Het duizenddingendoekje dat mindfulness heet

Je kunt aan mindfulness doen in het ziekenhuis, op school, in het leger. Als je stress hebt, of hartproblemen of huiduitslag. De beloftes zijn groot: train je aandacht en je krijgt er rust en ontspanning voor terug. Maar dat geldt voor lang niet iedereen. Sterker: je kunt er angstig en somber door worden.

Dit is een prima plek voor mijn kinderen, dacht Brigitte (47) bij het bekijken van de Willibrordschool in Amsterdam. De basisschool in IJburg zei een kritische en ontdekkende houding bij leerlingen te willen ontwikkelen. Dat klonk alvast goed. Niet onbelangrijk: de school was dichtbij. Theater zou ook op het programma staan. Brigitte, illustrator van beroep, hakte de knoop door: hier gingen haar zoon en dochter naartoe. In september 2018 schrok ze zich een hoedje. In de nieuwsbrief van de Willibrordschool las ze: ‘We hebben heel leuk nieuws. Vanaf komend schooljaar wordt de Willibrord een mindful school.’ Vanaf die datum ging elke leerling aan de start van elk nieuw schooljaar een achtweekse mindfulnesstraining volgen. ‘De concentratie van kinderen verbetert, kinderen leren beter te luisteren en worden rustiger’, beloofde de school. En: ‘We zijn ervan overtuigd dat deze 21ste-eeuwse vaardigheid nodig is om kinderen nog beter voor te bereiden op hun toekomst.’

Brigitte (de echte naam van de geïnterviewde is bekend bij de redactie), van oorsprong een nuchtere Brabantse, fronste haar wenkbrauwen. Juist in het onderwijs zijn tijd en geld schaars. Was dit nu echt de beste manier om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren? Ze ging in op de uitnodiging om in de school een les te volgen, want dat kon weinig kwaad. ‘Daar moesten we heel mindful op een rozijn kauwen’, vertelt ze. ‘Ook moesten we in een kring in kleermakerszit raden welke spulletjes er onder een kleed lagen.’

Levenswijsheid of lapmiddel

Maar nu, vier jaar later, zucht ze diep als het onderwerp ter sprake komt. Nee, bij haar kinderen heeft mindfulness niets opgeleverd. ‘Ze kunnen zich niet beter concentreren, zijn niet rustiger geworden en ze hebben ook niet minder stress.’ Maar wat haar vooral steekt, is het heilige geloof van de school in de positieve effecten van mindfulness. ‘Kijk, ik denk niet dat mijn kinderen eronder geleden hebben, maar elke tijd die je in een bepaalde activiteit steekt, gaat ten koste van iets anders. Je kunt met de klas ook de natuur gaan ontdekken, of gaan sporten. Eerlijk gezegd lijkt het me nogal een lapmiddel voor de diepere problemen in onze samenleving. Door mindfulness op te nemen in het curriculum hoeft de school niet structureel meer geld uit te geven aan leerkrachten. Want minder kinderen per klas: ja, dát zou pas goed zijn voor de concentratie.’

‘We moesten in een kring in kleermakerszit raden welke spulletjes onder een kleed lagen’