Je brein bedriegt je
Wat je ziet is waar. Dat dácht je maar. Alles wat ons brein registreert of onthoudt, is door ervaringen en verwachtingen gekleurd.
Prof. dr. Douwe Draaisma is hoogleraar geschiedenis van de psychologie in Groningen en schreef boeken over het geheugen. ‘Als een broer en zus zich dezelfde gebeurtenis totaal verschillend herinneren, denken ze al snel van elkaar dat de ander een slecht geheugen heeft. Onterecht, want hoogstwaarschijnlijk hebben ze het evenement op het moment zelf al op een verschillende manier in hun brein vastgelegd. Dat heeft ermee te maken dat ieder mens door een eigen filter naar de wereld kijkt. Bijvoorbeeld je leeftijd, eerdere ervaringen en verwachtingen kleuren hoe een herinnering wordt opgeslagen.
Elke keer als je herinneringen oproept, pas je ze aan. Neem ze daarom met een korreltje zout
Anders dan je misschien zou vermoeden, zijn herinneringen niet statisch. Sterker nog, elke keer dat je ze oproept, pas je ze aan. Onze standpunten van nu bepalen namelijk onze herinneringen van vroeger. Krijg je bijvoorbeeld kinderen, dan veranderen de herinneringen aan je eigen jeugd. Stel, je vond je ouders vroeger heel autoritair. Maar als je zelf duidelijke regels voor je kinderen gaat stellen, lijkt je eigen opvoeding opeens een stuk minder streng. Terugkijkend herinner je je ouders dan opeens als ‘tamelijk makkelijk‘.
Herinneringen krijgen in de loop van de tijd een andere invulling. Je geheugen kan je trouwens aardig bedriegen. In 1986 ontplofte de spaceshuttle Challenger. Ik zie me nog met mijn dochtertje voor de tv zitten, het ruimteveer als wit vuurwerk tegen een helderblauwe hemel. Tot mijn vrouw zei dat we in 1986 nog een zwart-wittelevisie hadden. Die verkeerde voorstelling in mijn hoofd kon ontstaan doordat wij mensen een slecht geheugen hebben voor de herkomst van dingen. Later heb ik natuurlijk kleurenbeelden van de ontploffing gezien en die hebben mijn hersenen in mijn herinnering aan het tv-beeld geplakt. Zo ontstond een – voor mij heel realistische – nieuwe herinnering. Waarmee ik maar wil zeggen dat het verstandig is om je herinneringen soms met een korreltje zout te nemen.’
