Nu even niet, ik lees

Omdat thuis alles door de ziekte van zijn vader ‘kapotviel’, wordt de negenjarige Adriaan – in wie we in grote lijnen de schrijver Adriaan van Dis herkennen – door zijn moeder vanuit Bergen aan Zee op de trein gezet naar een niet bij naam genoemde stad elders in het land. Daar kan hij in de zomer tot rust komen bij zijn grootvader en diens huishoudster.

Zo afstandelijk als de grootvader is, zo warm en wijs is Ommie, zoals het angstige jongetje de huishoudster gaat noemen. Zij geeft hem de liefde waarnaar hij hunkert en laat hem anders naar de wereld kijken. En daar heeft hij als oudere man, die in het heden geregeld door een park wandelt en mensen ontmoet, nog steeds profijt van. Met de roman Naar zachtheid en een warm omhelzen voegt Van Dis een mooi nieuw hoofdstuk toe aan een oeuvre waarin hij vaker over zijn jeugd en nasleep daarvan schreef.

Maar liefst 1,2 miljoen Nederlanders heeft last van een of meer chronische ziekten. Dat heeft consequenties voor hun relaties, hun werk en vaak ook hun financiële situatie. Lenneke Vente heeft neurosarcoïdose, een chronische auto-immuunziekte. Als ze daar meer over wil weten, vindt ze veel medische informatie en verhalen van mensen die een ziekte hebben ‘overwonnen’, maar weinig over wat je moet doen met een aandoening die niet geneest, terwijl je er ook niet aan doodgaat. In die lacune probeert zij te voorzien met Lichter leven met een chronische ziekte. Jarenlang vocht Vente tegen haar ziekte, totdat ze die (geleidelijk) accepteerde en besefte dat ze moest kijken naar wat er nog wél kon. Dat bleek veel meer te zijn dan ze dacht. In haar boek verstrekt ze haar eigen tips en die van lotgenoten. In het nu leven blijkt bijvoorbeeld cruciaal te zijn: ‘Daar ligt ligt je geluk’.

In de aangrijpende autobiografische roman Soedah – laat maar van Maddy Stolk moet Tara na de dood van haar moeder het overvolle en vervuilde ouderlijk huis leegruimen. Achter de door gordijnen hermetisch van de buitenwereld afgesloten ruimtes, tussen de stapels papier en bergen waarde­volle en waardeloze objecten die haar moeder angstvallig bewaarde, dringen zich herinneringen aan haar op. Aan haar jeugd. Aan haar vader, haar veilige haven, die vanbinnen echter werd verteerd door woede en verdriet. En aan haar onverwoestbare, grillige en hardhandige moeder. Hun (oorlogs)ervaringen in Nederlands-Indië hebben niet alleen hen, maar ook Tara gevormd. In de puinhopen in haar ouderlijk huis blijkt zich tot haar verrassing ook de oplossing van een goed bewaard familiegeheim te bevinden. Alleen door het verleden onder ogen te zien, met alles wat daarbij hoort, beseft Tara, is verandering mogelijk en hoeven de trauma’s van weleer niet te worden doorgegeven aan de volgende generatie: haar dochter.

Dat Aaf is geadopteerd, weet ze. Maar vlak na haar 21ste verjaardag vertellen haar adoptieouders iets wat ze tot die tijd geheim moesten houden: ze heeft een tweelingzus. In het katholieke Limburg van de jaren zestig vond men het geen probleem om de meisjes apart van elkaar in een gezin te plaatsen. ‘Ik had het altijd willen weten of nooit meer’, schrijft Aaf geschokt in haar blocnote. Toch zoekt ze al snel contact met haar zus. Annemariekes ouders blijken niet eens te hebben geweten dat er nog een tweelingzus in het spel was (en dat terwijl ze niks liever hadden gewild dan nog een kind). De zussen zijn blij, maar ook verward: in hoeverre zijn ze met de kennis van nu nog een individu? Samen gaan ze op zoek naar hun biologische ouders. Cobi van Baars baseerde haar spannende roman De onbedoelden op een waargebeurd verhaal. Ze vertelt het op een bijzondere, wervelend meerstemmige manier.