)bederf (meestal ascorbinezuur, vitamine C); en natuurlijke kleurstoffen, zoals caroteen (uit wortel), anthocyanen (uit bessen) of chlorofyl (uit groene planten). Synthetische kleurstoffen kom je nog weinig tegen. In frisdrank met vruchtensap zitten ook nog stabilisatoren (om het sap mooi te verdelen) en conserveermiddelen.

Hoe ongezond is frisdrank?
Frisdranken bevatten nul procent waardevolle voedingstoffen. Doordat ze zo gemakkelijk wegdrinken, krijg je in een oogwenk veel calorieën en suiker binnen: frisdranken zijn de grootste veroorzaker van overgewicht bij kinderen. De combinatie zuur en zoet vreet je tandglazuur aan. Dus nee, gezond zijn ze absoluut niet.

Is light frisdrank beter?
In light frisdranken is de suiker vervangen door kunstmatige zoetstoffen zoals aspartaam, acesulfaam-k, sacharine, sucralose of cyclamaat (cyclaamzuur). Producenten maken vaak hun eigen mix omdat elke zoetstof weer iets anders smaakt en een andere prijs heeft. Er zitten geen calorieën in light frisdrank, dus je wordt er niet dik van.

Kunstmatige zoetstoffen zijn toch hartstikke slecht voor je?
Nee, op korte termijn niet. Ze hebben niet voor niets allemaal een E-nummer. Dat betekent dat de stoffen door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) zijn gecontroleerd en het gebruik veilig is. Pas als zeker is dat de stof niet schadelijk is voor de gezondheid en je er niet te veel van binnen kunt krijgen, krijgt een stof een E-nummer.

Als zoetstoffen niet slecht zijn, zijn ze dan gezond?
Het idee was tot voor kort dat zoetstoffen vaak inderdaad gezonder zijn dan suiker. Als je producten eet of drinkt waarin de suiker is vervangen door zoetstoffen, stijgt je bloedsuikerspiegel minder snel dan wanneer je dezelfde producten eet met suiker. Dat is veel gezonder voor je lijf. Je zou dan dus beter light frisdrank drinken dan gewone frisdrank.

Je bent met zoetstoffen misschien qua calorieën beter bezig dan wanneer je suiker eet, maar wat er in de spijsvertering gebeurt, dat is nog niet precies bekend. Op basis van nieuw wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zoetstoffen niet onverteerd het lichaam verlaten, zelfs als ze geen calorieën bevatten. Het lange termijn effect van zoetstoffen is daarom nog onbekend. De Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) stelt daarom sinds mei 2023 dat zoetstoffen beter niet kunnen worden gebruikt om op gewicht te blijven of om het risico op ziektes te verkleinen. Alleen voor mensen die al diabetes type 2 hebben, en bij wie suiker niet meer goed wordt verwerkt, zijn zoetstoffen nog een goed alternatief.

Mijn zoon drinkt wel een liter cola light per dag. Krijgt hij dan te veel zoetstoffen binnen?
Voor elke zoetstof is een aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) vastgesteld en die is zo ruim dat je hem eigenlijk nooit haalt, ook niet met een liter frisdrank per dag. Zo mag je van aspartaam maar liefst 40 mg per kilo lichaamsgewicht per dag binnenkrijgen. Dat betekent dat als je 70 kilo weegt, je per dag bijna 5 liter met aspartaam gezoete frisdrank zou mogen drinken (op zoetstoffen.nl kun je zelf een zoetstoffencheck doen).

Is er verder niks ongezonds aan light frisdrank?
Light-frisdranken bevatten weliswaar geen suiker, maar nog wel dezelfde hoeveelheid voedingszuren. Ook zonder suiker is al dat zuur behoorlijk slecht voor je tanden. Er werd lange tijd gedacht dat het nadeel van zoetstoffen was dat we er trek in zoetigheid door bleven houden. Maar recent onderzoek heeft juist aangetoond dat dit niet zo is. Integendeel: ook zoetstoffen stillen onze behoefte aan zoet.

Hoe zit het met frisdranken waarin stevia zit?
Light-frisdranken met stevia (E 960) zijn niet gezonder dan andere light frisdranken. Stevia is een plantje uit Zuid-Amerika. De blaadjes smaken van nature zoet: voor commercieel gebruik worden die zoete stoffen, steviolglycosiden, aan de bladeren onttrokken. Ze zijn 200 tot 300 keer zoeter dan suiker en bevatten geen calorieën. Maar stevia is naast zoet ook behoorlijk bitter. Vandaar dat stevia in dranken altijd wordt gecombineerd met … suiker, zoals bij Coca-Cola Life en de fruitlimonades van Spa. Dat vermindert de bitterheid. Stevia lijkt extra gezond doordat het een ‘natuurlijke’ zoetstof is, maar dat zijn sommige andere zoetstoffen (zoals Xylitol, onder meer uit vruchten en berkensap) ook. Bovendien is er weinig natuurlijks meer aan zulke geconcentreerde steviolglycosiden.

Wat betekent het als er ‘bron van fenylalanine’ op light frisdrank staat?
Dat er aspartaam in zit. Fenylalanine is een natuurlijk aminozuur dat wordt gevormd bij de omzetting van aspartaam. Fenylalanine zit, in veel grotere hoeveelheden, ook in bijvoorbeeld vlees, vis, kaas, eieren en noten. De meeste mensen kunnen fenylalanine moeiteloos verteren. Maar mensen met de erfelijke stofwisselingsziekte PKU niet: daarom moet er ‘bron van fenylalanine’ op producten met aspartaam staan.

Is er een gezond, duurzaam en smaakvol alternatief voor frisdrank?
Het merk Spa heeft bronwaters zonder suiker of zoetstoffen en met een natuurlijk fruitaroma. Maar dat kun je ook prima en veel goedkoper zelf maken: wat dacht je van een gezellige waterkaraf met gekoeld (kraan)water, een takje munt, wat schijfjes komkommer en/of partjes citroen of sinaasappel(schil) erin?