Wat is het geheim van de kwieke 90-plusser?

David van Bodegom is hoogleraar vitaliteit. Hij onderzocht of we niet meer konden doen om typische ouderdomskwalen te voorkomen. ‘Mijn belangrijkste advies om zo gezond mogelijk een hoge leeftijd te bereiken, is bezig blijven.’

Vroeger was je als 90-jarige, áls je die leeftijd al haalde, stokoud. Tegenwoordig zijn er tal van 90-plussers die nog volop in het leven staan. Hoe komt het toch dat er zo’n groot verschil is tussen toen en nu? Is 90 echt het nieuwe 80? Of misschien zelfs wel het nieuwe 70? David van Bodegom is als hoogleraar vitaliteit verbonden aan kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing. Hij raakte tijdens zijn studie geneeskunde aan Universiteit Leiden gefascineerd door het verouderingsproces en schreef verschillende boeken over het onderwerp. Hij verrichtte in Ghana een grote cohortstudie naar het effect van de omgeving op het verouderingsproces.

‘Ghanese ouderen leven in opvallend goede gezondheid – zonder diabetes en hart- en vaatziekten – als gevolg van veel lichaamsbeweging, gezonde voeding, een sterk sociaal netwerk, een goede nachtrust en weinig stress’, aldus David van Bodegom. ‘Tijdens mijn jarenlange onderzoek zag ik bij ouderen in Ghana wel ziekten zoals tyfus en cholera, maar de aandoeningen die ik in Nederland dagelijks in mijn spreekkamer tegenkwam, zijn daar extreem zeldzaam. Mensen werken daar de hele dag op het land, zijn fit en getraind en eten wat je in een moestuin kunt verbouwen. De gemiddelde BMI was daar 18,6; er was dus weinig overgewicht. Eenmaal terug in Nederland ben ik me gaan richten op vitaliteit. Niet dat we ons allemaal de Ghanese levensstijl moeten aanmeten, maar ik wilde onderzoeken of we niet meer konden doen om die typische ouderdomskwalen te voorkomen.’

Van Bodegom ontdekte dat je met kleine aanpassingen in de omgeving al een flinke slag kunt slaan en vitaler op weg kunt naar de 100, bijvoorbeeld door je keuken anders in te delen (gezonde etenswaren in het zicht, wijn drinken uit kleinere glazen) of niet door de winkelstraat met snackbars naar huis te fietsen. Dan volgt (gezond) gedrag vrijwel automatisch.

Verschillen met vroeger

Maar waarom lijken ouderen anno nu kwieker dan vroeger? Allereerst blijkt dat ze biologisch gezien ook jonger zíjn. Volgens Van Bodegom ligt dat aan de verbeterde omstandigheden. ‘Vroeger rookte bijvoorbeeld 90 procent van de mannen, nu is dat nog maar 25 procent. Er zijn betere woningen, er is betere voeding en het zware fysieke werk dat vroeger een groot deel van de bevolking deed, bestaat niet meer of wordt door machines gedaan.

Dat ouderen van nu daarnaast ook jonger van geest zijn, kan de verouderingswetenschapper eveneens verklaren. ‘Mensen denken dat ze oud worden zoals hun opa en oma, maar dat is niet zo. De ouderen van nu zijn de babyboomers; die hebben al een veel vrijere opvoeding genoten en een andere jeugd gehad dan de generatie daarvoor. Ze hebben gereisd en meer mogelijkheden gehad om zich te ontwikkelen. Dat houdt je jong van geest. Als je de krant leest, het nieuws volgt en in contact blijft met de jeugd, blijf je de wereld ontdekken en word je vitaler oud.

Mijn belangrijkste advies om zo gezond mogelijk een hoge leeftijd te bereiken, is bezig blijven, zeker na je pensioen. Ontmoet nieuwe mensen – sociale contacten zijn heel belangrijk! –, leer een taal, of ga een muziekinstrument bespelen. Uiteraard is fysieke beweging ook heel belangrijk, zowel voor je lijf als voor je geest.’

In de loop der jaren heeft David van Bodegom talloze 90-plussers gesproken. Er werd niet keer op keer één en dezelfde gouden tip om zo oud te worden met hem gedeeld. ‘Als je aan 90 mensen vraagt wat hun geheim is, krijg je 90 verschillende antwoorden. Geen stress, elke dag een glaasje port en een stukje chocola, een sterk geloof, gewoon blijven ademen, sporten, ga zo maar door. ‘Regelmaat’ was overigens wel iets wat ik vaker hoorde. Wat me ook opvalt, is dat de echt oude mensen die ik spreek, nooit knorrepotten zijn. Ze zijn steevast positief, optimistisch en plezierig in de omgang.’

Lees ook deze bijlage

Vijf senioren fluitend op weg naar de 100

Vijf senioren fluitend op weg naar de 100

Wat is het geheim van 90-plussers die fit, vrolijk en volop in het leven staan? We vroegen het aan vijf van zulke senioren.

Verder lezen