Mannen verdienen nog steeds meer dan vrouwen

Vrouwen verdienen per uur gemiddeld 2 (in overheidsbanen) tot 7 procent (in het bedrijfsleven) minder dan mannen Waarom is dat zo? En wat kunnen vrouwen en mannen daar zelf aan doen?

Redenen voor de loonkloof

  • 1

    Leeftijd. De vrouwelijke beroepsbevolking is gemiddeld iets jonger dan de mannelijke beroepsbevolking. En hoe ouder je bent, hoe meer ervaring je hebt. Dat leidt tot meer salaris.

  • 2

    Het opleidingsniveau speelt een rol. Vroeger waren mannen hoger opgeleid dan vrouwen. Bij werknemers die ouder zijn dan 45 jaar speelt dit nog enigszins. Vrouwen onder de 45 zijn gemiddeld hoger opgeleid dan mannen en worden dus beter betaald. Mede hierdoor is de loonkloof de afgelopen tien jaar teruggelopen.

  • 3

    Vrouwen hebben minder vaak leidinggevende functies, om over de top maar helemaal te zwijgen.

  • 4

    Vrouwen werken vaak in sectoren als zorg en onderwijs. In deze zogenaamde ‘vrouwensectoren‘ zijn de lonen lager.

  • 5

    Functiewaarderingsystemen zijn niet genderneutraal. De waardering van zorgberoepen is grosso modo minder dan de waardering van technische beroepen. De laatste jaren heeft het College Rechten van de Mens loononderzoeken gedaan in sommige sectoren, zoals de ziekenhuizen, de hogescholen en de verzekeringssector. Uit deze onderzoeken blijkt dat in deze sectoren veel ongelijke beloning voorkomt, vooral in hogere functies. Vaak gebeurt dit op grond van criteria die niet belangrijk zijn voor de functie. Dan krijgt iemand bijvoorbeeld een hoger salaris omdat dit aansluit bij het salaris in de vorige functie, of omdat iemand domweg stevig heeft onderhandeld over het salaris.

  • 6

    Onderhandelen is een onderwerp dat altijd terugkomt als het over de loonkloof gaat. Als je gaat onderhandelen is de kans groter dat je er een hoger salaris uitsleept. Het lijkt erop dat vrouwen minder vaak onderhandelen dan mannen.

  • 7

    Minder ambitie. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen gemiddeld genomen minder ambitieus zijn dan mannen. In die zin dat vrouwen minder vaak naar een hogere functie streven. Nu willen niet alle mannen een hogere functie, maar het aantal mannen dat carrière wil maken is wel groter dan het aantal vrouwen dat een carrière ambieert. Dat hangt enigszins samen met het feit dat vrouwen zo vaak in deeltijd werken.

  • 8

    Vrouwen werken vaker in deeltijd. Waarom doen ze dat? Dat blijft een lastige vraag. Wat speelt is de scheve taakverdeling. Het is moeilijk om aan te wijzen wat de oorzaak is en wat het gevolg. Dat vrouwen in deeltijd werken betekent dat ze meer in huis doen en meer voor de kinderen zorgen. Daardoor ligt er niet erg veel druk op mannen om meer in huis te doen en blijven zij in voltijdbanen. Zo blijft die taakverdeling in stand.

  • 9

    Vrouwen onderbreken hun loopbaan vaker dan mannen. De belangrijkste reden waarom vrouwen hun loopbaan onderbreken is het krijgen van een kind. Tijdens de onderbreking van hun loopbaan doen deze vrouwen dus minder ervaring op en veroudert hun bestaande kennis, hetgeen resulteert in lagere inkomens dan mannen.

Als we meer open zijn over wat we verdienen, stel je makkelijker vast dat iemand ongelijk wordt beloond

Goed nieuws: de loonkloof wordt kleiner

Gemiddeld verdienen vrouwen per uur nog steeds minder dan mannen, maar het verschil is wel kleiner geworden. In 2022 lag het gemiddelde uurloon bij de overheid voor vrouwen 5,1 procent lager en in het bedrijfsleven 16,4 procent. Bij het vorige CBS-onderzoek in 2020 was dat nog respectievelijk 6,7 en 17,3 procent.

De loonverschillen tussen mannen en vrouwen zijn in het bedrijfsleven dus een stuk groter dan in de overheid. Hier zijn verschillende verklaringen voor. Zo zou de publieke sector meer waarde hechten aan gelijkheid, en is er vaker sprake van een cao, waardoor de salarisschalen vaststaan. Tot slot zijn de topsalarissen in het bedrijfsleven hoger, die trekken het gemiddelde omhoog. Dus als die topsalarissen voornamelijk door mannen worden verdiend, dan zie je dat het gemiddelde salaris voor mannen hoger ligt dan het gemiddelde salaris van vrouwen.

Maar er is ook goed nieuws. Vrouwen tot 35 jaar verdienen per uur meer dan mannen in die leeftijdsgroep. Die leeftijd schuift steeds verder naar boven. Dat heeft te maken met het opleidingsniveau van jongere vrouwen. Jongere vrouwen zijn steeds vaker hoger opgeleid dan jongere mannen. Dat is echt een kanteling in de loonkloof. De jongere vrouwen mogen dan per uur meer verdienen dan hun mannelijke leeftijdgenoten, ze werken wel minder uur. Dat heeft vooral te maken heeft met de opleiding die veel jonge vrouwen doen, zoals een opleiding in de zorg of de Pabo. Die opleidingen leiden automatisch tot banen in de zorg en het onderwijs. Daar is het vaak heel standaard dat je een deeltijdbaan krijgt aangeboden.

In de thuiszorg bijvoorbeeld worden alleen maar deeltijdbanen aangeboden. Dat is een automatisme. Soms ook met het argument: het is slecht voor je rug als je zoveel werkt. In sectoren waar veel vrouwen werken, heerst vaak een deeltijdcultuur. Als je in zo’n sector werkt heb je vaak niet eens een keus. De opleidingsrichting sorteert al voor op sectoren met bepaalde banen. Omgekeerd is dat ook zo. Mannen die techniek hebben gestudeerd komen vaak in technische sectoren terecht, zoals de bouw. Dat zijn mannensectoren waar voltijd werken de standaard is en waar je nauwelijks in deeltijd kunt werken. Ongemerkt worden mannen en vrouwen dan in zo’n deeltijd- of voltijdmal geperst.

Vrouwen moeten vaker onderhandelen over hun salaris, net zoals mannen dat doen 

Goed nieuws: de maatschappij verandert

Behalve dat jongere vrouwen per gewerkt uur meer verdienen dan jongere mannen lijkt er ook in de maatschappij een en ander te veranderen. De laatste jaren worden er soms cao-afspraken gemaakt die ervoor moeten zorgen dat vrouwen en mannen gelijk beloond worden voor hun werk, bijvoorbeeld de cao van KPN in 2019.

Een ander voorbeeld is verzekeraar Aegon, die in de cao vastlegde dat er in het bedrijf onderzoek gedaan wordt naar gelijke beloning. En in 2019 verhoogde pensioenuitvoeringsorganisatie APG ongevraagd de lonen van 125 vrouwelijke werknemers en trok zo deze lonen gelijk met de lonen van mannelijke werknemers die hetzelfde werk deden. Ook ligt er een wetsvoorstel waarin staat dat bedrijven en organisaties met 50 of meer werknemers zelf moeten aantonen dat vrouwen en mannen gelijk beloond worden.

Het aantal mannen dat carrière wil maken is nog steeds groter dan het aantal vrouwen

Gelijk belonen betekent niet dat je voor hetzelfde werk precies hetzelfde loon moet krijgen als je mannelijke collega. Er kunnen goede redenen zijn om iemand meer te betalen. Bijvoorbeeld omdat iemand meer werkervaring heeft. Is er geen goede verklaring voor het loonverschil tussen jou en je collega? Dan kan er sprake zijn van ongelijke beloning. En dus van discriminatie. Dan kun je contact opnemen met het College voor de Rechten van de Mens voor een advies. Op basis daarvan kun je bepalen of je een zaak bij het College wilt starten. Het College toetst dan of er sprake is van loondiscriminatie. Kijk voor meer informatie op mensenrechten.nl

Transparantie helpt: praat over geld

Volgens de Amerikaanse organisatie-expert David Burkus helpt openheid over je salaris ook om een einde te maken aan de loonkloof. Arbeidsrechtjurist Julia Roelofs (25) is het met hem eens. In haar masterscriptie ‘De loonkloof anno 2019’ schrijft zij: ‘In Nederland is de hoogte van het salaris vaak iets waar men niet naar vraagt. Als iemand een nieuwe baan heeft, heerst er een taboe op vragen wat diegene verdient. Mijns inziens ligt hier het – kleine – begin van het dichten van de loonkloof. Indien men hier meer open over is, is het namelijk veel makkelijker vast te stellen dat iemand ongelijk beloond wordt en kan hier adequaat op worden gereageerd. Naar mijn idee is mijn generatie hier meer open over dan de generatie van mijn moeder. Zij weet niet hoeveel haar vriendinnen verdienen, terwijl dit binnen mijn vriendengroep wel wordt besproken. Het zou mooi zijn als de generatie die nu de arbeidsmarkt betreedt, open is over zijn of haar salaris en zo kan bijdragen aan het dichten van de loonkloof.’

Met medewerking van Ans Merens, wetenschappelijk medewerker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en arbeidsrechtjurist Julia Roelofs (masterscriptie ‘De loonkloof anno 2019’). 

Dit is een bijlage van:
Lees meer over: Geldzaken en Werken

Registreer nu bij RADAR+

RADAR+ biedt waardevolle tips om gezond te blijven van lijf & geest! Maak nu een gratis account aan en lees meteen meer!

Registreer nu