Lesje economie: Hogere rente

Eindelijk, de rente stijgt. Dat heeft gevolgen op allerlei terreinen. Soms gunstig, soms minder gunstig. 

Vorig jaar zomer begon de Europese Centrale Bank met het verhogen van de rente. De gedachte hierachter is dat een hogere rente de inflatie afremt. Als de rente stijgt, wordt lenen duurder. Daardoor zullen burgers en bedrijven minder lenen en minder uitgeven.

Ook wordt het aantrekkelijk om meer te sparen. Hierdoor neemt de vraag naar producten af en stijgen de prijzen niet langer. Misschien gaan ze zelfs dalen. Al staat niet vast dat dat nu ook gaat gebeuren, want de huidige inflatie komt vooral doordat er te weinig olie en gas is. Ondertussen heeft de gestegen rente ook invloed op andere vlakken. Bijvoorbeeld op het pensioen dat je krijgt.

Voor gepensioneerden is een hogere rente gunstig. Dankzij de gestegen rente hebben de meeste pensioenfondsen de pensioenen dit jaar verhoogd. Dat was de afgelopen twaalf jaar bij veel pensioenfondsen niet meer gebeurd. Dat kwam door de rente. Als de rente laag is, moeten de fondsen meer geld in kas hebben om nu en in de toekomst pensioenen uit te keren. Een hogere rente betekent een hogere dekkingsgraad en dan kunnen fondsen eerder indexeren.

5 procent rente betalen op de hypotheek

De hypotheekrente is ook gestegen. Als je nu een hypotheek moet afsluiten, is dat ongunstig. Als je je hypotheek voor twintig jaar vastzet, betaal je vaak wel 5 procent of meer. Dat is zelfs meer dan een verdubbeling ten opzichte van begin vorig jaar. Die paar procenten schelen enorm in je maandlasten. Op een hypotheek van € 320.000 betaal je bij 1,5 procent rente per maand € 400 aan rente, terwijl je bij een rente van 5 procent maandelijks ruim € 1300 kwijt bent. In dit voorbeeld is de aflossing niet meegerekend.

Stijgende rente, dalende huisprijzen

Het voordeel van de gestegen hypotheekrente is dat de huizenprijzen misschien dalen. Maar hoe sterk die daling wordt, moet je nog afwachten. Er zijn te weinig huizen, waardoor de vraag naar huizen groot is. In Nederland is er een tekort aan meer dan 300.000 huizen. Dat houdt de prijzen hoog. Bovendien is er nauwelijks werkloosheid. De banen liggen voor het oprapen. Dat betekent dat veel mensen kunnen kiezen waar ze gaan werken en gemakkelijk een huis kunnen kopen.

Ook dat draagt niet bij aan een daling van de huizenprijzen. Maar als de rente blijft stijgen, zullen de prijzen uiteindelijk dalen. Alleen al omdat mensen minder kunnen lenen naarmate de rente stijgt, want bij het bepalen van de maximale hypotheek zijn de maandlasten bepalend. Het omgekeerde is immers ook gebeurd: omdat mensen zo goedkoop konden lenen, konden ze een hoge hypotheek krijgen, waardoor de huizenprijzen stegen.

Wat betekent het voor studieleningen?

Ook studenten die lenen bij DUO krijgen met de hogere rente te maken. Jarenlang konden studenten lenen tegen 0 procent rente. Dat is inmiddels veranderd. De rente op studiefinanciering is gekoppeld aan de rente op staatsleningen. Ook die is gestegen. Voor studieleningen geldt sinds 1 januari 2023 0,46 procent rente. Voor mbo-studenten en mensen die onder het oude studiefinancieringsstelsel vallen, is de rente 1,78 procent.

Dat verschil heeft te maken met de aflossingsperiode (35 of 15 jaar) en met het tijdvak (de gemiddelde rente of de rente in september). Mensen die nog maar net aan het aflossen zijn, merken hier voorlopig niets van, want de rente staat steeds vijf jaar vast. Maar als je nieuwe rentevaste periode in 2023 ingaat, betaal je vanaf nu de hogere rente.

Negatieve rente van de baan

Mensen met meer dan € 100.000 op hun bankrekening moesten een tijd negatieve rente betalen. Ze moesten betalen om te mogen sparen bij de bank. Nu de rente is gestegen, is de negatieve rente van de baan. Maar de rente die je krijgt op je spaargeld stijgt helaas nog maar mondjesmaat. Dat komt doordat banken nog steeds meer dan genoeg spaargeld hebben. Maar als de rente blijft stijgen, zal ook de spaarrente verder stijgen. Je moet alleen een beetje geduld hebben.