Vlinders en andere insecten: Wees er zuinig op!

Het gaat slecht met de bijen, vlinders en andere insecten. Terwijl die enorm belangrijk zijn voor de natuur. Daar moeten en kunnen we wat aan doen. De komende weken kan je bijvoorbeeld de vlinders in je tuin of op je balkon tellen. Dit geeft weer meer inzicht in hoe het is gesteld met de vlinderpopulatie in Nederland en draag je bij aan het meehelpen aan oplossingen om – hopelijk – weer meer vlinders in Nederland te krijgen.

Waarom zijn insecten als de vlinder zo belangrijk?

De productie van voedingsmiddelen zoals fruit, groente, koffie, cacao, noten en andere landbouwproducten is voor een groot deel afhankelijk van een gezonde insectenpopulatie. De insecten zorgen voor bestuiving van de gewassen en bij de bestrijding van plaaginsecten die schadelijk zijn voor de landbouw en de dieren. Doordat insecten ernstig bedreigd worden, dreigen landbouwproducten op termijn schaars te worden.

Te weinig voedsel voor insecten

Ruim 40% van alle soorten slinkt al jaren in aantal en een derde van de insectensoorten worden met uitsterven bedreigd. Inmiddels is meer dan 75% van alle insecten, waaronder dus bijen en vlinders verdwenen. Waarom het slecht gaat, is niet helemaal duidelijk. Wetenschappers denken dat het te maken heeft met de intensieve landbouw. Die is in tegenstelling tot vroeger, steeds meer gericht op één gewas en daar blijven bijvoorbeeld bijen weg omdat ze er te weinig voedsel vinden. Ook het toenemende gebruik van pesticiden vormt een bedreiging. Die doden de dieren of zorgen ervoor dat hun voortplanting in gevaar komt.

Belangrijke verstuivers

Vlinders zijn een van de insecten die onmisbaar zijn voor het bestuiven van planten. Als ze op een bloem landen om nectar te zuigen, blijft stuifmeel hangen aan hun lijfjes en dat verspreiden ze vervolgens als ze verder vliegen. Daarbij eten heel wat andere dieren rupsen, poppen en vlinders waardoor ze ook als voedsel nuttig zijn. Naar schatting zijn er meer dan 160.000 verschillende soorten vlinders en motten in de wereld. In Nederland leven rond de 2400 soorten, daartoe behoren ook nachtvlinders of micro-vlinders. Momenteel zijn er rond de 80 verschillende soorten dagvlinders in Nederland.

Vlindertelling

Net zoals er elk jaar een vogeltelling wordt georganiseerd door de Vogelbescherming doet de Vlinderstichting dat al dertien jaar voor vlinders. Iedereen met een tuin of balkon kan meedoen. Eén keer tellen is al genoeg. Vorig jaar werd de atalanta het meest gezien. Welke vlinder gaat dit jaar met de eer strijken?

Vlinders in je tuin

Dagpauwoog: die kun je al vroeg in het voorjaar vinden. Door fanatiek heen en weer te vliegen verdedigt het mannetje zijn territorium en met de grote ogen op zijn vleugels schrikt hij vogels en andere vijanden af. Nectar haalt de dagpauwoog graag uit onder meer paardenbloemen en vlinderstruiken.
Boomblauwtje: is prachtig blauw aan de bovenzijde en zilvergrijs met stippen aan de onderkant. Deze vlinders overwinteren als pop in bladafval onder bomen en struiken en in de zomer houden ze vooral van struikheide, vlinderstruik en klimop.
Gehakkelde aurelia: is makkelijk te herkennen aan de gerafelde rand van de vleugels en de witte c op de onderkant van de vleugels. In het vroege voorjaar halen ze nectar uit sleedoorns en wilgen, later in het jaar uit bramen en herfstasters. Tegen een stukje rottend fruit zeggen ze ook geen nee. De rupsen, die leven op bijvoorbeeld brandnetels lijken op vogelpoepjes en daardoor hebben vogels ze vaak niet in de gaten.
Atalanta: overwintert in Zuid-Europa en vliegt in april naar Nederland. Atalanta’s drinken graag uit poeltjes en ‘bloedende’ bomen, want ook vlinders kunnen dorst hebben! Ze halen hun nectar het liefst uit vlinderstruiken, klimop en hemelsleutel.
Distelvlinder: deze soort is een van de meest algemene vlinder ter wereld, alleen in Zuid-Amerika en Antarctica komt hij niet voor, en het gaat er gelukkig beter mee dan enkele jaren geleden. De distelvlinders vliegen mee op de wind vanuit de Sahara en gaan waar de wind ze brengt. Ze houden erg van brandnetel, klit en knoopkruid.

Feiten en cijfers

15 soorten dagvlinders zijn inmiddels verdwenen uit Nederland.
12 soorten zijn ernstig bedreigd.
10 soorten zijn bedreigd.
7 soorten zijn kwetsbaar.
3 soorten zijn gevoelig.
29 soorten (38%) zijn niet bedreigd

Zo krijg je meer vlinders in je tuin

Koop een vlinderplant (of geef er eentje cadeau). Die heten natuurlijk niet voor niets zo, vlinders zijn er dol op.
Tegel uit de tuin, plant erin. Bijvoorbeeld kattenkruid, lavendel en phlox. Zo maak je je tuin groener en dat is niet alleen goed voor vlinders en biodiversiteit, maar ook voor de waterberging.
Gebruik geen gif: open deurtje natuurlijk, maar de helft van de tuinbezitters gebruikt het nog steeds. Een vlinder die drinkt in een tuin waar gif is gebruikt, overleeft dat hoogstwaarschijnlijk niet. En dat geldt ook voor bijen en insecten.
Zorg voor afwisseling: vlinders oriënteren zich in het landschap met behulp van planten. Als alles er hetzelfde uitziet, verdwalen ze. Een variatie tussen hoge en lage planten maakt het voor mannetjes en vrouwtjes makkelijker om elkaar te vinden.
Zorg dat je het hele jaar door bloemen in je tuin of op je balkon hebt: vlinders vliegen rond van maart tot en met september en hebben al die tijd nectar nodig.
Zorg voor een veilige plek in de winter: eitjes, rupsen en poppen verstoppen zich in de winter tussen de planten. Maak je tuin dus niet al te netjes, maar geef ze een beschutte plek.
Geef ze fruit: in het najaar drinken veel vlinders van sap van overrijp fruit. Zet een schaal met bijvoorbeeld appels, peren of pruimen in de zon. Leuk voor de vlinders en voor jezelf om naar te kijken.
Koop een ‘rupsenplant’: zonder rupsen geen vlinders, maar rupsen zijn heel kieskeurig en kiezen vaak voor maar een paar soorten planten, de zogenaamde waardplanten. Voorbeelden hiervan zijn koolsoorten, judaspenning, schermbloemigen, brandnetels, klaver, kaasjeskruid en kattenstaart.
Adopteer een vlinder: sommige soorten zijn bedreigd en hebben gerichte bescherming nodig. Door een vlinder te adopteren, help je mee aan hun bescherming.

Meer info over vlinders vind je op de sites van Natuurmonumenten en de Vlinderstichting.

Dit is een bijlage van:

Lees meer over: Duurzaam leven en Leuke dingen doen

Door Mariëtte van Haren

Registreer nu bij RADAR+

RADAR+ biedt waardevolle tips om gezond te blijven van lijf & geest! Maak nu een gratis account aan en lees meteen meer!

Registreer nu