Duurzaam ondernemen: papier maken van steen

Anne Pleun van Eijsden (35) koestert van kinds af aan een grote liefde voor opschrijfboekjes. Maar toen ze als student geschiedenis een tijd in China woonde, zag ze aan de rivieren daar hoe vervuilend de papierproductie- industrie is. Ze kwam erachter dat je papier kunt maken van steengruis en startte in 2015 haar bedrijf Paper on the Rocks.

Hoe milieubelastend is de gewone papierindustrie?

‘Ten eerste worden er bomen voor gekapt, en niet zo weinig ook: jaarlijks een gebied dat groter is dan Nederland. Om van houtpulp papier te maken worden enorme hoeveelheden water gebruikt, ook in gebieden waar schoon water schaars is. Vervolgens wordt papier gebleekt met chemische middelen die als giftige stoffen in het oppervlaktewater terechtkomen, en ten slotte worden sommige papiersoorten waterafstotend gemaakt met PFAS (een verzamelnaam voor een aantal chemische stoffen, waarvan sommige een gevaar voor de gezondheid kunnen vormen, red.). Nou, daar is inmiddels het nodige over bekend. Dus ja, het maken van papier is extreem belastend voor het milieu en daar is veel te weinig aandacht voor.

Misschien dat mensen denken: ik doe net m’n best om van het plastic af te komen, moet ik me nu ook al druk maken over papier? Dat begrijp ik, maar het is wel jammer, want er zijn genoeg alternatieven. Papier van steen­gruis is er één van. Het wordt gemaakt van gerecycled steengruis, wat door verhitting en een uit plastic gerecycled bindmiddel tot een materie wordt gemaakt. En dat kun je heel dun uitrollen. Er komt geen water aan te pas en er hoeft geen boom voor omgehakt te worden. Het is ook nog eens op een natuurlijke manier wit, dus bleekmiddelen zijn niet nodig. Het resultaat is prachtig, heel sterk papier, waar je heel prettig op schrijft.’

Wie kopen jouw notieboekjes en -blokken?

‘Wij verkopen zo’n half miljoen boeken per jaar aan grote bedrijven en aan organisaties die een statement willen maken, en hun personeel en hun klanten de ogen willen openen voor alternatieven voor de vervuilende papierindustrie. Bijvoorbeeld aan banken, universiteiten en ook LVMH, een conglomeraat van luxemerken als Dior en Louis Vuitton.

Op zich zijn dat niet per se groene bedrijven, maar ze realiseren zich wel dat ze door hun bekendheid impact kunnen maken. Je kunt dat wantrouwen, denken: is dat geen greenwashing? Maar wat brengt je dat? Je kunt ze ook vertrouwen, en meenemen in een ontwikkeling naar duurzaamheid.’

Kunnen particulieren jullie boeken ook kopen? 

‘We hebben wel aan winkels geleverd, maar dat was ingewikkeld. Je komt als kleine onderneming bijna niet tussen de grote spelers die er al zijn. We hebben wel succes gehad met een notitieboekje met het opschrift:
‘Daar heb ik geen actieve herinnering aan’. Door ons bedacht als grapje, maar het werd een succes, mede dankzij Pieter Omtzigt, die het een keer zichtbaar met zich meedroeg. Dat blocnote is nog steeds te bestellen via onze website.’

Het papier voor jullie notitieblokken komt uit Taiwan en Zuid- Amerika, vervolgens worden er in Nederland notitieblokken van gemaakt. Hoe zit dat?

‘De techniek voor steengruispapier is uitgevonden in Taiwan. Daar kan die techniek ook het beste worden toegepast. Wij halen het papier naar Nederland en maken er lokaal opschrijfboeken van: op maat gemaakt, en gepersonaliseerd voor de verschillende opdrachtgevers. We hebben wel onderzocht of we het papier ook hier konden laten maken, maar we zitten inmiddels op een ander spoor. Je moet eigenlijk lokaal bekijken wat het meest duurzaam is. In Nederland zou dat papier van grasvezels kunnen zijn bijvoorbeeld.

Het gekke is: ons land had ooit een bloeiende papierindustrie. In de zestiende en zeventiende eeuw maakten we papier van lompen en van riet, en waren daarin toonaangevend. Die positie zijn we kwijtgeraakt, maar waarom zouden we niet proberen om die weer terug te krijgen? Paper on the Rocks werkt daarom samen met allerlei bedrijven die naar alternatieven zoeken.

Zodra ons bedrijf groot genoeg is, gaan we investeren in machines die plantaardige pulp verwerken op een locatie die de productie gaat uitvoeren. Ik heb investeerders die hun deelname al hebben toegezegd; het wachten is op een groeiend besef in brede kring hoe belangrijk dit is. En dat het haalbaar is.’

Kun je van jouw bedrijf leven?

‘Ja, ik kan ervan leven en ook mijn team van zes mensen. We bestaan nu bijna tien jaar, we hebben de corona­pandemie overleefd, ik ben er zelf een tijdje uit geweest, en steeds bleef het bedrijf gewoon doordraaien. We zijn kennelijk een ijzersterk team. Daar ben ik trots op.

Nog mooier is dat we er niet alleen van kunnen leven, maar ook genoeg opbrengst hebben om te investeren in samenwerkingen. Dat doen we bijvoorbeeld sinds kort met Treesistance, een beweging die niet alleen bomen wil beschermen, maar ook de bevolking in het Amazonegebied ondersteunt. Dat vind ik heel belangrijk, want als je een milieuprobleem wil oplossen, moet je niet alleen aan de natuur denken, maar ook aan de mensen die ván en mét die natuur leven. Via een speciaal leeslint in onze boeken vragen we aandacht voor Treesistance en de bevolking waarvoor zij opkomen.’

Hoe ziet de toekomst eruit voor jouw bedrijf?

‘Ik kom er steeds meer achter dat wij een gek soort bedrijf zijn, omdat we behalve in een concreet product ook heel erg investeren in onderzoek en innovatie. Een jaarplan is nog wel op te stellen, maar waar we over tien jaar zijn, valt moeilijk te voorspellen. Misschien hebben we dan wel een lokale duurzame manier van papier maken ontdekt, waarvan we nu helemaal het bestaan nog niet kennen. Dan moeten we ook afscheid kunnen nemen van waar we nu in geloven.’